مقایسة دیدگاه ابن‌عربی و ملاصدرا در مسئلة حدود و قلمرو عقل در شناخت حق تعالی

بهزاد مرتضایی

دوره 11، شماره 2 ، تیر 1390

چکیده
  عقل به مثابه یکی از ابزارهای شناخت و معرفت انسانی جایگاه رفیعی بین فلاسفه و اندیشمندان دارد، اما در عرفان بسیاری از عارفان، عقل را حجاب شناخت و معرفت می‌دانند، موضوع اصلی درعرفان نظری ابن عربی و نگرش عرفانی ملاصدرا، شناخت اسما، صفات و افعال حق تعالی است. ابن‌عربی در عین احترام به جایگاه عقل، عقل نظری را در معرفت به حق عاجز و ناتوان ...  بیشتر

اتحاد نفس با عقل فعال از دیدگاه صدرالمتألهین

مهدی عبدالهی

دوره 9، شماره 4 ، دی 1388

چکیده
  فیلسوفان پیش از ملاصدرا جملگی معقتد بودند که نفس در ذات خود همانند عقول مجرد از ماده است، اما برخلاف عقول، تعلق به بدن داشته، افعال خود را با اضافه تدبیـری بدن از طریق آن انجام می‌دهد و از همین طریق استکمال می‌یابد. ایشان بر همین اساس، معتقد بودند تعاریف ارائه شده برای نفس، ناظر به اضافة نفسیت، یعنی تعلق آن به بدن است و حقیقت نفس را ...  بیشتر

بررسی رویکرد انتقادی فیض کاشانی به «قیامت» در نظام فلسفی صدرایی

رضا اکبریان؛ نجمه سادات رادفر

دوره 9، شماره 2 ، تیر 1388

چکیده
  مسئلة قیامت و تحلیل فلسفی آن در نظام صدرایی منطبق بر مراتب وجودی، در دستگاه اندیشة شاگرد برجستة ملاصدرا، فیض کاشانی، مورد نقد و واکاوی مجدد قرار می‌گیرد، طوری که تغییر نگرش فیض در مسئلة عقل که منجر به ارائة رویکردی معتدل از او در ارتباط عقل و شر ع می‌شود، تحول نظریة وی در مورد قیامت را در ادوار مختلف زندگانی‌اش به دنبال دارد و بررسی ...  بیشتر

تجرد خیال و لوازم فلسفی و کلامی آن

رضا اکبریان؛ حسن مرادی

دوره 8، شماره 2 ، تیر 1387

چکیده
  از منظر حکمای مشاء، قوة خیال، حالّ در روح بخاری است که امری مادی اما لطیف می‌باشد و به تبع، صور خیالی نیز امری مادی و منطبع در قسمتی از مغز هستند. سهروردی به خاطر وجود صور خیالی عظیم و با توجه به محال بودن انطباع کبیر در صغیر، این امر را نادرست می‌دانست و جایگاه صور خیالی را عالم مُثل مُعَلقه می‌داند، عالمی که بالاتر از عالم ماده و پایین‌تر ...  بیشتر

نقد علامه طباطبایی بر رویکرد فروکاهشی حکمت متعالیه در مفهوم‌شناسی ارادة ذاتی خداوند

محمد سعیدی مهر؛ علیرضا مصدقی حقیقی

دوره 8، شماره 2 ، تیر 1387

چکیده
  عموم متکلمان و فیلسوفان مسلمان در اتصاف خداوند به صفت اراده متفق‌اند. با این حال، در این باب که آیا اراده از صفات ذاتی است یا فعلی، اختلاف شده است. از سوی دیگر، تفسیر معنای «اراده» آن گاه که به عنوان صفت ذاتی حق تعالی پذیرفته می‌شود می‌تواند بحث‌انگیز باشد. ملاصدرا ارادة الهی را در هر دو مقام ذات و فعل می‌پذیرد، ولی در تحلیل مفهومی ...  بیشتر

وجود رابط از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی

رضا اکبریان؛ حسین علی محمدی

دوره 8، شماره 1 ، فروردین 1387

چکیده
  در این مقاله، ابتدا پیرامون تقسیم وجود به مستقل و رابط، توضیحاتی ارائه و بیان شده است که اصطلاح «وجود رابط» در حکمت متعالیه دارای معنای جدیدی، علاوه بر معنای مشهور و متداول خود در حکمت رسمی می‌باشد. از این رو، با بهره‌گیری از کلام صدرالمتألهین(ره)، به تبیین این معنا که بیانگر نحوة تحقق معلول است، می‌پردازیم، سپس اثبات می‌نماییم ...  بیشتر

پژوهشی در نظریة شناخت در حکمت متعالیه

اعظم قاسمی

دوره 7، شماره 2 ، تیر 1386

چکیده
  در حکمت متعالیه، مبحث شناختشناسی با پیشگامی علامه طباطبایی و تبعیت مرتضی مطهری به طور خاص مطرح شد. به اعتقاد مطهری، بنبست شناخت تنها در فلسفة اسلامی گشوده شده است. او راه حل را چنین تبیین میکند: ماهیات یا معقولات اولیه منشأ انتزاع مفاهیم فلسفی همچون امکان، ضرورت، علیت و ... هستند و چون معقولات اولیه نیز به دلایل وجود ذهنی با آنچه در عالم ...  بیشتر