بسط مدل مفهومی مراتب و مراحل تحول اخلاقی با تأکید بر آرای ارسطو

سید رمضان عقیلی عقیلی؛ جمیله علم الهدی؛ کوروش فتحی وارجارگاه

دوره 18، شماره 2 ، تیر 1397، ، صفحه 83-102

چکیده
  معنای فضیلت در فلسفه اخلاق ارسطو از منظر چیستی و ماهیت به صورت صریح مورد بحث قرار گرفته است ولی چگونگی رشد و تحول فضیلت و مراحل آن به صورت واضح تشریح نشده است. ازاین‌رو این مقاله در پی آن است تا مراحل ارسطویی رشد و تحول فضایل اخلاقی و ویژگی های هر مرحله  را با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی قیاسی استخراج نماید. برای انجام این مهم در ...  بیشتر

ارسطو و فرونسیس (حکمت عملی)

مریم صمدیه؛ مجید ملایوسفی

دوره 17، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 1-24

چکیده
  ارسطو نخستین فیلسوفی است که به صورت مفصل و مستقل مبحث فرونسیس یا حکمت عملی را در مرکز توجهخویش قرار داده و بدان پرداخته است. وی فرونسیس را از جمله فضایل عقلانی می­دانست که لازمه رسیدن به سعادت برای هر فرد و جامعه­ای محسوب می­شود. ارسطو در بیان جایگاه هستی شناختی فرونسیس آن را به جهت توجه به عمل متمایز از سایر فضایل عقلانی همچون ...  بیشتر

نظریة ابداعی ابن‌سینا در علیت و ریشه‌های قرآنی آن

سیدرضا(زهیر) حسینی لواسانی؛ رضا اکبریان

دوره 14، شماره 3 ، مهر 1393

چکیده
  بحث علیت از مباحث مهم فلسفی است که فیلسوفان اسلامی‌‌تلاش وافری در جهت اصلاح و سامان‌دهی آن مطابق با آموزه‌های دینی انجام دادند. ابن‌سینا با استفاده از مفهوم دینی خلقت که مطابق آن وجود پس از عدم مطرح می‌‌شود، از بحث قوه و فعل ارسطو به بحث وجود و ماهیت گذر کرده و بر‌این اساس بسیاری از مباحث مربوط به علیت را از نو بازسازی می‌‌کند ...  بیشتر

نقد و ارزیابی نظریة اعتدال در اخلاق

حسین اترک؛ مریم خوشدل روحانی

دوره 14، شماره 1 ، فروردین 1393

چکیده
  نظریة اعتدال یکی از انواع نظریات اخلاق فضیلت است که افلاطون و ارسطو نظریه‌پردازان اصلی آن در یونان باستان بودند. این نظریه به دلیل سازگاری با متون دین اسلام، نزد فیلسوفان و علمای اخلاق اسلامی رواج زیادی یافت؛ به نحوی که اغلب حکمای اسلامی چون فارابی، ابن‌سینا، مسکویه، خواجه نصیر طوسی و ملاصدرا تابع این نظریه‌اند. هستة اصلی نظریة ...  بیشتر

تقسیم موجود به واجب و ممکن، ابتکار فلسفی فارابی و ابن‌سینا

مریم سالم

دوره 13، شماره 1 ، فروردین 1392

چکیده
  ابن‌سینا در ارائه نظریات وجودشناسانة خود از دو واژة وجوب و امکان که ابتکار فارابی بودند، بسیار مدد می‌گیرد، دو واژه‌ای که سبقة کمرنگی در آراء فلاسفة پیش از فارابی و ابن‌سینا دارد و جسته و گریخته می‌توان ردپایی از آنها را نزد فلاسفة یونان باستان یافت، این ردپا در ارسطو پررنگ‌تر می‌شود، اما به شکل منطقی مطرح می‌شود نه فلسفی و در ...  بیشتر

تحلیل‌های نادرست از قاعدة اعتدال ارسطو

حسین اترک

دوره 13، شماره 1 ، فروردین 1392

چکیده
  قاعدة اعتدال هستة مرکزی فضیلت‌گرایی اخلاقی ارسطو است. بر اساس این قاعده، همة فضایل اخلاقی در حد وسط قرار دارند و رذایل اخلاقی همه ناشی از افراط و تفریط در اعمال و عواطف است. شارحان و ناقدان گاه در فهم این قاعدة مهم دچار اشتباه و اختلاف شده‌اند؛ یکی از نقاط اختلاف تفسیر معناشناختی یا عمل‌گرایانه از قاعدة اعتدال است؛ تفسیر اعتدال به ...  بیشتر

رابطة خدا با جهان در اندیشة ارسطو و ابن‌سینا

علی محمد ساجدی؛ یدالله رستمی

دوره 12، شماره 3 ، مهر 1391

چکیده
  مسئلة "رابطه خدا با جهان" در اندیشة ارسطو و ابن‌سینا، محوری‌ترین پرسش مطرح در این مقاله است. در این مقاله اثبات می‌شود که نگرش این دو فیلسوف مشایی در مورد خدا از جهات متعددی متفاوت است؛ ارسطو، با تکیه بر برهان طبیعی و متوسل شدن به مقولة حرکت به اثبات محرک ثابتی دست می‌یابد که آن را جوهر نام‌گذاری نموده و شارحان وی آن را خدا نامیده‌اند. ...  بیشتر

بررسی رابطة عدالت و سعادت از دیدگاه ارسطو

زکریا بهارنژاد؛ کمیل شمس الدینی مطلق

دوره 12، شماره 3 ، مهر 1391

چکیده
  ارسطو از معدود اندیشمندانی است که تأملاتی ژرف در بارة عدالت و سعادت داشته است. وی تأثیر عدالت در تحصیل سعادت را پذیرفته، به گونهای که دستیابی به سعادت را بدون اجرای عدالت امکان ناپذیر میداند. به تعبیر صحیحتر از نظر وی اعتدال از فضایل عمده در تحصیل سعادت است؛ میان عدالت و سعادت رابطة عمیق و ژرفی وجود دارد به گونهای که عدالت شرط لازم برای ...  بیشتر

ایهام تعارض در تعریف ارسطو از زمان

حسن فتحی؛ سیروس علیپور

دوره 11، شماره 1 ، فروردین 1390

چکیده
  در تبیین و تعریفی که ارسطو از زمان عرضه می‌کند، دو جنبه را می‌توان یافت که علی‌الظاهر متعارض به نظر می‌رسند. وی، از طرفی، زمان را به «عدد حرکت از حیث پیش و پس» تعریف می‌کند و «عدد» در هیچ‌کدام از آثار او متصل دانسته نشده است. از طرف دیگر، به دلیل ارتباط زمان با حرکت، آن را متصل می‌داند؛ چون حرکت متصل است. بدین‌ترتیب، به نظر می‌آید ...  بیشتر

نسبت اخلاق و سیاست در اندیشۀ ارسطو

مجید اکبری؛ فاطمه امین

دوره 9، شماره 4 ، دی 1388

چکیده
  اخلاق و سیاست از شاخه‌های حکمت عملی و در پی تأمین سعادت انسان هستند. سعادت مفهوم محوری اخلاق ارسطوست. او در اخلاق به دنبال مطلوبی است که فی‌نفسه مطلوب باشد، نه آنکه به دلیل چیز دیگر مطلوب باشد. به تعبیر دیگر، ارسطو در پی «خیر اعلاء»است، که همان سعادت است. جامعه هم باید در پی خیر اعلاء باشد، حصول سعادت‌های فردی از راه سعادت‌های اجتماع ...  بیشتر

مشاییان و نظریة مثُل

محمد علی تیوای

دوره 9، شماره 4 ، دی 1388

چکیده
  عالم عین از منظر افلاطون به دو دسته تقسیم می‌شود:۱. عالم مثُل، ۲. عالم محسوسات. ارائة نظریة مثُل از سوی افلاطون مبتنی بر همین مبنا بوده است. به طور قطع می‌توان گفت افلاطون با ارائة این نظریه درصدد بود که به گمان خود بتواند پیدایی عالم محسوسات را با نظر به ناپایداری آن و قابل شناخت نبودن یقینی آن توجیه کند. نقادی‌های ارائه شده علیه نظریة ...  بیشتر