علی قاسمی؛ سیدمحمد موسوی بجنوردی؛ داود محمدجانی
دوره 19، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 85-100
چکیده
اصل مصلحت یکی از اصول اساسی در استنباط احکام شرعی در فقه شیعه است. مرجعیت مصلحت بهعنوان منبع استنباط احکام شرعی ریشه در مبانی کلامی این اصل و قاعده دارد. در این مقاله به بررسی جایگاه مصلحت در اجتهاد و استنباط احکام شرعی با رویکرد کلامی شیعه پرداختهشده است. پژوهش حاضر پژوهشی توصیفی– تطبیقی است که به شیوة کتابخانهای بر اساس تحلیل ...
بیشتر
اصل مصلحت یکی از اصول اساسی در استنباط احکام شرعی در فقه شیعه است. مرجعیت مصلحت بهعنوان منبع استنباط احکام شرعی ریشه در مبانی کلامی این اصل و قاعده دارد. در این مقاله به بررسی جایگاه مصلحت در اجتهاد و استنباط احکام شرعی با رویکرد کلامی شیعه پرداختهشده است. پژوهش حاضر پژوهشی توصیفی– تطبیقی است که به شیوة کتابخانهای بر اساس تحلیل اسناد منابع کلامی و فقهی شیعه در زمینة اصل مصلحت انجامشده است. مبانی کلامی مصلحت در نظام تشریع از دیدگاه شیعه شامل عناصری همچون، کمال و سعادت، علم الهی، عدل الهی، حکمت الهی، حسن و قبح عقلی است. عنصر مصلحت صرفاً در نظام تشریع خدای متعال و در فرایند تشریع قوانین آسمانی مطمح نظر نیست، فرایند حاکمیت حاکم اسلامی در عصر حضور و غیبت نیز، در دایرة این بحث بوده، دقیقاً به همین جهت اهمیت آن، دوچندان میگردد. در بررسی رویکرد کلامی شیعی به مصلحت اینگونه نتیجهگیری میشود که تبعیت احکام از مصالح و مفاسد نفس الامری، از نتایج گزارة کلامی معروف در کلام شیعه است که میگوید: افعال خداوند متعال هدفمند است و فعل گزافی (بدون غرض و هدف) برای او محال است.