شناخت پذیری صفات الهی و معناشناسی آن از منظر ملاصدرا

مهدی ازادپرور

دوره 21، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 1-16

https://doi.org/10.52547/jipt.2021.220431.1023

چکیده
  فهم صفات الهی و تبیین دقیق معنای آن‌ها، همواره یکی از چالش‌های متفکران اسلامی‌‌بوده است. ملاصدرا با تفکیک میان مفهوم و مصداق، در صدد ارائه روشی برای فهم صفات الهی است که در عین تأکید بر شناخت پذیر بودن صفات الهی، منجر به یکسان انگاری صفات خداوند و مخلوقات نشود. ازنظر ملاصدرا همان‌گونه که وجود یک حقیقت واحد است که در همة اشیا سریان ...  بیشتر

فایده‌مندی تقسیم مشهور علم به بدیهی و نظری در منطق تصدیقات

مجتبی قربانی همدانی

دوره 21، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 1-22

https://doi.org/10.52547/jipt.2022.225723.1229

چکیده
  غالب منطق‌دانان مسلمان، علم حصولی را با ملاک فکر به بدیهی و نظری تقسیم می‌کنند. هدف این پژوهش، بررسی مفیدبودن این تقسیم در منطق تصدیقات است. فایدة اصلی این تقسیم با غرض رسیدن به حقیقت در دانش منطق، نشان‌دادن نیاز به منطق در گذر از گزاره‌های بدیهی به گزاره‌های نظری است؛ اما در بدیهیات به دلیل یقینی بودنشان، نیازی به این دانش نیست. ...  بیشتر

مبانی فلسفی بساطت الهی از دیدگاه علامه طباطبایی

مریم باروتی؛ رضا اکبریان

دوره 17، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 21-45

چکیده
  بساطت حقیقی واجب بالذات یکی از مهمترین مسایل مورد بحثِ الهی دانان اسلامی است که جوانب گوناگون دارد. علامه طباطبایی در آثار مختلف خود بر بساطت حقیقی ذات الهی تاکید می کند و ادله ی بسیاری بر آن اقامه می سازد. اما با تحلیل مبانی ایشان، می توان دریافت که حداقل دو دیدگاه در باب این مساله دارد؛ اصطلاح بساطت حقیقی واجب بالذات و ادله ی اثبات ...  بیشتر

جایگاه گزارههای اخلاقی از دیدگاه ابنسینا

اکرم خلیلی

دوره 7، شماره 2 ، تیر 1386

چکیده
  جایگاه گزارههای اخلاقی از جمله مسائلی است که قرن‌هاست ذهن متکلمان، فلاسفه و دیگر اندیشمندان را به خود معطوف داشته و اظهارنظرهای متفاوتی در این زمینه ارائه شده است. در این مقاله، سعی شده بازتابی از دیدگاه ابن سینا در این خصوص ارائه گردد. بحث اخلاق از یک سو، با بحث‌های حسن و قبح متکلمان گره خورده و از سوی دیگر، قرین مبحث قضایا، اقسام ...  بیشتر

چیستی حقیقت در دستگاه فلسفة سیاسی اریک و‌گلین

مرتضی شیرودی

دوره 7، شماره 3 ، مهر 1386

چکیده
  در دوران تجدد، تنها زمزمه‌هایی اندک از ضرورت اجتناب ناپذیر رویکرد به حقیقت اصیل(دینی)، در حیات اجتماعی غرب، به چشم می‌خورد، ولی با طرح و ارائة آراء اندیشمندانی چون اریک وگلین، فیلسوف سیاستمدار آلمانی( متوفای 1985)، جهان خسته شده از هیاهوی بی‌بنیاد حقیقت مدرنیته، به حقیقت دینی گرایش بیشتری یافت، زیرا آن گونه که آلیس ساندوز از همکاران، ...  بیشتر

چیستی حقیقت در دستگاه فلسفة سیاسی اریک وگلین

مرتضی شیرودی

دوره 7، شماره 4 ، دی 1386

چکیده
  در دوران تجدد، تنها زمزمه‌هایی اندک از ضرورت اجتناب ناپذیر رویکرد به حقیقت اصیل(دینی)، در حیات اجتماعی غرب، به چشم می‌خورد، ولی با طرح و ارائة آراء اندیشمندانی چون اریک وگلین، فیلسوف سیاستمدار آلمانی( متوفای 1985)، جهان خسته شده از هیاهوی بی‌بنیاد حقیقت مدرنیته، به حقیقت دینی گرایش بیشتری یافت، زیرا آن گونه که آلیس ساندوز از همکاران، ...  بیشتر

ماهیت ایمان از دیدگاه محمد غزالی

قاسم کاکایی؛ لاله حقیقت

دوره 8، شماره 1 ، فروردین 1387

چکیده
  در منطق ادیان وحیانی، ایمان اساس نجات و رستگاری است. در نتیجه، پرسش از ماهیت ایمان و دغدغة فهم آن، امری مهم و ضروری می‌نماید. از سوی دیگر، متکلمان در طی تاریخ، رویکردهای متفاوت و گاه متعارضی در مورد آن ارائه کرده‌اند. از جمله برخی آن را از سنخ معرفت و تصدیق عقلی و در مقابل گروهی آن را امری عقل‌گریز می‌دانند، برخی آن را از جنس عمل تعریف ...  بیشتر

معجزه درنگاه متکلمان مسلمان و یهود

حیدرعلی میمنه

دوره 8، شماره 2 ، تیر 1387

چکیده
  قرآن کریم و عهد عتیق گزارش‌هایی از وقوع معجزه، همزمان با ظهور پیامبران داده‌اند. پس از آن بسیاری ازمتکلمان مسلمان و یهودی هرکدام درحوزة خود کوشیده‌اند چگونگی وقوع پدیدة معجزه و ارتباطشان با نظام طبیعی عالم را توضیح دهند. گروهی معجزه را نقض قانون طبیعت از سوی خداوند و گروهی دیگر غلبة یک قانون طبیعی برقانون طبیعی دیگر تفسیر نموده‌اند. ...  بیشتر

بازخوانی نظریة شک دکارت

مسعود امید

دوره 8، شماره 3 ، مهر 1387

چکیده
  معمولاً در بحث از شک دکارت برعنصر یا مؤلفه‌هایی چند از آن اشاره یا تأکید می شود و اغلب به جنبه‌ها و اضلاع متعدد آن، به تفکیک پرداخته نمی‌شود. این مقاله در پی آن است تا با موضوع تحقیق قرار دادن شک در فلسفة دکارت و با نگاهی تحلیلی و فلسفی به آرا و آثار وی، ابعاد مختلف و شبکه‌ای را که دکارت در فلسفة خود برمحور نظریة شک تنیده است، مطرح سازد. ...  بیشتر

تقریری جدید از دیدگاه ویلیام آلستون در باب اعتبار معرفت‌شناختی تجربة دینی

عبدالرسول کشفی؛ محمدصالح زارع‌پور

دوره 8، شماره 4 ، دی 1387

چکیده
  آیا باورهای برآمده از تجربه‌های دینی موجه هستند؟ ویلیام آلستون می‌کوشد با تکیه بر هم‌ساختاری تجربه‌های دینی با تجربه‌های حسی نشان دهد که باورهای برآمده از تجربه‌های دینی هم درست به اندازة باورهای برآمده از تجربه‌های حسی موجه هستند. در این مقاله می‌کوشیم، با رویکردی متفاوت، از دیدگاه او در این خصوص دفاع کنیم. در این خصوص، ابتدا ...  بیشتر

بررسی آرای کلامی قاضی بیضاوی در تفسیر انوار التنزیل و اسرار التأویل

هادی رضوان

دوره 9، شماره 1 ، فروردین 1388

چکیده
  علامه مفسر قاضی ناصرالدین أبو الخیر (أبو سعید) عبدالله بن عمر بن علی بیضاوی شیرازی از دانشمندان بزرگ قرن نهم هجری است. او در بیشتر دانش‌های زمان خود از جمله فقه،اصول، بلاغت، منطق، حکمت و کلام سرآمد و مورد توجه طالبان علم بود.آن گونه که سبکی در طبقات خود می‌گویدکه بیضاوی عهده‌دار منصب قضاوت در شیراز بوده است. بیضاوی در علوم مختلف دارای ...  بیشتر

فهم و برداشت مولانا از خدا، جهان، انسان

صالح حسن‌زاده

دوره 9، شماره 1 ، فروردین 1388

چکیده
  مولانا معتقد است که در پس همة پدیده‌های این عالم، وجودی است کامل، آگاه، نامتناهی و دارای همة صفات و اسمای حسنی. مولوی این وجود را خدا می‌نامد. خداوند منشأ و سرچشمة لایزال هستی و زندگی است. خداوند خالقی است که همة کائنات را از «عدم» و فقط به ارادة خویش آفریده است. کانون و محور اندیشة مولانا خداوندِ «فعال ما یشاء» و قادر مطلق است. به نظر ...  بیشتر

فارابی و ماکیاولی

سید حسن اخلاق

دوره 9، شماره 2 ، تیر 1388

چکیده
  شاید کنارهم نهادن نام فارابی و ماکیاولی شگفت‌انگیز بنماید، اما ذات واحد فلسفه مبنایی برای نگاه تطبیقی به آن دو مهیا می‌سازد. مقالة حاضر می‌کوشد در پژوهشی جدید نگاهی تطبیقی به فلسفة سیاسی این دو فرد تاثیرگذار در فلسفة سیاسی اسلام و فلسفة سیاسی جدید غرب بیندازد. بدین منظور برخی آثار کمتر مورد توجه قرار گرفتة فارابی و رساله‌های سیاسی ...  بیشتر

چیستی دروغ

حسین اترک

دوره 9، شماره 3 ، مهر 1388

چکیده
  معنا و ماهیت دروغ گرچه در ابتدا روشن می‌نماید؛ ولی با اندکی تأمل، پرسش‌های زیادی پیرامون آن مطرح می‌شود که پرداختن به آن را ضرورت می‌بخشد. به نظر می‌رسد در ماهیت دروغ چهار شرط لازم است: شرط بیان خبر؛ شرط خلاف واقع بودن خبر،‌ شرط تخاطب و شرط قصد فریب داشتن. بین دروغ و فریب فرق است. دروغ نوعی فریب است که منحصر در گفتار و هر چیزی که قائم ...  بیشتر

اسلام و گونة همزیستی با ناهمکیشان
دوره 9، شماره 4 ، دی 1388

چکیده
  پرواضح است که در جهان، ادیانِ بسیاری با باورها و خاستگاه‌های گوناگون وجود دارد. برای پیروان هر دینی نسبت به ادیان دیگر پرسش‌هایی بنیادین مطرح است از قبیل: حقانیت آن ادیان، نجات اخروی و چگونگی تعامل با پیروان آن. در این باره چهار رویکرد مشهور وجود دارد: ابطال‌گرایی1، انحصارگرایی2، شمول‌گرایی3 و کثرت‌گرایی.4 کثرت‌گرایی از موضوع‌های ...  بیشتر

اعتقاد دانشجویان به لیبرالیسم، علل و پیامدهای آن

داود پرچمی

دوره 10، شماره 1 ، فروردین 1389

چکیده
  تمدن غرب بر تحولات فکری و معرفتی سکولاریسم، اومانیسم، لیبرالیسم و استفاده از روش‌های علمی برای کسب شناخت بنیان نهاده شده و با ایجاد نهادها و ساختارهای اجتماعی متناسب تداوم یافته و به‌رغم تمامی کاستی‌ها و چالش‌های خود امروز تمدن مسلط جهانی است. غرب توانسته بر مبنای جهان‌بینی خود و تعریفی که از "انسان کامل" مبتنی بر این جهان‌بینی ...  بیشتر

مبانی انسان‌شناسی پست مدرنیسم و دلالت‌های تربیتی آن

طاهرة جاویدی کلاته جعفرآبادی؛ مرضیه عالی

دوره 10، شماره 2 ، تیر 1389

چکیده
  بررسی مبانی انسان‌شناسی برخی از فلاسفة پست مدرن و اهداف تربیتی مترتب بر آن، موضوع‌های اصلی مقالة حاضر را تشکیل می-دهد که در این خصوص، ابتدا مفروضات انسان‌شناسی برخی از نمایندگان اصلی این مکتب مانند مارتین هایدگر، فردریش نیچه، میشل فوکو، ریچارد رورتی و ژان فرانسوا لیوتار در بارة چیستی انسان، چگونگی مسئولیت انسان، انسان زمینی یا ...  بیشتر

اعجاز تشریعی قرآن

محمدرضا ابراهیم نژاد

دوره 10، شماره 3 ، مهر 1389

چکیده
  اهمیت اعجاز و اعجاز تشریعی قرآن از میزان حضور و تأثیرگذاری قرآن در جامعة بشری قابل ارزیابی است و با توجه به توسعة روزافزون علوم، بررسی و تبیین اعجاز تشریعی قرآن امری ضروری است. البته پژوهش در مسئلة اعجاز قرآن دارای سابقه‌ای دیرینه است اما اعجاز تشریعی قرآن مورد توجه شایان نبوده، در حالی که قرآن کریم این مسئله را مورد تأکید قرار داده ...  بیشتر

لطف لطیف از دیدگاه مولوی و محقق سبزواری

جلیل مشیدی

دوره 10، شماره 4 ، دی 1389

چکیده
  لطف خداوند، از دیدگاهی دو نوع است: تکوینی و تشریعی. آفرینش و تربیت جهان و جهانیان لطف تکوینی و ارشاد و تربیت موجودات صاحب اختیار، لطف تشریعی است. در این نوشتار، لطف اخیر مورد نظر است و آن عبارت است از اموری که آدمی را به طاعات نزدیک و از معاصی دور می گرداند، به شرط آنکه جبر و الجاء در آن نباشد. در این راستا، ضمن توجه به آراء متکلمان، جنبه‌های ...  بیشتر