نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه ایلام

چکیده

هدف این مقاله طرح و بررسی نظریه‌ی ملاصدرا در باب خودآگاهی و اقسام آن با تکیه بر سنخ‌شناسی آگاهی در سنت فلسفه‌ی اسلامی است. گستره، تأثیر و افق نظریه‌ی خودآگاهی در جای جای نظام اندیشه صدرایی جریان دارد و فهم خواننده را از خود، خدا و جهان دگرگون می کند. بنابراین بازخوانی و بازشناسی این مسئله اهمیت و ضرورتی روشن دارد به ویژه پیامدهای نظری آن در حوزه های میان رشته‌ای. خودآگاهی انسان را در فلسفه‌ی ملاصدرا به تبع اقسام مراتب آگاهی/ادراک شامل آگاهی حسی، خیالی و عقلی به سه نوع حسی، خیالی و عقلی می توان تقسیم کرد. در خودآگاهی حسی، فرد به حوزه‌ی مادی وجودش، به طور عام و بدنش، به طور خاص آگاهی دارد و از آن با عنوان «بدنم» و «خودم» یاد می‌کند. فرد زمانی که از بدن مثالی که امری مجرّد با عوارض مادی، در مرتبه‌ی خیال آگاه می‌شود، خودآگاهی خیالی دارد. و دست آخر، هنگامی که ذات خود را به صورت مجرّد و بدون ماده‌ی بدنی یا عوارض مادی آگاه است، خودآگاهی عقلی دارد. البته ملاصدرا معتقد است که آگاهی عقلی انسان کاملاً مجرد نیست بلکه مشوب به خیال است. بنابراین خودآگاهی عقلی وی نیز مشوب به خیال است. 

عنوان مقاله [English]

Typology of self- knowledge in sadrian philosophy

نویسندگان [English]

  • reza rezazadeh
  • tayebeh emamy

faculty member Eilam University

چکیده [English]

The goal of this article is the explanation of typology of self- knowledge in sadrian philosophy and the relationship between each one. By exploring in the typology of self- knowledge in sadrian philosophy can be more recognition of Human self- knowledge. There are three steps from awareness in sadrian philosophy as mentioned perception, sensory awareness, imagination and rational. So, self- knowledge can divide into three intuitive: sensory, imagination and rational. In the sense of self- knowledge one awareness into the sphere of his/her material existence in generally, and his/her body in specifically as “my body” and “myself” is mentioned. When one aware of his/her ideal body that is immaterial with material effect, into the sphere of imagination he/she has imaginative self- knowledge. Finally, rational self- knowledge is aware of immaterial nature without bodily or material sense. Therefore, Mulla Sadra said that human rational self- knowledge not perfectly immaterial but it’s also poison the imagination. Therefore, his/her rational self- knowledge is poison to the imagination.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Typology of awareness
  • self- knowledge- sadrian philosophy
  1. -انصاری شیرازی، یحیی، دروس شرح منظومه حاج ملا هادی سبزواری، ج 2. قم: بوستان کتاب، 1383.
  2. -خاتمی، محمود، جستارهای صدرایی، ترجمه‌ی گروه مترجمان، تهران: علم، 1386.
  3. -طباطبایی، محمدحسین، نهایه‌الحکمه، 3 ج، ترجمه و شرح علی شیروانی، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‌ی علمیه‌ی قم. چ3، 1374.
  4. - ـــــــــــــــــــــــ. ، اصول فلسفه و روش رئالیسم، 5 ج، پاورقی مرتضی مطهری، انتشارات صدرا، 1377.
  5. - عبودیت، عبدالرسول، درآمدی به نظام حکمت صدرایی، 3 ج، تهران: سمت، 1391.
  6. - ملاصدرا، الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الاربعه، الطبعه الرابعه، 9 ج، بیروت: دار إحیاء التراث العربی،1990.
  7. - ــــــــــــــ. ، مفاتیح ‌الغیب، ترجمه‌ی محمد خواجوی، تهران: مولی، 1371.
  8. - ـــــــــــــــ.، شرح و تعلیقۀ صدرالمتألهین بر الهیات شفا،2ج، تصحیح و تحقیق و مقدمه نجفقلی حبیبی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1382.
  9. -ــــــــــــــ.، الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الاربعه، 9 ج، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1383.
  10. -ــــــــــــــ. ، اسرار الآیات، تصحیح و تحقیق محمد علی جاودان، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1389.
  11. -ـــــــــــــــ. ، المبدأ و المعاد، 2 ج، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1389.
  12. ----------، الشواهد الربوبیۀ فی المناهج السلوکیه، تصحیح، تحقیق و مقدمه سید مصطفی محقق داماد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1382.
  13. - ــــــــــــــ. ، مبدأ و معاد (بخش دوم)، ج2، ترجمه‌ی جعفر شانظری، قم: دانشگاه قم، 1390.
  14. - ـــــــــــــــ. ، عرشیه، ترجمه‌ی محمد خواجوی، تهران: مولی، چ 1، 1391.
  15. - ـــــــــــــــ، رساله الحشر، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، چ 2، تهران: مولی، 1377.
  16. - نصر، سید حسین، دین و نظام طبیعت، ترجمه محمد حسن فغفوری، تهران: حکمت، 1384.