نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکتری دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

تحلیلی که عرفا از نحوة تکون و شاکله‌بندی اعیان ثابته در تعینات حقی ارائه می‌‌کنند‌ایا قابلیت تعین اختیاریِ حقیقت اختیار در اعیان ثابته را دارد یا نه؟ غالب عرفا معتقدند که اعیان ثابته موجودات مختار، تمام استعدادهای ثبوت یافته مخصوص به خود را در مرتبة علم ذاتی حق تعالی، از ازل الی الابد به صورت ذاتی، لایتغیر و ثبوتی دارا بوده و حقیقت اختیار در اعیان ثابته موجودات مختار، جزء شئون ذاتی اقتضائات اعیان ثابته است، طبق قاعدة " الذاتی لایعلّل "، اختیار در اعیان ثابته تعین ساز و منشأ بردار نیست.‌این نظریه مستلزم جبرگرایی است. در‌این مقاله با نقد نگاه تک ساحتی ( حیثیّت تقیدیِه نفادی) به شکل گیری اقتضائات ذاتی اعیان ثابته، با روش تحلیلی عقلی و با استمداد از مبانی دینی، در صدد اثبات‌این نظریه هستیم که اقتضائات ثبوت یافته در اعیان ثابته که بر اساس ترتّب علّی و معلولی عرفانی(حیثیت تعلیلیه‌اندراجی) در اثر فرایند امتزاج اسماء‌ایجاد شده، فاعل علمی‌‌ در‌این فرایند، تناکح و تعین اسماء ثلاثه علم و قدرت و ارادة حق تعالی بر اساس میزان پذیرش استعدادهای ثبوت یافته در اعیان ثابته خواهد بود و ثمرة‌این تحلیل انطباق با نظریة امر بین‌الامرین است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Survey of Origins of Optional Determination of Concrete Entity

نویسندگان [English]

  • masood hajrabi 1
  • mohammadhasan mehdipour 2

1 Faculty member of Shahid Beheshti University

2 PhD student of Shahid Beheshti University

چکیده [English]

Does the mystics’ analysis of the way concrete entity is constituted and formed include the optional determination of the reality of authority of concrete entity? Most mystics believe that the concrete entity of autonomous beings has all the affirmed capacities at the level of the innate knowledge of the Supreme Being, from the beginning to the present, inherently, unchangeable and fixed. In fact, the truth of free will of the concrete entity of autonomous beings is an intrinsic part of the requirements of concrete entities. According to the rule of " الذاتی لایعلّل", the authority of concrete entities is not determining and originating. This theory is necessarily deterministic. The present study has taken a critical stance toward the one-dimensional view (quality of limited mood) that considers the affirmed requirements of the concrete entity as the outcome of the mystical causal order (epenthesis conditional mood) as a result of the process of merging names. Adopting a rational analytical method and adhering to the religious principles, we try to support the thesis that the scientific agent in this process is the refinement and determination of the three names of knowledge, power and will of the Supreme Being consistent with the affirmed capacity of the concrete entity. The conclusion is that the proposed thesis is consistent with the theory of intermediate position (Amri bain al-Amrain).
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Origin of Authority
  • Innate knowledge of the Almighty
  • Merging of Names
  • Concrete Entity
  • Necessity and Capacity
  1. قران کریم
  2. ابن‌سنیا، شرح اشارات و تنبیهات ابن سینا، شارح خواجه نصیرالدین طوسی و قطب الدین رازی،
  3. ج، قم، نشر بلاغه، 1375.
  4. ابن‌عربی، محیی‌الدین، فتوحات مکیه، 4ج، بیروت، دارالصادر، بی‌تا.
  5. ______، الرساله الوجودیه، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1425ق.
  6. ترکه، صائن‌الدین علی، تمهید القواعد، ترجمه و شرح محمدحسین نائیجی، 2ج، قم، انتشارات
  7. مطبوعات دینی، 1386.
  8. تهانوی، محمدعلی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، تحقیق و اشراف رفیق العجم، 2ج،
  9. بیروت، مکتبـة لبنان، 1996.
  10. جهانگیری، محسن، محیی الدین چهرة برجستة عرفان اسلامی، چ5، تهران، انتشارات دانشگاه
  11. تهران، 1383.
  12. جامی، عبدالرحمن، نقد النصوص، تحقیق ویلیام چیتیک، چ5، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،
  13.  
  14. حسن‌زاده آملی، حسن، دو رساله مُثُل و مثال، قم، نثر طوبی، 1382.
  15. حسینی تهرانی، محمدحسین، مهر تابان، چ3، مشهد، انتشارات علامه طباطبایی، 1418ق.
  16. شهرستانی، محمد، نهایـة الاقدام فی علم الکلام، بیروت، داراحیاء التراث العربیه، طبع الاولی،
  17. ق.
  18. عفیفی، ابوالعلاء، تعلیقات علی فصوص الحکم ابن عربی، تهران، الزهراء، 1366.
  19. فارابی، ابونصر، ‌اندیشه‌های اهل مدینه فاضله، ترجمه و تحشیّه دکتر سید جعفر سجادی، چ2،
  20. تهران، کتابخانه طهوری، 1361.
  21. فرغانی، سعدالدین، مشارق الدرر، تحقیق سیدجمال الدین آشتیانی، چ2، قم، دفتر تبلیغات
  22. اسلامی، 1379.
  23. فناری، محمد، مصباح الانس، تصحیح محمدخواجوی، تهران، مولی، 1378.
  24. قیصری، داوود، شرح فصوص الحکم، تحقیق جلال الدین آشتیانی، تهران، علمی ‌‌و فرهنگی،
  25.  
  26. قونوی، صدرالدین، رسالـة النصوص، تهران، تحقیق سید جلال الدین آشتیانی، تهران، مرکز نشر
  27. دانشگاهی، 1362.
  28. ______، المرسلات، بیروت، داراحیاالتراث العربی، 1416ق.
  29. ______، اعجاز البیان، قم، مؤسسة بوستان کتاب، 1381.
  30. ______، النفحات الالهیه، تحقیق محمد خواجوی، تهران، مولی، 1375.
  31. ملاصدر، الحکمـة المتعالیه، تعلیقه علامه طباطبایی، ج 1 و 4 ، بیروت، داراحیاالتراث العربی،
  32. ق.
  33. نوروزی، اصغر، اعیان ثابته در عرفان اسلامی، قم، انتشارات مؤسسة امام خمینی، 1390.
  34. یزدان پناه، سیدیدالله، مبانی و اصول عرفان نظری، مصححّ و نگارش سید عطاء انزالی، چ5، قم،
  35. انتشارات مؤسسة امام خمینی، 1393.