ORIGINAL_ARTICLE
ملاک ابزاری بودن یک دانش با نگاه به علم منطق
در یک دستهبندی، علوم به آلی و اصالی تقسیم میشوند. علومی مانند منطق، اصول فقه و جبر به مثابه علوم آلی و سایر علوم مانند فلسفه، فقه و حساب، بهمثابه علوم اصالی مطرح میشوند. آلی و اصالی بودن دو اصطلاحاند که البته تعریف دقیقی از آنها ارائه نشده است. برای فهم ملاکاین دو علم، باید به فهم متعارف علمشناسان ازاین دو اصطلاح تکیه کرد. علوم مختلف با هم رابطة تعاون دارند و در حل بسیاری از مسائل علوم، از مسائل علوم دیگر استفاده میشود، بااین حال نمیتوان استفاده از یک علم در علم دیگر را ملاک آلی بودن دانست. همچنین اغراض شخصی تولیدگران و مطالعهکنندگان یک علم نمیتواند ملاک صحیحی برایاین تقسیمبندی باشد. دراین مقاله با رد شخصی و نسبی بودن، ملاک عامی برای آلی بودن یک علم ارائه شده است. فایدة اصلی یک علم که عُقلا، به دلیل وجودِ آن فایدة اصلی، بودناین علم را در مجموعه معارف بشری، عاقلانه میدانند، میتواند معیاری برایاین دستهبندی باشد. دراین مقاله دانش منطق به عنوان یک علم آلی محور بحث قرار گرفته است هرچند ملاک ارائه شده اختصاصی به منطق ندارد.
https://jipt.sbu.ac.ir/article_97290_49b6ec153b2a4b4f977bddf81a40739c.pdf
2019-09-23
1
16
طبقه بندی علوم
علم آلی
علم اصالی
منطق
ابزاری بودن منطق
مجتبی
قربانی
ghorbani2716@gmail.com
1
دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
سید احمد
غفاری قره باغ
yarazegh@yahoo.com
2
موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
AUTHOR
ابنسینا، حسین بن عبدالله، الإلهیات من کتاب الشفاء،حسن حسنزاده آملی، مصحح، قم- ایران،
1
دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم، ۱۳۷۶.
2
_____، الشفاء(ابراهیم بیومی مدکور، سعید زاید، احمد فؤاد اهوانی، طه حسین پاشا، و ابوالعلاء
3
عفیفی، محققین)، قم، کتابخانة عمومیایتالله مرعشی نجفی(ره)، ۱۴۰۵ق.
4
انتظام، سید محمد، پیشفرضهای فلسفی در علم اصول، قم، بوستان کتاب قم، ۱۳۸۴.
5
انصاری، شیخ مرتضی، کتاب المکاسب(مجمع الفکر الاسلامی، کمیتة تحقیق تراث شیخ اعظم،
6
محقق، قم- ایران، المؤتمر العالمی بمناسبـة الذکری المئویـة الثانیـة لمیلاد الشیخ الأعظم
7
الأنصاری، الأمانـة العامـة، ۱۴۱۵ق.
8
ایزدی تبار، محمد، "ابزاری بودن منطق"، معارف عقلی، (1)، ص38-9، ۱۳۸۵.
9
جرجانی، علی بن محمد، التعریفات، (محمد باسل عیون سود، محقق)، بیروت – لبنان، دارالکتب
10
العلمیه، منشورات محمدعلی بیضون، 1421ق.
11
حلی، حسن بن یوسف، الاسرار الخفیـة فی العلوم العقلیـة، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات
12
اسلامی، 1379.
13
_____، الجوهر النضید. قم، بیدار، 1371.
14
_____، کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد(حسن حسنزاده آملی، مصحح)، قم، جماعـة
15
المدرسین فی الحوزة العلمیـة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی، 1413ق.
16
حیدری، محمد، معجم الأفعال المتداولـة و مواطن استعمالها، قم، المرکز العالمی للدراسات
17
الاسلامیه، 1381.
18
رازی، فخرالدین محمد، شرح عیون الحکمـة،(احمدعلی سقا و محمد حجازی، محققین)، تهران،
19
موسسة الصادق علیهالسلام، 1373.
20
صدرالمتالهین، محمد بن ابراهیم، الحکمـة المتعالیـة فی الأسفار العقلیـة الأربعـة،(هادی بن مهدی سبزواری، علی بن جمشید نوری، محمدحسین طباطبایی، علی بن عبدالله زنوزی، محمد بن معصوم علی مدرس زنجانی، اسماعیل بن محمد سمیع واحدالعین اصفهانی، و محمدرضا مظفر، محققین)، قم، مکتبه المصطفوی، 1368.
21
طباطبایی، سید محمدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم،(مرتضی مطهری، محقق)، ج 6،
22
تهران- ایران، صدرا، 1383.
23
_____، نهایـة الحکمـة ،(غلامرضا فیاضی، محقق)، ج ۱–4، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی
24
امام خمینی (ره)، مرکز انتشارات، 1386.
25
طوسی، خواجهنصیرالدین، شرح الاشارات و التنبیهات (مع المحاکمات)، قم، دفتر نشر الکتاب،
26
بیتا.
27
قطبالدین شیرازی، محمود بن مسعود، شرح حکمـة الاشراق (قطبالدین الشیرازی)،(مهدی
28
محقق و عبدالله نورانی، محققین)، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1383.
29
لاریجانی، محمد صادق، استدلال در اعتباریات. پژوهشهای فلسفی کلامی، 24(6)، ص30-4،
30
لوکری، فضل بن محمد، بیان الحق بضمان الصدق (العلم الالهی)،(ابراهیم دیباجی، محقق)،
31
تهران - ایران، مؤسسة بینالمللی اندیشه و تمدن اسلامی مالزی (ایستاک)، 1373.
32
مصباح یزدی، محمدتقی، رابطة علم و دین، (علی مصباح، محقق)، قم، انتشارات مؤسسة
33
آموزشی و پژوهشی امامخمینی (ره)، 1393.
34
مظفر، محمدرضا، المنطق،(رحمتالله رحمتی، محقق)، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1374.
35
مهران، محمد، "هویت منطق (منطق: دانش یا ابزار؟ صورت یا ماده؟)" ، (غلامرضا ذکیانی،
36
مترجم)، اطلاعات حکمت و معرفت، (42)، 8-10، 1388.
37
نائینی، محمدحسین، فوائد الاصول، (محمدعلی کاظمی خراسانی، آغا ضیاء عراقی، محقق)، ج
38
-۱، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1376.
39
ORIGINAL_ARTICLE
علم حضوری مؤثر در ادراک حسی و لوازم معرفتشناختی آن از دیدگاه حکمت متعالیه
هنگام ادراک حسی دو مرحلة روی میدهد: یکی تأثیرپذیری عضو حسی و دیگری ادراکِ نفس. مرحلة اول مادی و مرحلة دوم مجرد است. براساس اتحاد نفس و بدن، نفس به تأثرات مادی که در اعضای حسی واقع میشود علم دارد و این علم، از سنخِ علم حضوری است. برخی از شارحان حکمت متعالیه همچون علامه طباطبائی و شهید مطهری به این دیدگاه گرایش دارند. از لوازم معرفتشناختی این نظریة، توانایی بر تبیین علتِ پیدایش برخی از خطاهای حس است همچنین این دیدگاه، بنایی معرفتی در دفاع از نظریة واقعگرایی غیرمستقیم در ارتباط با متعلق ادراک حسی است که بزرگان حکمت اسلامیبدان گرایش دارند. پذیرش حضوری بودن علم به تأثر مادیِ عضو حسی، با قول به حصولی بودن ادراک حسی قابل جمع است. ابنسینا و صدرا قائل به حصولی بودن ادراک حسیاند، در نقطة مقابل سهروردی و سبزواری قائل به حضوری بودن آنند. طبق دیدگاه اخیر، نفس خودِ خارج را مییابد، بنابراین عدمِ تطابق ادراک با خارج متصور نیست این در حالی است که هنگام مواجهه ابزار حسی با خارج، در برخی موارد صورتِ غیرمطابق با واقع بر نفس پدیدار میگردد، در نتیجه نمیتوان قائل به حضوری بودن ادراک حسی شد.
https://jipt.sbu.ac.ir/article_97303_1a65ce9d11ce03987e5622c6788aaf95.pdf
2019-09-23
17
38
علمحضوری
ادراک حسی
تأثرمادی
خطای حسی
واقعگرایی
معرفتشناسی
سید محمدحسین
نقیبی
naghibi12@gmail.com
1
دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
عبدالله
نصری
nasri_a32@yahoo.com
2
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی
LEAD_AUTHOR
ابنسینا، حسینبن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، قم، نشر البلاغـة، 1375.
1
_______، التعلیـقات، تحقـیق از عبـدالرحمن بـدوى، بیـروت، مکتبــة الاعلامالاسلامى،
2
(2)ق.
3
_______، الشفاء(الطبیعیات)، ج2 (النفس)، به تحقیق سعید زاید، قم، مکتبـة آیـة الله المرعشى،
4
(1)ق.
5
پویمن، لوئیس پی، معرفت شناسی مقدمهای بر نظریة شناخت، ترجمة رضا محمدزاده، تهران،
6
دانشگاه امام صادق(ع)، 1387.
7
حسینزاده، محمد، پژوهشی تطبیقی در معرفت شناسی معاصر، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی
8
امام خمینی (ره)، 1382.
9
خسروپناه، عبدالحسین و عاشوری، مهدی، رئالیسم معرفتی، تهران، مؤسسة پژوهشی حکمت و
10
فلسفه ایران، 1393.
11
رازی، فخرالدین، المباحث المشرقیـة فى علم الالهیات و الطبیعیات، قم، بیدار، 1411ق.
12
رازی، قطب الدین و باغنوی، حبیب الله، الهیات المحاکمات مع تعلیقات الباغنوى، تهران، میراث
13
مکتوب، 1381.
14
رضـایی، رحمـت الله، نظام معـرفت شـناسی سینوی، ج2، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام
15
خمینی(ره)، 1395.
16
سبزوارى ،هادی بن مهدی، اسرار الحکم، به تصحیح کریم فیضى، قم، مطبوعات دینى، 1383.
17
_______، شرح المنظومـة، تصحیح و تعلیق از آیت الله حسن زاده آملى، تهران، نشر ناب،
18
شیخ اشراق، مجموعه مصنفات، به تصحیح و مقدمههانرى کربن و سید حسین نصر، چ2، تهران،
19
مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگى، 1375.
20
صدرالمتألهین، التعلیقات علی شرح حکمـة الاشراق، پیشگفتار و تصحیح: حسین ضیائی،
21
کالیفرنیا(ایالات متحده آمریکا)، انتشارات مزدا، ، 2010.
22
_______، الحاشیـة على الهیات الشفاء، قم، بیدار، بی تا.
23
_______، الحکمـة المتعالیـة فى الاسفار العقلیـة الاربعـة، چ3، بیروت، دار احیاء التراث، 1981.
24
_______، الشواهد الربوبیـة فى المناهج السلوکیـة، تصحیح و تعلیق از سید جلال الدین
25
آشتیانى، چ2، مشهد، المرکز الجامعى للنشر، 1360.
26
_______، المبدأ و المعاد، به تصحیح سید جلال الدین آشتیانى، تهران، انجمن حکمت و
27
فلسفه ایران، 1354.
28
_______، شرح الهدایـة الاثیریـة، بیروت، موسسة التاریخ العربى، 1422ق.
29
_______، مجموعه رسائل فلسفى، به تحقیق حامد ناجى اصفهانى، تهران، حکمت، 1375.
30
_______، مفاتیح الغیب، تهران، مؤسسة تحقیقات فرهنگى، 1363.
31
صلیبا، جمیل و صانعی، منوچهر، فرهنگ فلسفى، تهران، حکمت، 1366.
32
طباطبائی، سیدمحمدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، با پاورقی مرتضی مطهری، قم، صدرا،
33
_______، بدایـة الحکمـة، بیروت، دار المصطفی للطباعـة و النشر، 1402ق.
34
_______، نهایـة الحکمـة، به تحقیق عباسعلی زارعی سبزواری، چ2، قم، مؤسسة النشر
35
الاسلامی، 1427ق.
36
طوسی، خواجه نصیرالدین، تلخیص المحصل، چ2، بیروت، دار الاضواء، 1405ق.
37
_______، شرح الاشارات و التنبیهات مع المحاکمات، چ2، قم، نشر البلاغـة، 1375.
38
عبودیت، عبدالرسول، درآمدی به نظام حکمت صدرائی، ج2 ، تهران، سازمان مطالعه و تدوین
39
کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت)، 1386.
40
مدرس طهرانی، آقاعلی، مجموعه مصنفات، تصحیح محسن کدیور، تهران، اطلاعات، 1378.
41
ORIGINAL_ARTICLE
دیدگاه لایبنیتس دربارة اختیار انسان و نقد آن از نظر علامه طباطبایی
مسئلة اختیار از مسائل مهم و دیرین کلامی- فلسفی است که غالب ادیان به آن پرداختهاند و فیلسوفان دین نیز با نگاهی نواین موضوع را مورد مداقه و بررسی قرار میدهند.این نوشتار به بیان، بررسی و نقد دیدگاه لایبنیتس میپردازد و در صدد پاسخ گویی بهاین پرسش است کهایا در نظام فلسفی لایبنیتس میتوان انسان را مختار دانست یا نوعی ضرورت انگاری اسپینوزایی بر آن حاکم است ؟ لایبنیتس برایاینکه اختیار در انسان را نفی نکند ضرورت را دو قسم میداند: ضرورت مابعدالطبیعی(هندسی) و ضرورت مشروط (اخلاقی). او میگوید خداوند واجد صفت خیر است و در آفرینش موجودات اصل کمال را مراعات میکند و لازمةاین مراعاتاین است که قدرت انتخاب در کار باشد؛ پس مخلوقات فقط از ضرورت مشروط برخوردارند و ضرورت ذاتی در کار آنها نیست و همین ضرورت مشروط مثبت اختیار آنهاست. علامه طباطبایی هم اختیار را امری فطری دانسته و بیان داشته است که قاعدة ضرورت سابق الشی ما لم یجب لم یوجد هیچ منافاتی با اختیار انسان ندارد.
https://jipt.sbu.ac.ir/article_97307_4bf0f1a3ea621f94883fffd06f231bed.pdf
2019-09-23
39
64
اختیار
ضرورت
موناد
لایبنیتس
علامه طباطبایی
سید حسن
بطحایی
dr.bathayi@gmail.com
1
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور تهران
AUTHOR
لیلی
خیدانی
kheidanileila@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری مدرسی معارف دانشگاه پیام نور قم
LEAD_AUTHOR
اسکروتن، راجر، تاریخ مختصر فلسفة جدید، ترجمة اسماعیل سعادتی خمسه، تهران، حکمت، 1382.
1
جعفری، محمد تقی، جبر و اختیار، تهران، مؤسسة تدوین و نشر آثار علامه جعفری، 1379.
2
سبحانی تبریزی، جعفر، جبر و اختیار، تنظیم و نگارش از علی ربانی گلپایگانی، قم، مؤسسة امام
3
صادق، 1381.
4
صانعی دره بیدی، منوچهر، فلسفة لایبنیتس،تهران، ققنوس، 1375.
5
صدرالمتالهین شیرازی، محمد بن ابراهیم، اسفار اربعه، قم، مکتبه مصطفوی،1404ق.
6
طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر قران، قم، جامعة مدرسین، 1414ق.
7
______، اصول فلسفه در روش رئالیسم، تهران، صدرا، 1391.
8
______، نهایـة الحکمه، قم، جامعه مدرسین، 1362.
9
فروغی، محمدعلی، سیر حکمت در اروپا، تهران، زوار، 1396.
10
کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه، ج4 ، ترجمة غلامرضا اعوانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی،
11
لتا، رابرت، فلسفة لایبنیتس، ترجمة فاطمه مینایی، تهران، هرمس، 1384.
12
Jolley, Nicolas , The Combridge Companion Toleibniz , Cambridge University Press,
13
Latta , Robert, Leibniz the Monadology and Other Philosophical Writings Oxford
14
University Press, London, 1898.
15
Leibniz, GW, Discourse on Metaphysics and Related Writings, Edit & Trans. R. N. D
16
Martin & S. Brown Manchester University Press usA, 1988.
17
Leibniz G. W, New Essay on Human Understand, Abridged Edition Translated
18
Edited by Peter Remants Jonatan Benntaphisics Cambrige University, 1982.
19
Leibniz, Philosophical Papers and Letters Translated and Edited by Loemker, L. E,
20
Routledge, 1956.
21
Woolhouse. R. S., G. W. Leibniz Critical Assessments, Routledge. London, 1994.
22
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل و نقد فلسفی-کلامیگناه نخستین در اندیشة آگوستین، آنسلم و ادو
آموزة گناه یکی از اصلیترین ارکان قرائت پولسی مسیحیت است که ضمن توجیه آموزة نجات، الوهیت مسیح را تأیید و تصدیق میکند. در واقع گناه، نجات یا فیض و الوهیت مسیح ارتباط ضروری و وثیقی با هم دارند که رد یا انکار یکی از آنها نظام استعلایی پولس را با چالش جدی مواجه میکند. بر همین اساس متکلمان و فلاسفة مسیحی از جمله: آگو ستین، آنسلم و ادو به منظور درک و فهم بهتر از آموزة گناه و دفاع در برابر نظرات منتقدان، ضمن حفظ چارچوب آنچه پولس در کتاب عهد جدید، در نامههایش بیان کرده به شرح، تفسیر و توجیه فلسفی آن پرداختند. آگوستین از طریق توارث، آنسلم با تکیه بر طبیعت بشر و ادو به واسطة نسبت مصادیق با انواعشان میکوشند تا تبیین بهتری از مسئلة گناه عرضه کنند اما به نظر میرسد که هیچ یک از آنها قادر به ارائه توجیهی متقن در این خصوص نمیشوند. این مقاله بر آن است تا ضمن تحلیل و بررسی به نقد آرای ایشان بپردازد.
https://jipt.sbu.ac.ir/article_97318_07508d119977c54f5e3f8792a68d6db8.pdf
2019-09-23
65
86
مسیحیت
گناه نخستین
پولس
آگوستین
آنسلم
ادو
جواد
آیار
ayar.javad@gmail.com
1
دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
مهدی
منفرد
mmonfared86@gmail.com
2
عضو هیات علمی دانشگاه قم
AUTHOR
آیار، جواد و مجید ملایوسفی،" نقدی بر قرائت پولس از مسیحیت"،جستارهای فلسفة دین، سال
1
اول، شمارة دوم، ص25-1، 1391.
2
آنسلم قدیس، پروسلوگیون(خطابه ای در باب اثبات وجود خدا)، ترجمة افسانه نجاتی، تهران،
3
قصیده سرا، 1386.
4
انجیل، ترجمة تفسیری، انگلستان، 1995.
5
ایلخانی، محمد، تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب
6
علوم انسانی دانشگاهها(سمت)، 1383.
7
پورسینا، زهرا، تأثیر گناه بر معرفت با تکیه بر آرای آگوستین قدیس، ویراستار ذوالفقار ناصرپور،
8
قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1385.
9
توکلی، غلامحسین،" گناه اولیه"، نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، سال48،
10
شمارة مسلسل194، 1384.
11
دانیلو،ژان، ریشههای مسیحیت در اسناد بحرالمیت، ترجمه علی مهدیزاده، قم، ادیان، 1383.
12
ژیلسون،اتین، روح فلسفه قرون وسطی،ترجمة ع.داوودی، چ دوم، تهران، انتشارات علمی و
13
فرهنگی، 1370.
14
کاپلستون، فردریک، الف، تاریخ فلسفه، ج 2، ترجمة ابراهیم دادجو، ویراستار حسن افشار،
15
تهران، انتشارات علمیو فرهنگی، سروش (انتشارات صدا و سیما)، کتاب عهدین،1388.
16
_____، تاریخ فلسفه یونان و روم، ترجمة جلالالدین مجتبوی، ویراستار اسماعیل سعادت،
17
تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی انتشارات سروش، 1380.
18
_____، تاریخ فلسفه، ج 4، ترجمة غلامرضا اعوانی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
19
انتشارات سروش، 1388ب.
20
کونگ، هانس، متفکران بزرگ مسیحی، گروه مترجمان، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و
21
مذاهب، 1386.
22
لین، تونی، تاریخ تفکر مسیحی، ترجمة روبرت آسریان، تهران، نشر و پژوهش فرزان روز، 1386.
23
ملایوسفی، مجید و داوود معماری، " گناه نخستین از دیدگاه اسلام و مسیحیت"، مجلة ادیان و
24
عرفان (مقالات و بررسیها)، سال چهل و چهارم، شماره دوم، ص126-101، 1390.
25
ملایوسفی،مجید،" تأثیر آموزة گناه نخستین بر مبحث کلیات در قرون وسطی"، پژوهشنامة
26
فلسفه دین (نامة حکمت)، سال دهم، شماره اول، ص26-1، 1391.
27
هیک، جان، اسطورة تجسد خدا، ویراستة جان هیک، مترجمان عبدالرحیم سلیمانی اردستانی و
28
محمد حسن محمدی مظفر، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1386.
29
Alder, J. T. "The Doctrine of Original Sin :A Comparison of Augustine, Pelagius,
30
and Aquinas",RPM, Volume 11, Number 21, May 24 to May 30 2009. , 2009.
31
Anselm, “The Virgin Conception and Original Sin (De concepto uriginali et de
32
originali peccato)”, Complete Philosophical and Theological Treatises of Anselm of Canterbury, trans. by Jasper Hopkins and Herbert Richardson, USA: Arthur J, 2000.
33
Augustine, Saint, Of True Religion (De Vera Religione), translated by J.H.S.
34
Burleigh, Chicago, Henrey Regnery Company, Third Printing., 1964.
35
_______ ,On Free Choice of the Will (De Libero Arbitrio), translated by Thomas Williams, Hackett Publishing Company, Indianapolis, Cambridge, Seventh Printing.,1999.
36
_______ , The City Of God (De Civitate Dei), translated by Marcus Dods, in Great Books Of The Western World, ed. By Robert Maynard Hutchins, William Benton, Publisher, Encyclopedia Britannica, INC., Nineteenth printing., 1971.
37
King, Peter, «Damaged Goods: Human Nature and Original Sin», Faith and Philosophy 24: 247-267., 2007.
38
koterski, S.J., Joseph W, An Introduction to MEDIEVAL PHILOSOPHY: Basic Concepts, Wiley Blackwell.,2009.
39
Mann,William E., «Augustine on Evil and Original Sin», in Stump, Eleonore& Kretzman ,Norman(eds.),The Cambridge Companion to AUGUSTINE, Cambridge University Press., 2006.
40
Parker, D.,“Original Sin: A Study in Evangelical Theology,” Evangelical Quarterly 61:1:51-69., 1989.
41
Resnick, Irven M, «Odo of Tournai’s De peccato originali and theProblem of Original Sin», Medieval Philosophy and Theology, Volume 1,19991, pp.18-38, 1991.
42
Schaff, Philip," Augustin: Anti-Pelagian "Writings, New York: Christian Literature Publishing Co: Grand Rapids, MI: Christian Classics Ethereal Library, 1886.
43
St.Augustin:Anti-Pelagian Writings,by Philip Schaff, New York:Christian
44
Literature Publishing Co, 1886.
45
Williams, R, Unintelligent Design:Why God Isn’t as Smart as She Thinks She Is,
46
Australia: Allen & Unwin, 2006.
47
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل و نقد نگرش محمد شحرور دربارة سنت نبوی
محمد شحرور به عنوان یکی از فعالان گفتمان قرآن بسندگی معاصر، درصدد تضییق محـدودة سنـت نبـوی در سـاحت دینـداری اسـت. روزآمـدسـازی دیـن با پیـراستن آن از آموزههای اجتماعی سنت نبوی، آرمان مدافعان این جریان به شمار میآید. این جستار، با روش توصیفی- تحلیلی، این رویکرد نواندیشی دینی را به بوتة نقد میگذارد. محمد شحرور از رهگذر جدا انگاری مفهوم «رسول» و« نبی»، القای عدم اصالت سنت نبوی و همچنین اعلام همگونی سنت نبوی با سنتهای انسانی، بر ضرورت خوانش تاریخمند سنت تأکید میکند. وی مانایی و کارآمدی آموزههای سنت نبوی را مخدوش اعلام میکند. از جمله تهـافتهای ایـن رویـکرد با اندیشـههای امـامیه مـیتوان به ناسـازگاری با ماهیت سنت، ناسازگاری با ماهیت عصمت و مغالطة تاریخمندی سنت اشاره نمود. غالب متکلمان امامیه با تأکید بر جایگاه نبی در اخبار بیواسطه از خدا و ساماندهی حیات معنوی و اجتماعی مردم و همچنین برخورداری ایشان از کمال معرفت یقینی و مصونیت از گناه و خطا در عرصة اعمال شخصی و اجتماعی، تبعیت مطلق از نبی را ضروری میدانند. از این منظر سنت تشریعی نبوی کاشف از حکم الهی است و حجیت فراگیر سنت افاده میشود.
https://jipt.sbu.ac.ir/article_97321_15f36a94d9bfca9bae2dc384398b0ff1.pdf
2019-09-23
87
110
محمد شحرور
سنت نبوی
عصمت
تشریع احکام
مرضیه
محصص
m_mohases@sbu.ac.ir
1
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
هاله
بادینده
hbadindeh@yahoo.com
2
مدرس دانشگاه امام صادق(ع)
AUTHOR
قرآن کریم
1
نهج البلاغه، گردآوری صبحی صالح.
2
ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایـة فی غریب الحدیث و الأثر، قم، اسماعیلیان، 1364.
3
ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم ، جامعه مدرسین، چ1، 1403ق.
4
_______، من لا یحضره الفقیه، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، انتشارات اسلامیوابسته به جامعة
5
مدرسین حوزة علمیة قم،1413ق.
6
ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، طائف، مکتبـة الصدیق، 1414ق.
7
ابن شهر آشوب، متشابه القرآن، تهران، بیدار، 1328.
8
ابن میثم بحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام، تحقیق سید احمد حسینی، قم ، مکتبـة آیت الله
9
مرعشی، چ2، 1406ق.
10
ابن هشام ، ابومحمد، السیرة النبویه، بیروت، چ3، 1421ق.
11
ابو ریه، محمد، أضواء علی السنـة المحمدیـة أو دفاع عن الحدیث، بیروت، مؤسسة منشورات
12
الاعلمیللمطبوعات، بی تا.
13
ابوالفتوح حسین بن علی رازی، تفسیر روض الجنان و روح الجنان، مشهد، آستان قدس رضوی،
14
ابوصلاح حلبی، تقی بن نجم الدین، تقریب المعارف، تحقیق رضا استادی، قم، جامعة مدرسین،
15
آخوند خراسانی، محمد کاظم، حاشیـة المکاسب، تصحیح مهدی شمس الدین، وزارت فرهنگ
16
و ارشاد اسلامی،1281.
17
جوادی آملی، عبدالله، سرچشمة اندیشه، ج4، قم، اسراء، 1383.
18
_______، منزلت عقل در هندسة معرفت دینی، چ3، قم، اسراء، 1387.
19
حب الله ، حیدر، نظریه السنـة فی الفکر الإمامیالشیعی التکون و الصیرورة، بیروت، مؤسسة
20
الانتشار العربی، 2006.
21
حسینی جلالی، سیدمحمد رضا، تدوین السنـة الشریفـة، قم، مکتب الإعلام الاسلامی، 1413ق.
22
حکیم، محمد طاهر، السنـة فی مواجهـة الأباطیل، بیجا، مطبوعات رابطه العالم الاسلامی، 1402ق.
23
حلی، حسن بن یوسف، أنوار الملکوت فی شرح الیاقوت، بی جا، الشریف رضی، بیتا.
24
_______، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تصحیح حسن حسن زاده آملی، قم، جامعه
25
مدرسین، بیتا.
26
_______، چهار رساله اعتقادی، تحقیق رسول جعفریان، قم،کتابخانه آیت الله مرعشی، 1376.
27
_______، معارج الأصول، تحقیق نجم الدین جعفر بن حسن، قم، مؤسسة آل البیت،1413ق.
28
حمصی، سدیدالدین ، المنقذ من التقلید، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چ1، 1412ق.
29
رازی، ابوالفتوح، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد، بنیاد پژوهشهای آستان
30
قدس رضوی، 1408ق.
31
ربانی گلپایگانی، علی، وحی نبوی، بررسی نقش پیامبر(ص) در پدیده وحی، تهران، پژوهشگاه
32
فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1391.
33
سبحانی تبریزی، جعفر، مصادر الفقه الإسلامیو منابعه، بیروت، دارالأضواء، 1419ق.
34
_______، کلیات فی علم الرجال، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1423ق.
35
_______، منشور جاوید، قم، مؤسسة امام صادق،1386.
36
شاطبی، ابراهیم بن موسی، الموافقات فی أصول الشریعه، بیروت، دارالکتب العربی، 1423ق.
37
شاکرین، حمیدرضا، مبانی و پیش انگارههای فهم دین، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه
38
اسلامی،1390.
39
شبر، عبدالله، حق الیقین فی معرفـة أصول الدین، صیدا، مطبعه العرفان، 1352.
40
شحرور، محمد، السنـة الرسولیـة و السنـة النبویـة، بیروت، دارالساقی، 2013.
41
_______، الکتاب و القرآن قراءة معاصرة، بیروت، شرکه المطبوعات للتوزیع و النشر، 2000.
42
شهید اول، محمد بن مکی، الدروس الشرعیـة فی فقه الإمامیـة، قم، جامعه مدرسین ، چ2، 1417ق.
43
صادقی تهرانی، محمد ، الفرقان فی تفسیر القرآن بالسنـة، فرهنگ اسلامی، قم، 1406ق.
44
صدوق، محمد بن علی بن بابویه، الاعتقادات، مترجم محمد علی حسنی، تهران، علمیه اسلامیه،
45
طباطبایى، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسـة الأعلمی للمطبوعات، لبنان، 1390.
46
_______، شیعه در اسلام، قم، انتشارات اسلامی، 1362.
47
طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1408ق.
48
الطوسی، محمد بن الحسن، الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد، بیروت، دارالاضواء، 1406ق.
49
_______، التبیان فی تفسیر القرآن، مصحح عاملی، احمد حبیب، بیروت، دار إحیاء التراث
50
العربی، بیتا.
51
_______، عدة الأصول ، موسسه آل البیت، قم، بی تا.
52
عشماوی، محمد سعید، حقیقـة الحجاب و حجیـة الحدیث، قاهره، الکتاب الذهبی، 2002.
53
علیدوست، ابوالقاسم، فقه و مصلحت، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی،
54
فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله،إرشاد الطالبین إلی نهج المسترشدین، تحقیق مهدی رجایی، قم،
55
کتابخانه عمومیحضرت آیت الله العظمیمرعشی نجفی، بی تا.
56
_______، اللوامع الإلهیـة فی المباحث الکلامیه، تحقیق سید محمد علی قاضی طباطبایی ، قم،
57
دفتر تبلیغات اسلامیحوزه علمیه قم ، 1396.
58
فخر رازی، محمد بن عمر، المحصول فی علم أصول الفقه، تحقیق طه جابر فیاض علوانی،
59
بیروت، موسسه الرساله، چ2، 1412ق.
60
فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم،مؤسسة دارالهجره، 1409ق.
61
فضلی ، عبدالهادی، أصول الحدیث، بی جاف موسسه ام القری للتحقیق و النشر، 1416ق.
62
قائمینیا، علیرضا، وحی و افعال گفتاری، قم، زلال کوثر، 1381.
63
قدردان قراملکی، محمد حسن، آیین خاتم، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1386.
64
قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو، 1364.
65
کلینی رازی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه،
66
لاهیجی، عبدالرزاق، گوهر مراد، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1372.
67
مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق.
68
مرتضی علم الهدی، علی بن الحسین، تنزیه الأنبیاء و الأئمـة، مترجم امیر سلمانی رحیمی، مشهد،
69
به نشر، 1377.
70
مصباح یزدی، محمد تقی، راهنما شناسی، قم، حوزة علمیه، 1367.
71
مطهری، مرتضی، نبوت، تهران، صدرا، 1377.
72
معرفت، محمدهادی، تنزیه الأنبیاء از آدم تا خاتم، قم، نبوغ، 1374.
73
مغنیه، محمد جواد، التفسیر الکاشف، قم، دارالکتاب الاسلامی، 1424ق.
74
مفید، محمد بن محمد بن نعمان بغدادی، تصحیح اعتقادات امامیه، قم، المؤتمر العالمیللشیخ
75
المفید، 1413.
76
_______، أوائل المقالات، تحقیق ابراهیم انصاری زنجانی، عباسقلی چرندابی و فضل الله
77
زنجانی، قم، الموتمر العالمیلألفیــة الشیخ المفید، 1413ق.
78
_______، النکت الاعتقادیه، قم، کنگره هزاره شیخ مفید، 1413ق.
79
_______، مصنفات الشیخ المفید ، تحقیق علی میرشریفی، قم، مکتبه الإعلام الاسلامی،
80
مقداد، فاضل، اللوامع الإلهیـة، تعلیق قاضی طباطبایی، تبریز، نشر شفق، 1396.
81
مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه،تهران، دار الکتب الإسلامیـة،1371.
82
_______، بحوث فقهیـة عامـة، قم، مؤسسة امام علی، 1428ق.
83
نصیری، علی، رابطه متقابل کتاب و سنت، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه
84
اسلامی، 1386.
85
نوری طبرسی، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، قم ، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، 1407ق.
86
هاشمیتنکابنی، سید موسی، عصمت ضرورت و آثار، قم، بوستان کتاب، 1390.
87
Brown, Daniel, Rethinking Tradition in Modern Islamic Thought,
88
Cambridge, 1996.
89
Goldziher, Ignaz; Muslim Studies, Edithed by S. M. Stern, Translated by
90
C.R.Barber , London, George Allen and Unwin, 1971.
91
Schact, Joseph, The Origins of Muhammadan Jurisprudence,
92
Oxford, London, 1959.
93
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و تحلیل کلامی- فلسفی بازسازی بدن آدمی در آخرت ( با التفات به مسئلة "عَجبُ الذَّنب" )
سخن پیرامون چگونگی بازسازی بدن در آخرت همیشه از مباحث چالش برانگیز و مهم در میان پیروان ادیان آسمانی، متکلمان و فلاسفة دین باور بوده است. لذا هدف از انجاماین تحقیق ارائه تبیین فلسفی و کلامی از حدیث معروف به عجبالذنب است، بدین مضمون که پس از مرگ انسان همة اجزای بدن مادی از بین میرود مگر عجبالذنب که همانا آخرین مهرة ستون فقرات است و از همین عضو مادی است که بدن اخروی آدمی پدید میآید. تا بتوان ازاین طریق به بیان یکی از قطعات پازل معاد جسمانی که همانا چگونگی بازسازی بدن در آخرت است، پرداخت لذا برای رسیدن به چنین مقصودی سعی شده تا از طریق روش کتابخانهای دیدگاههای متکلمانی همچون خواجه نصیرالدین طوسی، غزالی و.. و از فلاسفه به نظرات ابنسینا، ملاصدرا و... بپردازیم که نتیجة برآمده از بررسیها حاکی از قبول ظاهر محتوای حدیث مبنی برحشر بدن عنصری در قیامت از جانب متکلمان مسلمان و عدم پذیرش حدیث از سوی فلاسفهای همچون ابنسینا و نیز تأویل حدیث و توجه به باطن آن از سوی ملاصدرا است که تمام این دیدگاهها ربط وثیقی به چارچوبهای فکریشان داشته است.
https://jipt.sbu.ac.ir/article_97294_1482f32eb3c7e1a45ab2dce155f80750.pdf
2019-09-23
111
134
عجبالذنب
بازسازی بدن
معاد جسمانی
متکلمان
فلاسفه
حوران
اکبرزاده
h_akbarzadeh@atu.ac.ir
1
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی
LEAD_AUTHOR
فاطمه
اسدی کتیگری
fatemeasadiatu@gmail.com
2
فارغ التحصیل دانشگاه علامه طباطبایی
AUTHOR
قرآن کریم
1
آشتیانی، سید جلالالدین، شرح بر زادالمسافر، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1381.
2
ابنسینا، ابوعلی حسین بن عبدالله، رسائل ابن سینا، قم، بیدار، 1400ق.
3
______ ، شفا(طبیعیات)،آیـۀالله مرعشی نجفی، قم، 1404ق الف.
4
______ ، نجاة من الغرق فى بحر الضلالات، تهران، دانشگاه تهران، 1379.
5
______ ، الاشارات و التنبیهات، قم، البلاغـة، 1375.
6
______ ، الاضحویه فی المعاد، شمس تبریزی، تهران، 1382.
7
ابنحزم، ابو محمد علی بن احمد بن سعید، فصل فی الملل و الأهواء و النحل تعلیق از احمد
8
شمس الدین، بیروت، دارالکتب العلمیـة، 1416ق.
9
ابنخمیر، ابوالحسن علی بن احمد، تنزیه الانبیاء عما نسب الیهم حثالـة الاغبیاء ، به تحقیق دکتر
10
رضوان دایه، دمشق، دارالفکر، 1420ق.
11
ابن قیم جوزی، محمد بن ابی بکر، روح، بیروت، دارالفکر العربی، 1996.
12
ابنکثیر، عمادالدین ابوالفداء، تفسیر ابنکثیر، بازیابیشده از وبگاه کتابخانه مدرسه فقاهت، بیتا.
13
http://lib.eshia.ir/41718/6/536
14
ابن ماجه، محمد بن یزید القزوینی، سنن ابن ماجه، دار احیاء الکتب العربیـة، بیتا.
15
احسایی، احمد بن زینالدین، مجموعه الرسائل الحکمیه ( تشتمل علی ثلث و عشرین رساله)،
16
کرمان، مدرسه مبارکه ابراهیمیه،1350.
17
احدی، حسن و بنی جمالی، شکوه السادات، علم النفس ازدیدگاه دانشمندان، تهران، دانشگاه
18
علامه طباطبائی، 1395.
19
اشعری، ابوالحسن، مقالات الإسلامیین و اختلاف المصلین، آلمان، فرانس شتاینر، 1400ق.
20
ایجی، عضدالدین و جرجانی، میر سید شریف، شرح المواقف، قم، افست، 1325.
21
بحرانی، ابن میثم، قواعد المرام فی علم الکلام، قم،کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی،1406ق.
22
بخاری، محمد بن اسماعیل، مختصر صحیح بخاری، بازیابی شده از وبگاه کتابخانه عقیده،
23
بیتا.www.aqeedeh.com
24
بغدادی، عبدالقاهر، الفرق بین الفرق و بیان الفرقـة الناجیـة منهم، دارالجیل- دارالافاق،
25
بیروت،1408ق.
26
تفتازانی، سعدالدین، شرح المقاصد، الشریف الرضی، قم، افست، 1409ق.
27
حکیمی، محمدرضا، معاد جسمانی در حکمت متعالیه، قم، دلیل ما، 1381.
28
حلی، حسن بن یوسف، نهج الحق و کشف الصدق، بیروت، دارالکتاب اللبنانی، 1982.
29
______ ، أنوار الملکوت فی شرح الیاقوت، قم، الشریف الرضی، 1363.
30
______ ، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، 1413ق.
31
خطیب بغدادى، احمد بن على، تاریخ بغداد أو مدینـة السلام، 24جلد، بیروت، دارالکتب العلمیـة،
32
خمینی، روحالله ، تقریرات فلسفه امام خمینى قدس سره، مقرر عبدالغنی موسوی اردبیلی، تهران،
33
مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى(س)، 1381.
34
داماد، میرمحمدباقر، قبسات، به اهتمام دکتر مهدى محقق دکتر سید على موسوى بهبهانى،
35
پروفسور ایزوتسو، دکتر ابراهیم دیباجى، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1367.
36
______ ، جذوات و مواقیت، تهران، میراث مکتوب، 1380.
37
دشتکی، منصور بن محمد، مصنفات غیاث الدین منصور حسینی دشتکی شیرازی، تهران، دانشگاه
38
تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1385.
39
ربانی نقابی میانجی، حسین، معاد از دیدگاه قرآن، حدیث و عقل، حسین ربانی میانجی، 1373.
40
زبیدى، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
41
سجادی، سید جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، تهران، دانشگاه تهران، 1373.
42
سهروردی، شهابالدین، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقیقات
43
فرهنگى، 1375.
44
______ ، حکمـة الاشراق، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگى، 1373.
45
______ ، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگى، 1375.
46
______ ، حکمـة الاشراق، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگى، 1373.
47
سیوطی، جلالالدین، در المنثور فی التفسیر بالماثور، بازیابی شده در وبگاه کتابخانه فقاهت، بیتا.
48
http://lib.eshia.ir/41689/7/252
49
شعرانی، ابوالحسن، شرح فارسی تجرید الاعتقاد، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1376.
50
شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، ملل و النحل، قم، الشریف الرضی، 1364.
51
صدرالمتالهین شیرازى، محمد بن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم، قم، بیدار، 1366 الف.
52
______ ، شرح اصول کافی، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1366ب.
53
______ ، مظاهر الالهیه فی اسرار العلوم الکمالیه، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1378.
54
______ ، حکمـة المتعالیـة فی الأسفار العقلیـة الأربعـة، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1981.
55
______ ، مبدأ و المعاد، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران، 1354.
56
______ ، عرشیـة، تهران، مولى، 1361.
57
طوسی، خواجه نصیرالدین، آغاز و انجام، تهران، دانشگاه تهران، 1335 الف.
58
______ ، تلخیص المحصل المعروف بنقد المحصل، بیروت، دار الأضواء، 1405ق.
59
______ ، قواعد العقائد، لبنان، دارالغربـة، 1413 ق الف.
60
______ ، اخلاق ناصری، تهران، علمیه اسلامیه، 1413ق ب.
61
______ ، تمهیدالاصول در علم کلام اسلامی، مترجم عبدالمحسن مشکوۀالدینی، تهران،
62
انجمن اسلامی حکمت و فلسفهایران، 1358.
63
غزالی، ابوحامد محمد، تهافت الفلاسفه، ترجمة علی اصغر حلبی، تهران،کتابفروشی زوار، 1363.
64
______ ، مجموعـة رسائل الإمام الغزالی، بیروت، دار الفکر، 1416ق.
65
______ ، إحیاء علوم الدین، بیروت، دارالکتب العربی، بیتا.
66
______ ، اربعین فی اصول الدین، بیروت، دارالکتب العلمیـۀ، 1988.
67
______ ، کیمیای سعادت، تهران، علمی و فرهنگی، 1364.
68
______ ، علم لدنی، مترجم زینالدین کیائی نژاد، عطائی، تهران، 1361.
69
فخر رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مطالب العالیـة من العلم الإلهی، بیروت، دار الکتاب العربی،
70
______ ، مباحث المشرقیـة فی علم الالهیات و الطبیعیات، قم، بیدار، 1370.
71
______ ، أربعین فی أصول الدین، قاهره، مکتبـة الکلیات الأزهریـة، 1986.
72
قاضى، عبد الجبار بن احمد، مغنی فی أبواب التوحید و العدل، قاهره، الدارالمصریه، 1965.
73
کلینی، محمد بن اسحاق، اصول من الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیـۀ، 1365.
74
لاهیجى، فیاض،گوهر مراد، تهران، سایه، 1383.
75
مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1404 ق الف.
76
______ ، مرآة العقول، به تحقیق سیدهاشم رسولى، تهران، دار الکتب الإسلامیـة، 1404ق ب.
77
______ ، آسمان و جهان، تهران، انتشارات اسلامیه، 1351.
78
______ ، حقالیقین، تهران، انتشارات اسلامیه، بیتا.
79
فاضل مقداد، ابوعبدالله، للوامع الهیه فی المباحث الکلامیه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1422ق.
80
______ ، انوار الجلالیه فی شرح الفصول النصیریه، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیـة، 1420ق.
81
میرباقری، محسن، "عالم ذر در قرآن کریم(بررسی14آیه)"، پژوهشهای قرآن و حدیث، سال
82
پنجاهم، شماره یکم، ص142-123، 1396.
83
نسائی، احمد بن علی، السنن الکبری، بیروت، لبنان، مؤسسـۀ الرسالـۀ، 1421ق.
84