قاسم درزی؛ حسین اله‌وردی؛ میثم قهوه چیان
دوره 16، شماره 3 ، مهر 1395، ، صفحه 15-48
چکیده
اعجاز قرآن به عنوان اساسیترین حجت پیامبر خاتم(ص) در اثبات دعوی رسالت و تحدی به آن، از صدر اسلام تاکنون جایگاه مهمی در مباحثات درون‌دینی و به ویژه منازعات کلامی و تبلیغ دین و خطابه‌ها داشته است. امروزه با توسعۀ مباحثِ معرفتشناختی، بررسی برون‌دینیِ نظریات اعجاز قرآن بهخصوص از طریق نظریههای کلاسیکِ معرفتشناختی اهمیتی مضاعف یافته ...
بیشتر
اعجاز قرآن به عنوان اساسیترین حجت پیامبر خاتم(ص) در اثبات دعوی رسالت و تحدی به آن، از صدر اسلام تاکنون جایگاه مهمی در مباحثات درون‌دینی و به ویژه منازعات کلامی و تبلیغ دین و خطابه‌ها داشته است. امروزه با توسعۀ مباحثِ معرفتشناختی، بررسی برون‌دینیِ نظریات اعجاز قرآن بهخصوص از طریق نظریههای کلاسیکِ معرفتشناختی اهمیتی مضاعف یافته است. معرفتشناسی به عنوان رویکردی اساسی در فلسفه مدرن به بیان کم و کیف معارف انسانی میپردازد. در حقیقت بررسی «صدق و توجیه» نظریات علمی و کم و کیف آن از مهمترین وظایف دانشِ معرفتشناسی محسوب میشود. با توجه به کثرتی که در کیفیت فهم اعجاز قرآن وجود دارد، نگریستن به این نظریات از منظرِ معرفتشناسی ضرورت پیدا میکند. در این راستا، ابتدا به بررسی نظریات اعجاز قرآن و بیان مولفههای اصلیِ آنها میپردازیم، سپس با بیان اهمّ مکاتب معرفتشناختی و ذکر مولفههای اصلیِ صِدق و توجیهپذیریِ نظریات، به امکانِ صِدق و توجیهپذیری نظریاتِ اعجاز قرآن خواهیم پرداخت. نظریههای انطباق، کارکردگرایی و انسجام در معرفت، مهمترین نظریاتی محسوب میشوند که برای بررسی در این مقاله مورد استفاده قرار گرفتهاند. هر سه این نظریات برای ارزیابیِ صِدق کاربرد دارند اما انسجامگرایی در نظریات توجیه نیز مطرح میباشد. تدقیق معرفتشناختی در خصوص اعجاز قرآن، از یک طرف پیامدهای معرفتی این دیدگاه را در تفاسیر قرآن روشن خواهد کرد و از سوئی دیگر، نسبت میان معرفتشناسی با مطالعات قرآنی را غنا خواهد بخشید.