نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

2 کارشناس ارشد کلام تطبیقی

چکیده

غزالی در سیر حقیقت‌طلبی خویش پس از کلام، فلسفه و باطنیه به طریقة صوفیه روی می­آورد. وی مرتبة صوفیان را تا جایی ارتقا می­دهد که عقل توان درک آن را ندارد و همة حرکات و سکنات آنان را مقتبس از نور نبوت می‌‌داند. از این رو، برخلاف متکلمان، فلاسفه و باطنیه، انتقاد مهمی‌‌را متوجه آنان نمی­کند. البته او خود در رتبة عارفان بزرگ قرار نمی­گیرد و فاقد بسیاری از تجارب ایشان است. آثار عرفانی او نیز بسیار ضعیف تر از عرفای دیگر است. هر چند تربیتی صوفیانه داشته و در محیطی صوفیانه پرورش یافته ولی وجود پیر و مرشد که به اذعان خود او از لوازم سیر و سلوک عارفانه است در زندگی‌اش گزارش نشده است. وجود چنین گرایش‌ها و عواملی صوفی دانستن غزالی را دچار شک و تردید می­کند.             

کلیدواژه‌ها

  1. قرآن کریم.
  2. آشتیانی، سید جلال الدین، نقدی بر تهافت الفلاسفه غزالی، قم، مؤسسة بوستان کتاب،
  3. ابراهیمی‌‌دینانی، غلامحسین، منطق و معرفت در نظر غزالی، تهران، امیرکبیر، 1370.
  4. بهارنژاد، زکریا، ابن عربی و نظریه وحدت وجود،تهران، انتشارات دانشگاه شهید
  5. بهشتی، 1389.
  6. زرین‌کوب، عبدالحسین ، فرار از مدرسه، تهران، امیرکبیر، 1356.
  7. ______،جستجو در تصوف، تهران، امیرکبیر، 1363.
  8. سروش، عبدالکریم، قصة ارباب معرفت، تهران، مؤسسة فرهنگی صراط، 1379.
  9. غزالی، ابوحامد، المنقذ من الضلال، ترجمة صادق آئینه وند،تهران، امیرکبیر،1360.
  10. ______، المنقذ من الضلال و المنصح بالاحوال، تحقیق و دراسه، الدکتور سمیح و
  11. غیم، بیروت، دارالفکر اللبنانی، 1993.
  12. ______، احیاء علوم الدین، ج1و3و4 بیروت، دارالمعرفه، 1982.
  13. ______، احیاء علوم الدین، ج1، ترجمة مؤیدالدین محمد خوارزمی، تهران، انتشارات
  14. علمی‌‌و فرهنگی، 1364.
  15. ______، احیاء علوم الدین، ج3، ترجمة مؤیدالدین محمد خوارزمی، تهران، انتشارات
  16. بنیاد فرهنگ ایران، 1351.
  17. ______، احیاء علوم الدین، ج4، ترجمة مؤیدالدین محمد خوارزمی، تهران، انتشارات
  18. بنیاد فرهنگ ایران، 1351.
  19. ______، میزان العمل، خرج آیاته و احادیثه و وضع حواشیه: احمد شمسالدین،
  20. بیروت، دار الکتب العلمیه، 1989.
  21. ______، مکاشفه القلوب، ضبط و صحح الشیخ عبد الوارث محمد علی، بیروت،
  22. دارالکتب العلمیه، [بیتا].
  23. ______، مکاتیب فارسی غزالی (فضائل الانام من رسائل حجه الاسلام)، تصحیح:
  24. عباس اقبال، تهران، امیرکبیر، 1362.
  25. ______، ایهاالولد، ترجمة باقر غباری، تهران، نشر جهاد دانشگاهی، 1364.
  26. ______، الاربعین فی اصول الدین، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1988.
  27. ______، الجام العوام عن علم الکلام، تصحیح و تعلیق و تقدیم: محمد المعتصم بالله
  28. البغدادی، بیروت،دارالکتاب العربی، 1985.
  29. ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌______، مشکاه الأنوار، ترجمة سید ناصر طباطبایی، تهران، مولی، 1389.
  30. کربن، هانری، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمة اسدالله مبشری، تهران، امیرکبیر، 1361 .
  31. محمدی وایقانی،کاظم ، غزالی در جستجوی حقیقت، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد
  32. اسلامی، 1382.
  33. همایی،جلال‌الدین،غزالی‌نامه،چ2، تهران، فروغی، 1342.
  34. یثربی، سید یحیی، نقد غزالی (تحلیلی از خردورزی و دینداری امام محمد غزالی)،
  35. چ2،تهران،کانون اندیشهجوان، 1386.
  36. ______، عرفان نظری،