نوع مقاله : علمی - پژوهشی
نویسندگان
دانشگاه علامه طباطبایی تهران
چکیده
در تفسیر معنای «اصالت وجود و اعتباریت ماهیت» دو نظریه عمده وجود دارد. گروهی بر آنند که؛ هر چند آنچه حقیقتا و بالذات ملأخارج را پر کرده وجود است اما از آنجا که ماهیت چیزی جز تعین و نحوه وجود نیست، در خارج عین وجود و به تبع آن حقیقتا موجود است. در نقطه مقابل گروهی معتقدند؛ آنچه حقیقتا عالم عین را در بر گرفته است صرفا حقیقت وجود است و ماهیات تنها نمود و تصویر وجود در پرده ذهن آدمی می باشند. از دیدگاه نظریه اول، اتحاد وجود و ماهیت چیزی جز عینیت خارجی ماهیت با وجود نیست ولی از دیدگاه نظریه دوم، اتحاد ماهیت با وجود صرفا به معنای صدق مفهوم ماهیت بر واقعیت خارجی می باشد.هر چند برخی عبارات صدرالمتألهین هماهنگ با نظریه دوم است اما نگاه همه جانبه به عبارات و مبانی صدرالمتألهین ما را به نظریه اول رهنمون می سازد. دو شاهد مهم گواه بر این مدعا است؛ تشبیه رابطه وجود و ماهیت با رابطه ذات و صفات حق تعالی و مدعای صدرالمتألهین مبنی بر انطباق ماهیت ذهنی با ماهیت خارجی در مبحث «وجود ذهنی»
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
تحلیل و تبیین «تحقّق خارجی ماهیت»
چکیده [English]
در تفسیر معنای «اصالت وجود و اعتباریت ماهیت» دو نظریه عمده وجود دارد. گروهی بر آنند که؛ هر چند آنچه حقیقتا و بالذات ملأخارج را پر کرده وجود است اما از آنجا که ماهیت چیزی جز تعین و نحوه وجود نیست، در خارج عین وجود و به تبع آن حقیقتا موجود است. در نقطه مقابل گروهی معتقدند؛ آنچه حقیقتا عالم عین را در بر گرفته است صرفا حقیقت وجود است و ماهیات تنها نمود و تصویر وجود در پرده ذهن آدمی می باشند. از دیدگاه نظریه اول، اتحاد وجود و ماهیت چیزی جز عینیت خارجی ماهیت با وجود نیست ولی از دیدگاه نظریه دوم، اتحاد ماهیت با وجود صرفا به معنای صدق مفهوم ماهیت بر واقعیت خارجی می باشد.
هر چند برخی عبارات صدرالمتألهین هماهنگ با نظریه دوم است اما نگاه همه جانبه به عبارات و مبانی صدرالمتألهین ما را به نظریه اول رهنمون می سازد. دو شاهد مهم گواه بر این مدعا است؛ تشبیه رابطه وجود و ماهیت با رابطه ذات و صفات حق تعالی و مدعای صدرالمتألهین مبنی بر انطباق ماهیت ذهنی با ماهیت خارجی در مبحث «وجود ذهنی»
- - جوادی آملی، عبدالله، 1393ه.ش، رحیق مختوم شرح حکمت متعالیه، جلد اول، قم، مرکز نشر اسراء
- - صدرالمتألهین شیرازی، 1981م، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی
- - ---------------، بیتا، الحاشیۀ علی الهیات الشفاء، قم، انتشارات بیدار
- - ---------------، 1363ه.ش، المشاعر به اهتمام هانری کربن، تهران، کتابخانه طهوری
- - ---------------، 1388ه.ش، الشواهد الربوبیۀ ج1، قم، مؤسسه مطبوعات دینی
- - طباطبایی، سید محمد حسین، 1386، نهایۀ الحکمۀ ج1، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ره
- - عبودیت، عبدالرسول، 1389ه.ش، درآمدی به نظام حکمت صدرایی، جلد اول، تهران، سازمان سمت
- - فیاضی، غلامرضا، 1388ه.ش، هستی و چیستی در مکتب صدرایی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
- - -----------، 1386ه.ش، تعلیقات نهایۀ الحکمۀ، جلد اول، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ره
- - معلمی، حسن، 1393ه.ش، حکمت صدرایی شرح الشواهد الربیۀ، قم، انتشارات حکمت اسلامی
- - ---------، 1383ه.ش، «اعتباریت ماهیت از عرض عینیت تا فرش سرابیت» در مجله معرفت فلسفی سال اول شماره سوم
)