محمد حسین انصاری چشمه؛ رحیم دهقان؛ ابراهیم نوئی
چکیده
در حوزة نظریات اخلاقی؛ گاهی دو نظریة حسن و قبح ذاتی و نظریة قانون طبیعی یکسان پنداشته می‌شود. دلیل این امر عدم تبیین نظریة قانون طبیعی و عدم تبیین تفاوت‌های بین این دو نظریه است. مطابق یافته‌های این مقاله، شش تفاوت کلیدی بین این دو نظریه وجود دارد: ١. در نظریة قانون طبیعی شناخت ارزش‌ها از نوع تذکار است، برخلاف حسن و قبح ذاتی؛٢. در نظریة ...
بیشتر
در حوزة نظریات اخلاقی؛ گاهی دو نظریة حسن و قبح ذاتی و نظریة قانون طبیعی یکسان پنداشته می‌شود. دلیل این امر عدم تبیین نظریة قانون طبیعی و عدم تبیین تفاوت‌های بین این دو نظریه است. مطابق یافته‌های این مقاله، شش تفاوت کلیدی بین این دو نظریه وجود دارد: ١. در نظریة قانون طبیعی شناخت ارزش‌ها از نوع تذکار است، برخلاف حسن و قبح ذاتی؛٢. در نظریة قانون طبیعی، طبق تقریری که اخلاق را مبتنی بر ظرفیت‌های طبیعی انسان و نیازها و گرایشات درونی انسان می‌داند، اخلاق مبتنی بر انسان‌شناسی است حال آنکه نظریة حسن و قبح ذاتی به بنیان انسان‌شناختیِ بحث نپرداخته است؛ ٣. در نظریة قانون طبیعی منشأ گزاره‌های عقل عملی به خیرات بنیادین باز می‌گردد و خیرات بنیادین در نیازهای طبیعی و امیال ریشه دارند اما در نظریة حسن و قبح ذاتی، منشأ گزاره‌های عقل عملی «حسن عدل» و «قبح ظلم» دانسته می‌شود که خود آنها به بدیهیات عقل نظری بازگشت می‌کنند؛ 4. نظریة قانون طبیعی در پاسخ به مسئلة انگیزة اخلاقی و مسئلة رابطة باید و هست، کاربردهای موفق‌‌تری دارد؛ 6. تقریری که نظریة قانون طبیعی از حسن و قبح ارائه می‌دهد با تقریر نظریة حسن و قبح ذاتی متفاوت است؛ نظریة حسن و قبح ذاتی؛ با تکیه بر استدلال‌های عقلانی حقایق اخلاقی را در عالم نفس‌الامر یا در میان حقایق خارج از وجود انسان از قبیل ذات فعل جستجو می‌کند حال آنکه نظریۀ قانون طبیعی؛ بنیان قوانین اخلاقی را در ظرفیت‌های طبیعی نهاده شده در وجود انسان در مسیر غایت می‌داند. این مقاله با روش تحلیلی ـ توصیفی تلاش نموده تا تفاوت‌های این دو نظریه را تبیین نماید.