نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• مهران اسماعیلی ¹
• ربابه نبی الهی ²

¹ دانشگاه تربیت مدرس

² دانشجوی کارشناس ارشد دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

امامیه در مباحث کلامی خود، بر 5 آیه اولی الامر، تطهیر، ولایت، مودت و مباهله تاکید دارند. بررسی تطبیقی تفاسیر امامیه و زیدیه از آغاز تا پایان عصر آل بویه در نیمه سده پنجم، از این آیات و شناخت شباهت ها و تفاوت های تفسیری آنها، مساله اصلی این مقاله است و دامنه آن به تفاسیر ابوالجارود، مقاتل بن سلیمان، قمی، حبری، فرات کوفی و شیخ طوسی محدود شده که در سه دوره اولیه (تا سال 150هجری)، میانی(تا پایان غیبت صغری در 329هجری) و پایانی(دوره آل بویه) طبقه بندی خواهد شد. در ابتدا مشخص شد که تفسیر مقاتل کمترین شباهت را به تفاسیر شناخته شده زیدی و اثنی عشری دارد و از این رو در نتایج به دست آمده در نظر گرفته نخواهد شد. در میان تفاسیر باقی مانده بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که از نظر روش و محتوا (تفسیر حدیثی) شباهت های فراوانی میان تفاسیر اثنی عشری و زیدی وجود دارد. عموم این تفاسیر، را می توان روایی شمرد که همگی در پی اثبات نزول این آیات درباره 5 تن هستند هرچند تاکید بر نقل روایات در میان تفاسیر زیدی، برجسته تر به نظر می رسد. شیخ طوسی تنها مفسری بود که علاوه بر نقل حدیث، به دلالت های کلامی هم پرداخته بود. استنتاجهای کلامی شیخ طوسی نشان می دهد که مفسران پیشین، بیش از هر امری متوجه تعیین شخص جانشین پیامبر بودند ولی در دوره آل بویه، تفسیر این آیات به سمت اثبات ویژگی های امام جمله عصمت آنها حرکت کرده است. 

کلیدواژه‌ها

• کلام امامیه
• آیات امامت
• زیدیه
• اثنی عشریه
• امامیه
• تفسیر

عنوان مقاله [English]

Comparative Study of Theological Interpretation of Quranic Verses on Imamat in Imamiyyah and Zaidiyyah Interpretations up to the End of Buyid Dynasty Era

نویسندگان [English]

• Mehran Esmaeili ¹
• Rubabeh Nabiyollahi ²

¹ Trabiat Modares University

² Master student of the University of Religions and Religions

چکیده [English]

In their theological arguments, Imamiyyah Shi’ites put emphasis on five verses including al-Tat-hir (Q:33/33), al-Welaya (Q:5/55), al-Mawadda (Q:42/23),al-Mubahila (Q:3/61) and al-Ulil-Amr (Q:4/59). The article is an attempt to identify the similarities and differences between the Imamiyyah and Zaidiyyah interpretations of the above-mentioned verses within a period ending with Buyid dynasty (447AH/1055 AD). The study is limited to the following Quranic interpretations: Abu-l Jaroud, Muqatil ibn Sulaiman, al-Qummi, al-Hibari, Furat al-Kufi and Shaykh al-Tusi. At the initial stages of the study, it became clear that the interpretation of Muqatil ibn Sulaiman had very low similarity with the other Zaidiyyah and Imamiyyah interpretations and therefore it was excluded from the final analysis. The analysis showed that the majority of these interpretations could be classified as traditional and transmitted interpretations. From a quantitative point of view, the highest number of transmitted traditions were identified in Zaidiyyah interpretations of Furat al-Kufi and al-Hibari. All of the above-mentioned interpretations have the common features of trying to prove that the five verses have been revealed about the Five Holy Persons of the Cloak and their paying almost no attention to theological implications of these verses. In spite of this similarity between Zaidiyyah and Imamiyyah interpretations, it was Sheykh al-Tusi who presented a rational interpretation of Imamiyya theology. He is the only interpreter who did not limit himself to transmitting traditions; as a theologian, he tried to interpret the theological implications of al-Isma, immediate succession of Ali ibn Abi-talib and the superiority of al-Hasan and al-Hussein after Ali ibn Abi-talib.

کلیدواژه‌ها [English]

• theology
• interpretation
• traditional commentary
• verses on Imamat
• Zaidiyyah
• Imamiyyah
• Sheikh al-Tusi