2024-03-28T13:31:48Z
https://jipt.sbu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=14275
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1398
19
2
رقیب انگاری خدا و طبیعت در آراء تفسیری فخر رازی
روح الله
نجفی
فخرالدین رازی، از پیشوایان علم کلام و از مفسران شهیر قرآن است که در قرن ششم و هفتم هجری میزیست. پژوهش حاضر بر آن است تا از نسبت خدا و طبیعت در دیدگاههای تفسیری فخررازی پرده بردارد. در این خصوص، شواهد وافر نشان از آن دارد که خدای فخر به قوانین طبیعت پایبند نیست بلکه چه بسا مشیت او بر خلاف قوانین طبیعت رخ میدهد. افزون بر این، فخررازی، اثر گذاری طبیعت را هم منکر است و حتی واسطه بودن عوامل طبیعی برای فعل خدا را هم نمیپذیرد. صاحب «تفسیرکبیر» با تکیه بر خدایی که همه چیز را میتوان به قدرت بی نهایت او ارجاع داد، خود را از ارائه تبیین طبیعی برای پدیدههای جهان بی نیاز میبیند و در گامی فراتر، میکوشد که توضیحات طبیعی ارائه شده از جانب طبیعتگرایان را به نقد کشد و با اثبات ضعف این سنخ تبیینها، بر لزوم ارجاع پدیدهها به فاعل قادر و مختار تأکید ورزد.
فخررازی
تفسیرکبیر
خدا
طبیعت
دین و علم
2019
06
22
1
18
https://jipt.sbu.ac.ir/article_97259_e315556c83bbf57993e6fd038a0a8a8e.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1398
19
2
تحلیل و نقد قرائت تفویضی و تأویلی رشیدرضا پیرامون مسئله رؤیت خداوند
عبدالله
میراحمدی
بحث رؤیت خداوند از مباحث پرچالش میان فرق اسلامی است که در سیر تفکر کلامی با تغییراتی همراه بوده است. در این میان دو رویکرد ظاهرگرا و تأویلگرا همواره مورد توجه متکلمان بوده است. چنانکه اهل حدیث، سلفیه و اشاعرۀ متقدم با تکیه بر ظاهر آیات و روایات بر جواز رؤیت بصری خدا تأکید میکنند؛ هر چند در ادامه برای رهایی از مشکل تشبیه به قاعدۀ بلاکیف روی میآورند. در مقابل، امامیه، معتزله و اشاعرۀ متأخر با تأویل آیات و روایات، تنها به جواز رؤیت قلبی و شهودی در قیامت معتقدند. رشیدرضا به عنوان برجستهترین مفسّر معاصر اهل سنت، در تبیین مسئلة رؤیت، بهصورت نسبی رویکردی شبیه اشاعرۀ متأخرِ تأویلگرا دارد. با این حال برای همراهی با مذهب سلف، معنای تأویلشده را بدون کیفیت معرفی میکند. هر چند بر این تأویل وی نیز اشکال وارد است. این پژوهش به شیوۀ تحلیل محتوا ضمن تبیین دقیق قرائت رشیدرضا از مسئله رؤیت، تعامل دوگانه وی را مشخص کرده، به نقد آن پرداخته است.
رشید رضا
رؤیت خدا
تفویض
تأویل
نقد دیدگاهها
2019
06
22
19
40
https://jipt.sbu.ac.ir/article_97273_84a3c76e69397e996756379309a25ba2.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1398
19
2
نقد رویکرد معرفتی چرچلندها در بحث از ماتریالیسم حذفگرا
محمدمهدی
حاتمی
رضا
صادقی
ماتریالیسم حذفگرا تبیین رفتار بر اساس حالتهای ذهنی را نمیپذیرد و تأکید دارد که رفتار انسانی را صرفاً باید بر اساس رویدادهای عصبی تبیین کرد. طرفداران این دیدگاه برای کنار گذاشتن باور به حالتهای ذهنی، آن را دیدگاهی عرفی مینامند که در برابر علم عصبشناسی قرار دارد. مقالة پیشرو با تحلیل مبانی معرفتی ماتریالیسم حذفگرا نشان میدهد که این دیدگاه نوعی انحصارگرایی وجودشناختی است که در تبیین سرشت ذهن، ناتوان است. همچنین استدلال خواهد شد که با انکار وجود حالتهای ذهنی نه تنها جایی برای روانشناسی به عنوان یک حوزة معرفتبخش علمی و کاربردی باقی نمیماند، بلکه جایی برای مفاهیم محوری علوم اجتماعی نیز نمیماند. روانشناسی علمی با فرض وجودِ اشخاص در زیستجهانی اجتماعی پیش میرود و این فرض که اساس تشکیل روانشناسی علمی است نمیتواند فیزیکالیستی تعبیر شود. ادعای ایجابی مقاله این است که صرفاً با تعامل دو علم روانشناسی و عصبشناسی است که امکان فهم دقیق هویت انسان فراهم میشود. باور به حالتهای ذهنی غیرمادی هیچ منافاتی با علم عصبشناسی یا سایر علوم تجربی ندارد و تعریف انسان بر اساس نفس مجرد، مبنای وجودشناختی بیبدیل و منسجمی برای دفاع از روانشناسی علمی است.
ماتریالیسمحذفگرا
فیزیکالیسم
دوگانهانگاری
تقلیلگرایی
قیاسناپذیری
نفسِ غیرمادی
2019
06
22
41
60
https://jipt.sbu.ac.ir/article_97278_50aa8aad9b3ad0b6d645544a3b2cb051.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1398
19
2
تبیین حرکت جوهری جبلی و ارادی انسان
محمد جواد
نصر
سید محمد علی
دیباجی
اعتقاد به حرکت جوهری اشتدادی در مورد موجودات عالم ماده از جمله انسان، مبنای مهمی است که ملاصدرا را از سایر فیلسوفان پیش از خود جدا میکند. ملاصدرا در برخی از عبارتهای کتب خود نسبت به انسان دو نوع حرکت را مطرح نموده است، یک حرکت جبلی و فطری و دیگری حرکت ارادی. طبق نظرایشان انسان با سایر موجودات در حرکت اول مشترک است و همانطور که موجودات دیگر همچون جمادات، نباتات و حیوانات با توجه به ظرفیت وجودی شان مشمول حرکت جوهری اشتدادی تکوینی هستند مراحلی از حرکت جوهری انسان نیز تکوینی و اضطراری است، اما انسان نسبت به دیگر موجودات این امتـیاز را دارد که پـس از طـی مـراحلی از حـرکت جـوهـری خـویش که عبـارت از مـراحل جمادیت نباتیت و حیوانیت باشد و رسیدن به مرتبة عقل هیولانی، بر اساس انتخاب و ارادة خویش مسیرش را ادامه میدهد. ایشان هرچند غایت حقیقی حرکت جوهری انسان را اتحاد با عقل فعال معرفی میکند اما با توجه به وجود حرکت ارادی نسبت به انسان، غایت حرکت جوهری در مورد انسانها یکسان نخواهد بود و چه بسیار انسانهایی که به خاطر سوء اراده خویش از نیل به این غایت باز میمانند.
حرکت جوهری
اشتداد
حرکت ارادی
ملاصدرا
2019
06
22
61
82
https://jipt.sbu.ac.ir/article_97282_b4a73129ea8649f867c86ae0b8afa24d.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1398
19
2
مبانی و اصول انسان شناختی اسلامیو دلالتهای آن در سبک زندگی خانوادگی
زری
پیشگر
مرتضی
سمنون
سیدمحمداسماعیل
سیدهاشمی
سبک زندگی در صورتبندی ابتدایی را میتوان مجموعهای از شیوههای رفتاری یا انتخابهای الگومند تلقی کرد که افراد درصددند از طریق آنها تمایزات و تشابهات هویتی خویش را ابراز کنند. نوع نگاه انسان به جهان، خدا، خود و آغاز و پایان زندگیش، همچنین نوع ارزشهای پذیرفته شده، تأثیری مستقیم بر انتخابها وگزینشهای فرد در شیوه و سبک زندگی دارد. با توجه به موقعیت بحرانی خانواده در عصر حاضر این نیاز احساس میشود که به معرفی سبک زندگی اسلامیبپردازیم.در خصوص سبک زندگی از نگاه اسلام آثار متعددی موجود است لیکن در زمینة مبانی واصول تأثیرگذار اسلامیدر سبک زندگی خانوادگی بحث جدی انجام نشده است. از این رو ما در این نوشتار به بررسی مبانی واصول انسان شناختی در سبک زندگی خانوادگی پرداختهایم. روش ما در این پژوهش توصیفی-تحلیلی است و از متون تفسیری و روایی بهره گرفتهایم و نشان دادهایم که با توجه به مبانی انسانشناختی اسلامیسبک زندگی خانوادگی از نظر اسلام تفاوتهای زیادی با سبکهای زندگی مبتنی بر تفکر غیردینی و اوما نیستی دارد.
مبانی انسانشناختی اسلامی
اصول انسانشناختی اسلامی
سبک
سبک زندگی
سبک زندگی اسلامی
2019
06
22
83
110
https://jipt.sbu.ac.ir/article_97286_04003ee282228b7988f2e2d5a89fd345.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1398
19
2
مبانی فلسفی فارابی در شکل دهی به نظریة رئیس اول مدینه
روح الله
فدائی
رضا
اکبریان
نظریة رئیس اول مدینة فاضله، یکی از اصلیترین موضوعات مطرح شده در علم مدنی فارابی است. نسبت میان این نظریه و مبانی فلسفی فارابی موضوع پژوهش حاضر بوده است که در نهایت نشـان داده میشود نظریة ریاست اول (مشتمل بر ضرورت حضور رئیس اول، ویژگیهای رئیس اول و وظایف وی) مبتنی بر شش مقدمه دانست: فطرت اجتماعی انسان، نظریة نفوس انسانی، مفهوم سعادت نزد فارابی، جایگاه عقل فعال، اختیار و دین(نبوت) در سعادت انسان. ابتنای نظریة رئیس اول بر مبانی کلان فلسفة فارابی حاکی از انسجام درونی و غیر تقلیدی بودناین نظریه است.
فارابی
رئیس اول
مبانی فلسفی نظریة رئیس اول
ملة
2019
06
22
111
128
https://jipt.sbu.ac.ir/article_97264_ed0e6bddc654b0b555d43b1dc432f124.pdf
آینه معرفت
2251-8010
2251-8010
1398
19
2
بررسی نسبت میان «فلسفة تعلیم و تربیت» با تمدن نوین اسلامی و تبیین فلسفة تربیتی مطلوب بر اساس دیدگاه مقام معظم رهبری
فاطمه
وجدانی
ایجاد تمدن نوین اسلامی به عنوان آرمان نظام جمهوری اسلامی، در سالهای اخیر، در محافل علمی جدیتر مورد توجه قرار گرفته است. ماهیت میان رشتهای «تمدن پژوهی» نیز ضرورت پرداختن به این مقوله را از ابعاد گوناگون، تأکیدکرده است. مقام معظم رهبری، در راستای ایجاد تمدن نوین اسلامی بر مؤلفة «پرورش نیروی انسان کارآمد» تأکید نموده، نگاه اجتهادی و عالمانه به نظام تعلیم و تربیت رسمی و تدوین فلسفة تربیتی مناسب را توصیه نمودهاند. هدف از انجام این پژوهش، اولاً، تبیین رابطه میان فلسفة تربیتی جامعه و تمدنسازی نوین اسلامی و ثانیاً، تبیین فلسفة تربیتی مطلوب با رویکرد تمدنی( بر اساس دیدگاههای مقام معظم رهبری) است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی- استنتاجی است. ابتدا از طریق توجیه نقش نظام تربیتی در تأمین سرمایة انسانی لازم برای تمدنسازی، پرورش خصوصیات معنوی- اخلاقی لازم، نهادینه کردن سبک زندگی اسلامی، آمادهسازی برای ورود به آموزش عالی و تولید علم و فناوری و پرورش نسلهای بعدی نخبگان فکری جامعه (برای تولید و ارتقای فکری) که برای تمدنسازی لازمند، رابطة میان فلسفة تربیتی و تمدنسازی توجیه شد. سپس مؤلفههای چهارگانه فلسفة تربیتی مطلوب در قالب: اقدامات زمینهساز، اهداف تربیت، رویکرد تربیتی و ابعاد تربیت تبیین گردید. بر اساس یافتهها، در راستای هدف کلی تربیت ( یعنی پرورش سرمایة انسانی تمدن اسلامی)، ده هدف واسطهای در هشت بعد: معنوی، روانی- شخصیتی، اخلاقی، علمی، مدنی، فرهنگی- سیاسی، جسمی و حرفهای- اقتصادی به دست آمد. در نهایت، رویکرد تربیتی مناسب، تحت عنوان «تربیت انسان مؤمن کارآمد» پیشنهاد گردید.
تمدن اسلامی
فلسفة تعلیم و تربیت
مقام معظم رهبری
اهداف تربیت
2019
06
22
129
152
https://jipt.sbu.ac.ir/article_97270_b855f6d7c622836307148b0a5aabb793.pdf