مثنوی معنوی اثری گران سنگ است. انسان متفکر میتواند با تعمق در این کتاب علاوه بر مفاهیم بلند عرفانی، منابع سرشاری از حکمت و فلسفه و جهانبینیهای مترقی بشری را جستجو کند. یکی از زوایای پنهان اندیشة مـــولوی، توجه دقــیق او به روششناسی است که یکی از شاخههای اصلی معرفتشناسی بهشمار میآید. هدف این مقاله ورود به موضوع روششناسی ...
بیشتر
مثنوی معنوی اثری گران سنگ است. انسان متفکر میتواند با تعمق در این کتاب علاوه بر مفاهیم بلند عرفانی، منابع سرشاری از حکمت و فلسفه و جهانبینیهای مترقی بشری را جستجو کند. یکی از زوایای پنهان اندیشة مـــولوی، توجه دقــیق او به روششناسی است که یکی از شاخههای اصلی معرفتشناسی بهشمار میآید. هدف این مقاله ورود به موضوع روششناسی در اندیشة مولوی است که به نظر میرسد تاکنون به آن پرداخته نشده است. برای نیل بهاین مقصود، اولین حکایت مثنوی در دفتر اول، با نگاهی متفاوت مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج این بررسی مؤید یافتههای پیش روست؛ نخست اینکه در نگاه مولوی، معرفتشناسی دینی از حیث روش جامع نگر است و تمامیشیوههای رایج شناخت را به رسمیت میشناسد. دوم اینکه، آنچه امروز شیوة علمیدر روششناسی نامیده میشــود، به دقت تمام در مثنوی معرفی و توصیف شده است. سوم، محدود کردن اعتبار روشهای پژوهش در علوم انسانی به شیوة تجربی، نادرست بوده و راه صواب، بهکارگیری روش عام و ترکیبی است. چهارم، رعایت اخلاق علمیدر فرایند پژوهش یک ضـــرورت است. امانتداری و صداقت دو ویژگی مهم اخلاق علمیاست و پنجم ایــنکه، اگرچه عقل و تجربه دو ابزار قدرتمند شناخت است و در نتیجه هر دو رویکرد خردگرایانه و علمیدارای جایگاهی رفیع و ارزشمند میباشد، امــــا درعین حال دارای محدودیـتهای قابل تأملی در شناخت کامل انسان و جهان هستی است.
پلورالیسم دینی از جمله مباحث مرتبط با فلسفة دین است که به سبب توجه آن به مسئلة نجات و زندگی مسالمتآمیز میان پیروان ادیان، مورد توجه صاحبنظران زیادی قرار گرفته و دارای رویکردها و تقریرهای متفاوتی است. توجه عمیق مولانا به «وحدت وجود»- به عنوان یکی از ارکان اصلی اعتقادات وی- و القای روحیة تسامح و تساهل به مخاطبان خود، باعث شده تا عدهای ...
بیشتر
پلورالیسم دینی از جمله مباحث مرتبط با فلسفة دین است که به سبب توجه آن به مسئلة نجات و زندگی مسالمتآمیز میان پیروان ادیان، مورد توجه صاحبنظران زیادی قرار گرفته و دارای رویکردها و تقریرهای متفاوتی است. توجه عمیق مولانا به «وحدت وجود»- به عنوان یکی از ارکان اصلی اعتقادات وی- و القای روحیة تسامح و تساهل به مخاطبان خود، باعث شده تا عدهای وی را « کثرت گرا » بنامند، اما اینکه وی، واقعاً واجد چنین نامگذاری بوده یا نه و اگر بوده، پلورالیسم دینی از دیدگاه او چه کیفیتی دارد و چه مواردی را شامل می شود، از جمله پرسشهایی است که در مورد مولانا مطرح است. مقالة حاضر در جستجوی پاسخ این پرسشها، بر اساس مثنوی است. بنابراین، در این مقاله، ضمن تعریف پلورالیسم دینی و بیان رویکردهای آن، آرای کثـرتگـرایان در بـاب حقــانیت ادیـان مطرح شده و بازتاب این آرا در اندیشههای مولوی آمده است. بازخوانی اندیشههای مولوی گویای این نکته است که ردپای نظریة پلورالیسم دینی، کم و بیش در اندیشههای او دیده میشود، اما پلورالیسم را به معنای امروزی آن نمی-پذیرد و در نهایت یک دین را حق میداند. هدف از این جستار آن است که مخاطبان مثنوی با پیروی از شیوة مولوی در مسائل معرفتی و دینی، در جهت تقریب بین ادیان و تفاهم میان صاحبان آنها گام بردارد و برای رفع اختلافات و دشمنیهای دینی و عقیدتی نوعی آمادگی ذهنی ایجاد شود.