نوع مقاله : علمی - پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری دانشگاه شهید بهشتی
2 عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی
3 عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه
چکیده
به سبب شهرتِ تضاد‌اندیشه‌های کلامی‌‌ابن‌تیمیه با دیگر فرقه‌های اسلامی و به‌ویژه شیعیان اثنی عشری، با نگاه تقریب و ایجاد زمینة وحدت و‌ترویج تفکر صواب و رفع‌اندیشه‌های باطل در فضایی خالی از تعصب نابجا، با روش تطبیقی به مقایسة چندین موضوع، با محوریت روایات رسیده از ام سلمه(س) -که مورد احترام فریقین است- پرداخته و بدین نتیجه دست یافتیم که؛ نظر ابن‌تیمیه، با شیعیان اثنی عشری؛ الف. در برخی موارد کاملاً موافق:(1. جواز گریه بر میت؛ 2. جواز زیارت قبور؛ 3. جواز سلام و دعا بر مردگان و تأثیرپذیری آنان از زندگان)؛ ب. و در برخی موارد موافقت نسبی:(1. ابن‌تیمیه، مسئلة توسل و جواز آن را منوط به زمان حیات شخص مورد توسل میداند ولی شیعه اعم از زمان حیات و ممات آن‌را جایز میداند، 2. ابن‌تیمیه بنا بر قولی مسئلة تبرک را فقط در مورد کعبه قبول دارد، ولی شیعه مسئلة تبرک را در تمام آثار انبیای الهی و صالحان و اماکن مقدسه می‌‌پذیرد)؛ ج. و تنها در برخی مسائل اختلاف نظر وجود دارد: (1. تعیین مصداق اهل بیت رسول خدا(ص)؛ 2. وجود فضائل خاص بر اهل بیت(ع)، مانند مسئلة عصمت و برتری آنان بر دیگران؛ 3. وجود علم غیب بر انبیاء و اولیاء الهی؛ 4. برپایی مجالس عزا بر اموات؛ 5. نوحه سرایی؛ 6. شدّ رحال) و این اختلاف را، بیشتر باید در مواردی چون اختلاف در منابع روائی این دو مکتب جستجو کرد.
.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Comparative Study of the Theological Thought of Ibn Teymeyyah with Those of Orthodox Shi’ites on the Basis of Um-al-Salameh's Narrations from the Holy Prophet of Islam
نویسندگان [English]
- aliasgar banihasan 1
- mohammadmahdi babapour 2
- naser rafei 3
1 PhD student of Shahid Beheshti University
2 Faculty member of Shahid Beheshti University
3 Member of the faculty of the Mustafa International Society
چکیده [English]
Due to the prominence of the opposition of Ibn teymeyh's thoughts with other Islamic sects especially Orthodox Shia and by a consideration of religious sects approximation, creating unity, and removing incorrect thoughts in an unbiased way, we have tried to study several issues comparatively based on the traditions descended from Om-al-Salameh (supported by both sects). The conclusion is that Ibn Teymeyyah’s views, in some cases, are consistent with those of Orthodox Shia as follows: (1) the legitimacy of crying over the dead; (2) the legitimacy of pilgrimage; (3) the legitimacy of greeting and praying for the dead and the effect of the living on the dead. In some cases there is partial consistency as follows: (1) based on Ibn Teymeyyah’s views, invocation is limited to the life period; (2) he limits consecration to Kaaba only. There are some differences as well: (1) he limits the application of households members to the holy prophet; (2) he also limits the application of the special virtues such as chastity and superiority to the prophet; (3) he limits the application of foreknowledge to divine prophets; (4) he bans mourning for the dead; (5) he bans dirge; (6) he does not approve preparation for pilgrimage. The differences can be attributed to the different narrative sources of the two schools of thoughts.
کلیدواژه‌ها [English]
- Ibn Teymeyyah
- Vahhabi
- Om-al-Salameh
- prophet of Islam
- Shia
- قرآن کریم
- آلوسی، سید محمود، تفسیر روح المعانی، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق.
- ابن‌اثیر، عزالدین ابوالحسن علی بن محمد جزری، اسد الغابه فی معرفـة الصحابه، بیروت،
- دارالفکر، 1409ق.
- ______، الکامل فی التاریخ،ترجمة ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی، تهران، مؤسسة مطبوعاتی
- علمی، 1371.
- ابن‌تیمیه، احمدبن تیمیه حرانی، اقتضاء الصراط المستقیم، محقق، العقل، ناصر عبد الکریم،
- چ7، بیروت، دار عالم الکتب، 1419ق.
- ______، زیارة القبور و الاستیجاد بالقبور، ریاض، دارالصحابه، بی‌تا.
- ______، منهاج السنه، تصحیح محمد رشاد، مدینه النشر، بی‌تا.
- ابن حجر عسقلانی، شهاب الدین، الإصایه فی تمییز الصحابه، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق.
- ابن سعد، ابوعبدالله محمد بن سعد،هاشمی، الطبقات الکبری، ترجمة محمود مهدوی دامغانی،
- تهران، انتشارات فرهنگ و‌اندیشه، 1374.
- ابن‌عبدالبر قرطبی، ابوعمر یوسف بن عبدالله، استیعاب فی معرفـة الأصحاب، تصحیح علی محمد
- البجاوی، بیروت، دارالجلیل، 1412ق.
- ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1408ق.
- ابن‌هشام، أبی محمد عبدالملک، سیرة النبویه(ص)، تعلیق و شرح محمد محی الدین، قاهره، مطبعه
- حجازی، 1382ق.
- احمد بن حنبل، مسند حنبل، بیروت، دار صادر، 1313ق.
- ______، فتح المجید، بیروت، دارالعلم، 1405ق.
- بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی،
- بیروت، دارالفکر، 1417ق.
- بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، بیروت، دارالفکر، 1401ق.
- بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة، مترجم محمود مهدوی دامغانی، تهران، انتشارات علمی‌‌و
- فرهنگی، 1361.
- تونه‌ای، مجتبی، فرهنگنامة حج، قم، مشهور، قم، 1390.
- ثعلبی نیشابوری، احمد بن ابراهیم، تفسیر الکشف و البیان، بیروت، دارالحیاء، التراث العربی،
- ق.
- حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق یوسف مرعشی، بیروت، دارالمعرفه،
- ق.
- حرّ عاملی، محمد بن الحسن، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، تهران، کتاب
- فروشی اسلامیّه، 1403ق.
- جمع من المؤلفین، البدع و المحدثات و ما لا اصل له، جمع و اعداد حمود بن عبدالله المصر،
- چ2، ریاض، دار ابن خزیمه، 1419ق.
- ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، چ7، بیروت، موسسة الرساله، 1410ق.
- رازی، فخرالدین، محمد بن عمر، تفسیر مفاتیح الغیب، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1381ق.
- راغب، حسین بن محمد، معجم مفردات الفاظ قرآن، تصحیح ابراهیم شمس الدین، بیروت،
- دارالکتب العلمیة، 1425ق.
- راوندی، قطب الدین، الخرائج و ااجرائح، قم، مؤسسة الإمام المهدی، 1409ق.
- سجستانی، سلیمان بن‌اشعث، سنن أبی داوود، سیّد محمد اللحام، بیروت، دارالفکر،1410ق.
- سیوطی، جلال الدین عبدالرحمان بن ابی بکر، درّالمنثور، بیروت، دار احیاء التراث العربی،
- ق.
- الشحود، علی بن نایف، احکام المرتد عند شیخ الاسلام ابن‌تیمیه، قاهره، دارالتراث، بی‌تا.
- صالحی شامی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیرالعباد، تصحیح علی محمد
- معوّض و شیخ عادل احمد عبدالموجود، بیروت، دارالکتب العلمیّه، 1414ق.
- صدقی زهاوی جمیل، الفجر الصادق، مصر، نشر واعظ، 1323ق.
- صدوق، محمّد بن علی بن حسین بابویه قمی، معانی الاخبار، مصحح علی اکبر غفاری، تهران،
- دارالکتب الاسلامیّه، 1377.
- طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمة سید محمد باقر موسوی همدانی، چ23، قم،
- دفتر انتشارات اسلامی، 1386.
- طبرسی، أبومنصور احمد بن علی بن أبیطالب، الإحتجاج، دارالکتب الإسلامیّه، مترجم بهراد
- جعفری، چ4، تهران، بی‌نا،1390.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ترجمة حسین نوری و دکتر مفتح، تهران، فراهانی،
- طوسی، محمّد بن حسن، التبیان فی تفسیرالقرآن، مصحح احمد قصیر العاملی، بیروت، داراحیاء
- التراث العربی، بی‌تا.
- ______، امالی، ترجمة صادق حسن زاده، قم، اندیشه هادی، 1388.
- فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، تحقیق دکتر مهدی مخزومی‌‌و دکتر ابراهیم السامرایی، تصحیح
- اسعد طیّب، قم، اسوه، 1414ق.
- قندوزی حنفی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع الموده لذوی القربی، تهران، اسوه، 1416ق.
- محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعـة، تهران، دارالکتب الإسلامیّه، 1369.
- مجلسی، محمد باقر، بحارالآنوار، چ2، تهران، دارالکتب الإسلامیّه، 1363.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، چ26، تهران، دارالکتب الاسلامیّه، 1386.
- نیشابوری، مسلم‌بن‌حجّاج، صحیح مسلم، مصحح اسماعیل بن احمد طرابلسی، بیروت، دارالطباعه
- العامره، 1329ق.
- واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ترجمة محمود مهدوی دامغانی، چ2، تهران، مرکز نشر
- دانشگاهی، 1369.
)