نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• مجتبی قربانی ¹
• سید احمد غفاری قره باغ ²

¹ دانشگاه قم

² موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

چکیده

در یک دسته‌بندی، علوم به آلی و اصالی تقسیم می‌‌شوند. علومی مانند منطق، اصول فقه و جبر به مثابه علوم آلی و سایر علوم مانند فلسفه، فقه و حساب، به‌مثابه علوم اصالی مطرح می‌‌شوند. آلی و اصالی بودن دو اصطلاح‌اند که البته تعریف دقیقی از آن‌‌ها ارائه نشده است. برای فهم ملاک‌این دو علم، باید به فهم متعارف علم‌شناسان از‌این دو اصطلاح تکیه کرد. علوم مختلف با هم رابطة تعاون دارند و در حل بسیاری از مسائل علوم، از مسائل علوم دیگر استفاده می‌‌شود، با‌این حال نمی‌‌توان استفاده از یک علم در علم دیگر را ملاک آلی بودن دانست. همچنین اغراض شخصی تولیدگران و مطالعه‌کنندگان یک علم نمی‌‌تواند ملاک صحیحی برای‌این تقسیم‌بندی باشد. در‌این مقاله با رد شخصی و نسبی بودن، ملاک عامی برای آلی بودن یک علم ارائه شده است. فایدة اصلی یک علم که عُقلا، به دلیل وجودِ آن فایدة اصلی، بودن‌این علم را در مجموعه معارف بشری، عاقلانه می‌‌دانند، می‌‌تواند معیاری برای‌این دسته‌بندی باشد. در‌این مقاله دانش منطق به عنوان یک علم آلی محور بحث قرار گرفته است هرچند ملاک ارائه شده اختصاصی به منطق ندارد.

کلیدواژه‌ها

• طبقه بندی علوم
• علم آلی
• علم اصالی
• منطق
• ابزاری بودن منطق

عنوان مقاله [English]

The Study of Criterion of Instrumentality of a Science from a Logical Perspective

نویسندگان [English]

• mojtaba ghorbani ¹
• Ahmad ghaffari gharebagh ²

¹ qom university

² The Iran Research Institute of Philosophy

چکیده [English]

In one classification, all of the sciences are divided into instrumental and original. Sciences such as logic, the principles of jurisprudence and algebra are classified as instrumental sciences, and other sciences such as philosophy, jurisprudence and arithmetic as the original ones. Instrumentality and originality are two terms that are in fact not defined clearly. To understand the criterion which distinguishes these two sciences, one must rely on the common sense of the scientologists of the two terms. Different sciences have a cooperative relationship with each other and in solving the issues of one science other sciences are involved; however, the use of one science in another cannot be regarded as a criterion of instrumentality of that science. Also, personal aims of the creators and users of the sciences cannot be a true criterion for this categorization.   In the present article, by rejecting personal opinion and relativity, a general criterion for a science to be instrumental is presented.  The main benefit of a science because of which the wise agree on its necessity in the body of human knowledge can be a criterion for this classification. In this article, the science of logic as an instrumental science has been the focus of discussion, although the criteria presented has nothing to do with logic.

کلیدواژه‌ها [English]

• classification of sciences
• instrumental science
• original science
• logic
• logic as being instrumental