نوع مقاله : علمی - پژوهشی
نویسندگان
1 دانشگاه تربیت مدرس
2 دانشگاه علوم اسلامی رضوی
چکیده
پیدایش علم و چگونگی ارتباط آن با خارج، از مسائل مهم فلسفه است. وجود ذهنی از سویی با علم و از سوی دیگر با وجود در ارتباط است. دیدگاه رایج در وجود ذهنی، بر محور ماهیت و انحفاظ آن در ذهن و خارج استوار است. در این مقاله دیدگاه خاص علامه طباطبایی، تبیین مبانی فلسفی و تفاوت آن با آراء فلاسفة پیشین بررسی شده است. علامه با توجه به مبانی خاص خود در باب وجود و ماهیت، نفس‌الامر، کاشفیت ذاتی علم، تقدم علم حضوری و ملاک صدق ، بر‌خلاف اغلب فلاسفه که در تبیین علم به نوعی از ماهیت استفاده کرده‌اند وجود ذهنی را وجودی مقیسی نسبت به خارج می‌داند که عین کشف و حاکویت از واقع می‌‌باشد، همچنین در این مقاله، تأثیر مبانی این دیدگاه را بر فروعات مرتبط با مسئلة وجود ذهنی از جمله مناط صدق در قضایا نشان داده‌ایم.
کلیدواژه‌ها
- ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله، الشفا( الالهیات)، تصحیح سعید زاید، قم، انتشارات‌کتابخانه
- آیت الله مرعشی، 1404ق.
- ______، رسالة احوال النفس، تحقیق از فواد الاهوانی، پاریس، انتشارات دار بیبلیون،
- .
- ______، الاشارات و التنبیهات، قم، انتشارات نشر البلاغـة، 1375 .
- ______، المباحثات،تحقیق محسن بیدارفر، قم، بیدار، 1371.
- ______، التعلیقات، تحقیق عبد الرحمن بدوی، بیروت، انتشارات مکتبـة الاعلام
- الاسلامی، 1404ق.
- ______، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، تصحیح محمد تقی دانش پژوه،تهران،
- انتشارات دانشگاه تهران، 1379.
- ابن رشد، تلخیص کتاب ما بعد الطبیعـة، تحقیق و مقدمه دکتر عثمان امین، تهران،
- حکمت،1377 .
- ارسطو، فی النفس، تحقیق از عبد الرحمن بدوی، بیروت، انتشارات دارالقلم، بی تا.
- اکبریان، رضا، حکمت متعالیه و تفکر فلسفی معاصر، تهران، انتشارات بنیاد حکمت
- اسلامی‌‌صدرا، 1386 .
- ______، مناسبات دین و فلسفه در جهان اسلام، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و
- اندیشه اسلامی، 1386 .
- ______، "نسبت میان نظر و عمل از دیدگاه ملاصدرا"، خردنامة صدرا، شمارة 62.
- ______، "قوة خیال و عالم صور خیالی"، نشریة آموزه‌های فلسفی کلامی، شمارة 33،
- ص 32-4.
- ______، "حکمت متعالیه ملاصدرا و اثبات تکثر در عالم خیال"، خردنامة صدرا،
- شمارة 51 ، ص 34-4.
- ایجی، میر سید شریف، شرح المواقف، ج 2، تصحیح بدر الدین نعسانی، قم، انتشارات
- الشریف الرضی، 1325 ق.
- بدوی، عبد الرحمن، افلاطون فی الاسلام، انتشارات دار الاندلس، 1980 .
- رازی، فخر‌الدین، المباحث المشرقیـة فی علم الالهیات و الطبیعیات، قم، بیدار، 1411 ق.
- سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومـة،تصحیح و تعلیق از حسن زاده آملی، تهران، نشر
- ناب، 1379 .
- شارل ورتر، حکمت یونان، ترجمة نادر بزرگزاده، تهران، انتشارات علمی‌‌و فرهنگی،
- بی‌تا.
- شیخ اشراق، مجموعه مصنفات، تصحیح و مقدمة هانری کربن و سید حسین نصر، تهران،
- مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1375.
- شیرازی، سید رضی، درس‌های شرح منظومه، تهران، حکمت،1382.
- شیرازی، صدر المتألهین، الحاشیـة علی الهیات الشفا، قم، ناشر، بیدار، بی تا.
- ______، العرشیـة، تصحیح غلامحسین آهنی، تهران، مولی، 1361 .
- ______، المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران، انتشارات انجمن
- حکمت و فلسفه، 1354.
- ______، الحکمـة المتعالیـة فی الاسفار العقلیـة الاربعـة، بیروت، دار احیاء التراث
- العربی، 1981 .
- ______، الشواهد الربوبیـة فی المناهج السلوکیـة،تصحیح و تعلیق سید جلال الدین
- آشتیانی، انتشارات المرکز الجامعی للنشر، 1360.
- ______، مجموعه رسائل فلسفی، تحقیق و تصحیح از حامد ناجی اصفهانی، تهران،
- حکمت، 1375 .
- ______، مفاتیح الغیب،تصحیح محمد خواجوی، تهران، انتشارات مؤسسة تحقیقات
- فرهنگی، 1363 .
- طباطبایی، محمد حسین، علی و فلسفة الهی، ترجمه سید ابراهیم علوی، قم، انتشارات
- اسلامی، 1361 .
- ______، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، انتشارات دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین
- حوزة علمیة قم، 1417 ق.
- ______، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران، صدرا، بی‌تا.
- ______، بدایـة الحکمـة، قم، انتشارات مؤسسة نشر اسلامی، 1416ق .
- ______، نهایـة الحکمـة، تصحیح عباس علی الزارعی، قم، مؤسسة نشر اسلامی،
- ق.
- ______، رسائل توحیدی، قم، انتشارات مؤسسة کتاب بوستان، 1388.
- طوسی، نصیرالدین، تجرید الاعتقاد، تحقیق حسینی جلالی، قم، انتشارات دفتر تبلیغات
- اسلامی، 1407 ق.
- فارابی، ابو نصر، الاعمال الفلسفیـة، تحقیق و تعلیق دکتر جعفر آل یاسین،
- بیروت، انتشارات دار المناهل، 1413ق.
- ______، الجمع بین رأی الحکیمین، ، مقدمه و تعلیق دکتر البیر نصری نادر،
- تهران، الزهراء، 1405 ق.
- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، قم، صدرا،1380.
- میر داماد، محمد باقر، تقویم الایمان، تهران، انتشارات مؤسسة مطالعات اسلامی، 1376.
- ______، القبسات، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1367.
- کاکایی، قاسم، "وجود ذهنی از دیدگاه فیلسوفان مکتب شیراز"، معرفت فلسفی، شماره
- ، ص70-43.
- فیاضی، غلامرضا، "وجود ذهنی در فلسفة اسلامی"، معارف عقلی، شمارة 6، ص 17-9.
- تفتازانی، سعدالدین، شرح المقاصد،ج 2، تحقیق دکتر عبد الرحمن عمیره، انتشارت
- الشریف الرضی، 1409 ق.
- شریف‌زاده، بهمن، "مناط ارزش ادراکات از منظر شهید مطهری و علامه طباطبایی"،
- قبسات، زمستان 82 و بهار 83 شمارة 30و31، ص 118-101.
- اردستانی، محمدعلی، "نظریه علامه طباطبایی در مورد نفس الامر"، فصلنامة ذهن، شمارة
- ، بهار 82، ص 23-46.
- افلاطون، دوره آثار افلاطون،جمهوری، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران، خوارزمی،
)