2024-03-29T17:46:09Z
https://jipt.sbu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=13855
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1387
8
3
بازخوانی نظریة شک دکارت
مسعود
امید
معمولاً در بحث از شک دکارت برعنصر یا مؤلفههایی چند از آن اشاره یا تأکید می شود و اغلب به جنبهها و اضلاع متعدد آن، به تفکیک پرداخته نمیشود. این مقاله در پی آن است تا با موضوع تحقیق قرار دادن شک در فلسفة دکارت و با نگاهی تحلیلی و فلسفی به آرا و آثار وی، ابعاد مختلف و شبکهای را که دکارت در فلسفة خود برمحور نظریة شک تنیده است، مطرح سازد. از این رو، به مؤلفههای متعددی در نظریة شک از قبیل تعریف، وجود، ملاک، چارچوب داری، هدف، فایده، حدود، مراتب، اقسام، توجیهپذیری،گستره و... میپردازد و براین اساس پیشنهاد می-کند تا با ملاحظة ابعاد مختلف مذکور و با لحاظ مجموع آنها، شک دکارتی را در افق یک «نظریة» مستقل فلسفی نظاره کنیم.
: شک دکارتی
مؤلفههای شک دکارتی: تعریف
ملاک
توجیه و..
شک دکارت به منزلة یک نظریة فلسفی
2008
09
22
https://jipt.sbu.ac.ir/article_94532_630357f242ab2d9ba43fe9a1923ae8ec.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1387
8
3
میزان انطباق نظرات متکلمان در قاعدة لطف با گفتار اهل بیت(علیهم السلام)
محمد جواد
فلاح
مهمترین دلیل عقلی ارائه شده در مورد اصل امامت، «قاعدة لطف» است. این قاعده وجود امام و نصب وی را لطف میداند و از طرفی لطف را بر خداوند واجب دانسته و آنگاه نصب امام را بر خداوند واجب میداند. درمورد کبری این قیاس اختلافاتی در دیدگاه شیعه و سنی وجود دارد. صغرای قیاس مذکور (لطف بودن وجود امام) به صورتهای گوناگون تبیین شده است. تبیین کمال معنوی،تبیین کمال اجتماعی و حفظ بقای شریعت از جمله تقریرهای ذکر شده در این قاعده است؛ بررسی تطبیقی این قاعده با رویکرد تحلیلی، به خصوص با نظر به صغری این قاعده نزد متکلمان و کلام معصومان (علیهم السلام) وجوه اشتراک و افتراق این قاعدة عقلی را بین متکلمان و کلام اهلبیت(ع) آشکار و کاستیهای این قاعده در پرتو کلام معصومان تکمیل و بازسازی می شود.
قاعدة لطف
وجوب لطف
امام
وجوب نصب امام
2008
09
22
https://jipt.sbu.ac.ir/article_94539_eac5ca0bbb0263706111fff434aac76e.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1387
8
3
نور و مباحث مشترک آن در فلسفة اشراق و شعر مولوی
محبوبه
عبدالهی اهر
اساس فلسفة اشراق «نور برتر» است که اصل و منشأ هستی به شمار میرود و با حکمت خسروانی و پهلوی ایرانیان باستان و نیز حکمت یونانیان قدیم مرتبط است و سهروردی احیا کنندة این فلسفه، در دامن عرفان و حکمت اسلامی است. با توجه به کاربرد واژة «نور» و ترادفات آن با بسامد بالا در اشعار مولانا، متوجه جایگاه خاص این واژه در افق فکری وی میشویم. براین اساس، در این نوشته سعی شده است مناسبات و مشابهات محتوایی نور در آثار سهروردی و اشعار مولانا بررسی و نمایانده شود.
نور
حکمت اشراق
اشعار مولانا
مراتب هستی
نشآت انسانی
2008
09
22
https://jipt.sbu.ac.ir/article_94550_35f818a5888f329f20e193b4b2b7cfe4.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1387
8
3
سعادت حقیقی از دیدگاه ملاصدرا(ره)
محمد قاسم
الیاسی
از دیر باز « سعادت حقیقی» در کنار کمال، خیر و لذتهای انسان مورد گفتمان حکیمان و فیلسوفان بوده است. به خاطر گستردگی این مفاهیم، بهویژه سعادت حقیقی، رویکردها و دیدگاههای گوناگونی در بارۀ آن وجود داشته و تاکنون هیچ ملاک مورد توافق همگانی ارائه نشده است. بدین روی، در این مقاله کوشش شد، تا زوایای ناپیدای سعادت حقیقی آشکار و لایههای گوناگون آن در عرصههای مختلف دنیا و آخرت از منظر صدرا معرفی شود. بر این اساس، رهیافتها و فرضیههای «سعادت مادی و حسی» «سعادت روحانی» و «سعادت باطنی و نشاط درونی» به عنوان فرضیههای احتمالی و رقیب و «سعادت جامع نگر» با رویکرد خاص صدرایی، به عنوان «خود شکوفایی عقلی و سعادت حقیقی» فرضیة اصلی تحقیق، مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است. در این مقاله با کمک مبانی نظری مانند: اصالـة الوجود، تشکیکی بودن وجود، جسمانیـة الحدوث و روحانیـة البقاء بودن نفس، حرکت جوهری و اختیار انسان، رابطۀ دنیا و آخرت، اتحاد نفس با قوا، و اتحاد عاقل و معقول به راحتی امتیاز دیدگاه صدرالمتألهین با حکیمان دیگر در رهیافت جامع نگر روشن گردیده و سعادت حقیقی تثبیت شده است. بنابراین، از دیدگاه صدرا، سعادت یا حقیقی یا غیر حقیقی است؛ این دو یا دنیوی یا اخروی می باشند؛ این چهارتا، یا وابسته به حواس ظاهری، باطنی و قوای تحریکی است، یا معلول عقل نظری و عقل عملی است؛ سعادت حقیقی انسان مربوط به عقل انسان به دلیل اتم بودن، اقوی، الزم، اشد و اکثر بودن آن است. هرکدام این سعادت عقل نظری و عملی یا حداقلی یا حد متوسطی یا حداکثری هستند
سعادت
جایگاه سعادت از دیدگاه صدرا
سعادت حقیقی از دیدگاه صدرا
2008
09
22
https://jipt.sbu.ac.ir/article_94559_2054b2a9a9fb213b08969f97824a7390.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1387
8
3
معناشناسی حسن و قبح از دیدگاه عالمان مسلمان
محسن
جوادی
قباد
محمدی شیخی
حسن و قبح یکی از مسائل بسیار مهم است که توجه متکلمان را به خود جلب کرده است. عدلیه، بر ذاتی ـ عقلی بودن حسن و قبح افعال شخص عاقل اصرار دارند، در حالی که اشاعره، بر الهی ـ شرعی بودن چنین افعالی تأکید میورزند. پرسش اصلی این است که هر کدام از این واژگان (حسن و قبح، ذاتی و الهی و عقلی و شرعی) چه معنایی دارد و مراد اندیشمندان مسلمان از کاربرد آنها کدام معنا و چه چیزی بوده است؟ در پژوهش حاضر چهار معنا برای حسن و قبح در نظر گرفته شده و نشان داده شده که اختلاف نظر عالمان مسلمان اغلب به معنای چهارم (استحقاق مدح و ذم) مربوط است. بنابراین، با توجه به مقام ثبوت و اثبات چهار صورت برای مسئلة حسن و قبح به معنای چهارم می توان در نظر گرفت. الف . حسن و قبحها از حیث مقام ثبوت، الهی و از حیث مقام اثبات، شرعی باشند؛ ب . حسن و قبحها از حیث مقام ثبوت، ذاتی و از حیث مقام اثبات، شرعی باشند؛ پ . حسن و قبحها از حیث مقام ثبوت، الهی و از حیث مقام اثبات، عقلی باشند؛ ت . حسن و قبحها از حیث مقام ثبوت، ذاتی و از حیث مقام اثبات، عقلی باشند. منظور اشاعره از حسن و قبح به گزینة «الف» مربوط است، اگر چه ظاهر سخن آنان، نفی مقام ثبوت ـ خواه ذاتی یا الهی ـ است، ولی منظور عدلیه، به گزینههای «ب، پ و ت» مربوط است که توضیح آنها در خلال تحقیق خواهد آمد
حسن و قبح
اشاعره
معتزله
شیعه
2008
09
22
https://jipt.sbu.ac.ir/article_94566_89958175836084e781ae37ce3189ca6e.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1387
8
3
پژوهشی در یادداشت علامه رفیعی قزوینی پیرامون «حقیقت غایت مطلوب در ایجاد عالم »
امیر
شیرزاد
علامه رفیعی قزوینی ره سه یادداشت کوتاه عربی بر کتاب القبسات اثر حکیم میرداماد مرقوم فرمودهاند. اولین یادداشت در بارة تعابیر حکمای الهی از حقیقت غایت مطلوب از ایجاد عالَم است. بحث در بارة غایت مطلوب خداوند از آفرینش در کلام، حکمت و عرفان مطرح است. برخی متکلمان هرگونه غایت را از خداوند نفی کردند و برخی دیگر ایصال نفع به مخلوق را غایت الهی از آفرینش دانستهاند. این دو نظر مورد انتقاد حکما واقع شده است. از نظر حکما نفی هر گونه غایت مستلزم ترجیح بدون مرجح است و ایصال نفع به غیر نیز فاقد شأنیت غرض است. از سوی دیگر تعابیر حکما در غایت الهی متفاوت است. برخی آن را "علم الهی به نظام خیر" و برخی "ذات مقدس الهی" و برخی صرف "جود و احسان" معرفی کردهاند. با این همه، بازگشت همة این تعابیر به حقیقت واحد ذات الهی است. این مقاله درصدد پژوهش در این مبحث منطبق بر یادداشت علامه رفیعی قزوینی است.
غایت
ایصال نفع
علم عنایی
حب ذاتی
2008
09
22
https://jipt.sbu.ac.ir/article_94593_799922a743302f1be865d097ecd6c21c.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1387
8
3
بررسی و مقایسۀ معقولات ثانیۀ فلسفی در سنت فلسفة اسلامی با مقولات کانتی
علی
فتحی
مسئلۀ تبیین فرایند معرفت و شناخت، از جمله مهمترین دغدغههای فیلسوفان طی تاریخ تفکر و اندیشه و خاستگاه شکلگیری اختلافنظرها و مشاجرههای بسیار در این میان بوده است و در یک کلام میتوان گفت در دورۀ جدید پس از دکارت و در اوج آن در کانت فلسفه به معرفتشناسی تحویل و به تعبیری مترادف با آن تلقی میشود. نگاهی تطبیقی به جریان شکلگیری معرفت و یا تطبیق برخی عناصر به کار رفته در آن افزون بر اینکه نقاط قوت و یا ضعف دو سنت فلسفی را بر ملا میسازد، راه را برای پژوهش و تطبیــق و معــاضدت و مسـاعدت همـدیگر، بـرای رسیـدن به نقطهای مطلوبتر میگشاید. این نوشتار با تطبیق معقولات ثانیۀ فلسفی در سنت فلسفۀ اسلامی و مقولات فاهمۀ کانتی در پی آن است که با برداشتن گامی در این مسیر، زمینه را برای کاوش بیشتر پژوهشگران فلسفه فراهم آورد
: معقول ثانی منطقی
معقول ثانی فلسفی
شهود حسی
فاهمه
شاکله سازی
2008
09
22
https://jipt.sbu.ac.ir/article_94601_e33e7294faafb3e59f22e8c9c65cc229.pdf