نویسندگان

دانشگاه تهران

چکیده

مسئلة ارادۀ آزاد همان‌گونه که تحت تأثیرات علم است، از دین نیز متأثر است. دو نظـریۀ دینـی «پیـش‌‌آگاهی خـطاناپذیر الهـی» و «مشیـت الهی» در معـرض خطر تقدیرانگاری هستند. اگر خداوند هر چیزی که در آینده رخ خواهد داد، از جمله اعمال انسان، را می‌داند و همه چیز تحت کنترل ارادۀ الهی است، پس چگونه ما به عنوان موجودات انسانی قادر خواهیم بود غیر از اعمال کنونی خود عمل کنیم؟ آزادی مستلزم این است که بتوانیم به گونۀ دیگر عمل کنیم، اگر نتوانیم، پس آزاد نیستیم. در تاریخ فلسفه غرب، این مسئله به‌طور گسترده‌ای مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. برخی از فیلسوفان به انکار علم پیشین الهی پرداخته‌اند، برخی ارادة آزاد را یک توهم دانسته‌اند و برخی نیز حکم به همسازی میان این دو کرده‌اند. در این مقاله، تقدیرانگاری و پاسخ‌های اندیشمندان غربی برای حل آن بررسی قرار می‌شود. .

کلیدواژه‌ها