2024-03-29T14:23:20Z
https://jipt.sbu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=13806
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1386
7
3
چیستی حقیقت در دستگاه فلسفة سیاسی اریک وگلین
مرتضی
شیرودی
در دوران تجدد، تنها زمزمههایی اندک از ضرورت اجتناب ناپذیر رویکرد به حقیقت اصیل(دینی)، در حیات اجتماعی غرب، به چشم میخورد، ولی با طرح و ارائة آراء اندیشمندانی چون اریک وگلین، فیلسوف سیاستمدار آلمانی( متوفای 1985)، جهان خسته شده از هیاهوی بیبنیاد حقیقت مدرنیته، به حقیقت دینی گرایش بیشتری یافت، زیرا آن گونه که آلیس ساندوز از همکاران، شارحان و ویراستاران آثار وگلین گفته است:" با همهگیرشدن و گسترش بحران حقیقت تجددی، جهان غرب به تدریج بر اهمیت دیدگاههای وگلین وقوف یافت،" اما او چه گفت و چه نوشت که در ترویج نگاه به دیــن و حقیـقت برآمـده از آن، مـؤثر افـتاد؟(پـرسش)؛ احتـمالاً آشکار نمودن
زیانهای نظری و عملی مدرنیته و نشان دادن آثار اتصال به وجوه متعالی در زندگی بشر، از دلایل رویکرد به اندیشههای وگلین و در نهایت توجه به حقیقت برآمده از دین شده است (فرضیه). مقالة حاضر درصدد است به بررسی این فرضیه بپردازد.
وگلین
حقیقت
تجدد(مدرنیته)
دین
اعاده
واقعیت ثانویه
تجربه متعالی و هستی برزخی
2007
09
23
https://jipt.sbu.ac.ir/article_94302_b8b3d8080ffb04e200571d8d28d26934.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1386
7
3
بهرهمندی اشیای مادی از علم در حکمت متعالیه
محمدجواد
دکامی
اعتقاد به سریان کمالات وجودی از قبیل حیات، علم، قدرت، اراده، تکلم و... در تمام مراتب هستی اعم از مادی و مجرد از اصول مسلم و پذیرفته شده در «حکمت متعالیه» است. در دوران معاصر، دانشمندان علوم تجربی با تحقیقات گسترده در مورد برخی مواد و اشیای ظاهراً بیجان مانند آب، وجود نوعی شعور و آگاهی را در آنها به اثبات رساندهاند، این در حالی است که قرنها پیش اندیشمندان و حکمای مسلمان مانند صدرالمتألین شیرازی(ره) با الهام از آیات نورانی قرآن کریم و با براهین متقن عقلی به اثبات سریان علم و آگاهی در میان اشیای مادی پرداخته بودند. در قرآن کریم آیات فراوانی وجود دارد که بر وجود علم و شعور در همة اشیا به خصوص اشیای مادی دلالت میکند، مانند آیاتی که در آنها از تسبیح عمومی همة مخلوقات اعم از مادی و مجرد سخن به میان آمده است، چرا که تسبیح فرع علم و شعور است و تا علم و شعور در کار نباشد آن هم محقق نمیشود. صدرالمتألهین شیرازی نیز با استفاده از اصولی چون «شوق هیولی به صورت»، «اصالت، بساطت و وحدت تشکیکی وجود»، «رابطة موجودات طبیعی با آثار و غایاتشان» و اینکه «همة مخلوقات مظاهر ذات و مجالی صفات حضرت واجب تعالی هستند» به اثبات سریان علم و آگاهی در همة مراتب هستی به خصوص در اشیای مادی پرداخت.
علم
شوق هیولی به صورت
بساطت وجود
تشکیک وجود
تسبیح حالی
تسبیح قولی
2007
09
23
https://jipt.sbu.ac.ir/article_94306_782c50811eefa0d05cc611b0ffa09078.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1386
7
3
جایگاه خیال در نظام حکمت سینوی
محمد
ذبیحی
حمیدرضا
خادمی
بسیاری ازمباحث علمی و فلسفی را با محوریت خیال میتوان تبیین، توجیه و حل کرد. کـاربرد خیال در مباحث مختلف فلسفی اعم از هستیشناختی، معرفتشناختی و معادشناختی همواره مورد توجه فیلسوفان مسلمان بوده است. در این میان، ابنسینا یکی از مهمترین فیلسوفانی است که نظریات فراوانی را با حد وسط خیال تصویر و ترسیم کرده است. این مقاله بر آن است با نشان دادن جایگاه محوری خیال در نظام فلسفی ابنسینا، نخست با تبیین جایگاه خیال در بین حواس باطنی و چیستی و هستی آن به تبیین کارکرد خیال در مسائلی نظیر وحی، معجزه، حدوث اشیا و نقش معرفتشناختی آن در حوزة ادراک بپردازد و در نهایت جایگاه معادشناختی خیال را در ارتباط با نظریة تکامل که اثبات یا انکار عالم مثال مبتنی بر آن است بررسی کند.
خیال
حواس باطنی
وحی
معجزه
ادراک
عقل فعال
تکامل
عالم مثال
2007
09
23
https://jipt.sbu.ac.ir/article_94314_2466c015b75b05920d31b484e55c18d9.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1386
7
3
اصل تفرد
ابراهیم
دادجوی
«اصل تفرد» یکی از اصول مهم مابعدالطبیعی است. هر موجودی یا صورت تنهاست یا ترکیبی از ماده و صورت است، اما این موجود دارای تفرد و تشخص نیز هست. تفرد و تشخص آن به صورت آن است یا به مادة آن؟ نویسنده در این مقاله کوشیده است این اصل را در سیر تاریخی آن، از زمان ارسطو تا صدرالمتألهین، به اختصار بحث نماید و نشان دهد که بهرغم تفسیرهای گوناگون، همة فیلسوفان و مفسران باید قائل به این باشند که ملاک تفرد و تشخص یک چیز «صورت» آن چیز و بلکه «وجود» آن چیز است.
تفرد (تشخص)
ماده
صورت
وجود
مادة نخستین
مادة ثانوی
2007
09
23
https://jipt.sbu.ac.ir/article_94319_2e68ec573fd7a36ebac1a065c6deb643.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1386
7
3
تأثیر عرفان نظری در پیریزی قاعدة بسیطالحقیقه
منیرالسادات
پورطولمی
قاعدة «بسیطالحقیقه کل الاشیاء و لیس بشیءٍ منها» ثابت میکند که واجبالوجود از آنجایی که بسیطالحقیقه است، واجد کمالات و جهات وجودی تمام اشیا و فاقد حدود، تعینات و نقایص آنهاست. این قاعده نخستین بار توسط صدرالمتألهین شیرازی به صورت برهانی بیان شده است. مقالة حاضر، نخست به توضیح و تبیین و تحلیل منطقی این قاعده میپردازد و در بارة حدود موضوع و محمول و نوع حمل در آن به بحث مینشیند و پس از تحلیل منطقی برهان اثباتی آن، نشان میدهد که صدرالمتألهین در تدوین این قاعده در چهار محور زیر از آراء عرفا متأثر بوده است: الف) وحدت شخصی وجود؛ ب) ظهور اتم و اعلای اشیا در عالم اسما و صفات حق تعالی؛ ج) اعیان ثابته؛ د) تعبیر اجمال در عین تفصیل و تفصیل در عین اجمال. در نهایت این نتیجه حاصل میشود که نیل تام به حقیقت این قاعده به نیروی تفکر فلسفی در کنار شهود عرفانی امکانپذیر بوده است.
بسیطالحقیقه
وحدت و کثرت
اجمال و تفصیل
وحدت شخصی وجود
تشکیک در مظاهر
2007
09
23
https://jipt.sbu.ac.ir/article_94326_fbc620e55d970ef22356acbe9123b972.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1386
7
3
برهان وجودی دکارت و ریشههای قرون وسطایی آن
یوسف
نوظهور
مریم
فلاحتی
برهان وجودی برهانی هستی شناختی است که دکارت برای اثبات وجود خدا اقامه کرده است. گرچه دکارت مدعی است که پیش از او کسی چنین برهانی نیاورده، ولیکن حقیقت این است که قدیس آنسلم در قرن یازدهم عین برهان دکارت را بیان کرده است. در این مقاله سعی شده است که اندیشة اصلی دکارت و آنسلم، ایرادات و انتقادات وارده بر آن و کیفیت تأثر دکارت از آنسلم در این خصوص تبیین و تشریح گردد.
بــرهان وجودی
کامــلترین مــوجود
وضــوح و تمـایز
بــرهان لمی
ضروریالوجود
2007
09
23
https://jipt.sbu.ac.ir/article_94332_d648fe514fd46a327ed0456789a074db.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1386
7
3
تمایز وجود از ماهیت در فلسفة ابنسینا و تأثیر آن بر فلسفة قرون وسطای مسیحی
سید محمداسماعیل
سیدهاشمی
یکی از عوامل تأثیرگذار در تحول فلسفة یونانی و به ویژه الهیات فلسفی در قرون وسطی ، طرح مباحث جدید در هستیشناسی از جانب حکمای اسلامی از جمله ابنسینا بوده است . مسئلة تمایز وجود از ماهیت و به تبع آن تقسیم موجودات به ممکن و واجب و اعتقاد به عینیت و حقیقت برای وجود و وجود محض دانستن خدا ، سبب تغییرات ساختاری در فلسفة یونانی گردید و مباحث جدیدی را وارد الهیات فلسفی نمود که هم به بسط و تکمیل فلسفة مشایی و هم به تقریب بین فلسفه و الهیات منجر شد. در این مقاله،مسئلة تمایز وجود از ماهیت در فلسفة ابنسینا و نقش آن در تحول فلسفة مشاء و نیز تأثیر آن بر الهیات فلسفی قرون وسطی بررسی شده است .
سید محمداسماعیل سیدهاشمی موجود
وجود
ماهیت
حقیقت وجود
2007
09
23
https://jipt.sbu.ac.ir/article_94344_4def8ee84d253b6c9ed9fab93210c35b.pdf