دانشگاه شهید بهشتیآینه معرفت2251-801010320100923اعجاز تشریعی قرآن95012FAمحمدرضا ابراهیم نژاددانشگاه علامه طباطباییJournal Article20150517اهمیت اعجاز و اعجاز تشریعی قرآن از میزان حضور و تأثیرگذاری قرآن در جامعة بشری قابل ارزیابی است و با توجه به توسعة روزافزون علوم، بررسی و تبیین اعجاز تشریعی قرآن امری ضروری است. البته پژوهش در مسئلة اعجاز قرآن دارای سابقهای دیرینه است اما اعجاز تشریعی قرآن مورد توجه شایان نبوده، در حالی که قرآن کریم این مسئله را مورد تأکید قرار داده است.با عنایت بهاینکه این موضوع مسئلهای میان رشتهای و دارای صبغههای کلامی و تفسیری است، در این مقاله راههای اثبات اعجاز تشریعی قرآن طی میگردد. نخست آنکه قوانین و شرایع قرآن دارای ویژگیهای فرابشری و اعجازی است. دوم قوانین و شرایع قرآن متأثر از تورات نیست بلکه بر شرایع تورات فائق است و سوم آنکه شرایع قرآن از معایب و نارساییهای قوانین عرفی مبرا و وارسته است و با این همه توسط پیامبر اسلام (ص) که فردی «امی» و درس نخوانده بود، بیان شد و این دلیل واضحی بر اعجاز و الهی بودن قرآن است.دانشگاه شهید بهشتیآینه معرفت2251-801010320100923بازخوانی دلایل عصمت امام و ارزیابی آنها از منظر اهل سنت95023FAاحمد سعادتجامعه المصطفی واحد گرگانJournal Article20150517شیعیان و اهل سنت در مورد عصمت امام، مجادلة فکری و مباحثة نظری پردامنهای را رقم زدهاند. اهل سنت برای امام متفقاً عصمت را شرط نمیدانند و برای این ادعا غالباً اقامة دلیل نیز لازم نمیشمارند؛ اما شیعیان بالاتفاق به شرط عصمت اذعان دارند و با دلایل عقلی و نقلی به اثبات آن میپردازند. این نوشتار به بازخوانی و بررسی دلایل عصمت اختصاص مییابد و تلاش میکند با قرائت تطبیقی متون اصلی، ادلة شیعیان در مورد عصمت امام و نقادیهای اهل سنت در این باب را بازخوانی نماید، نقاط ضعف و قوت دیدگاه فریقین را برجسته و آشکار سازد و انتظار دارد که با شکافتن سطوح پیدا و پنهان استدلالها و نقادیها برای مخاطب فهیم و خوانندة منصف حقیقت مسئله را منکشف سازد.دانشگاه شهید بهشتیآینه معرفت2251-801010320100923تطور تاریخی نظریة فطرت در فلسفه و عرفان اسلامی95034FAمحمد غفوری نژادحوزه علمیه قمJournal Article20150517مبحث فطرت، به عنوان یک مسئلة مستقل فلسفی و کلامی در آثار کندی، فارابی، ابن-سینا و شیخ اشراق مطرح نبوده است. در اخوان الصفا برای نخستین بار در تاریخ فلسفة اسلامی، مسئلة فطری بودن شناخت خداوند در یک منبع فلسفی مطرح میشود. این پدیده در پرتو رویکرد کثرت-گرایانة آنان در انتخاب منابعشان قابل تبیین است. ابنعربی چون برای نخستین بار چیستی فطرت را موضوع مطالعة مستقل قرار داده است، نقطه عطفی در سیر تطورات نظریة به شمار میآید. نظریه در حکیم شاهآبادی گامی بلند به پیش برمیدارد. اثبات واجب، نبوت و امامت عامه، معاد و برخی مسائل فلسفی و معرفتی دیگر با تمسک به مقتضیات فطرت، از نوآوریهای وی محسوب میشود. در آثار علامه طباطبایی کارکردهای معرفتی نظریه، به نحو چشمگیری افزایش یافته و با استاد مطهری به اوج می رسد. نظریهپردازیهای استاد را باید جهشی در سیر تطورات نظریة فطرت بهشمارآورد. نوآوری-های وی، شامل عمدة مباحث اساسی فطرت می-شود. ظهور نظریات رقیب، سوابق آموزشی و کثرت و تنوع حوزۀ مطالعاتی استاد، در زمرۀ عوامل ظهور این نوآوریها قرار دارد.دانشگاه شهید بهشتیآینه معرفت2251-801010320100923بررسی و نقد تفسیر کریپکی از استدلال زبان خصوصی ویتگنشتاین95042FAمحمد سعیدی مهردانشگاه تربیت مدرسغلامرضا حسین پورپژوهشکده امام خمینیJournal Article20150517به باور اکثر شارحان، استدلال زبان خصوصی ویتگنشتاین که مشتمل بر بندهای 243 تا 315 پژوهشهای فلسفی است، نشان میدهد که گویندة این زبان، به هیچ شیوهای نمیتواند تمایزی را میان «درست به نظر رسیدن» و «درست بودن» برقرار کند؛ یعنی هیچکس دیگری جز گویندة زبان خصوصی نمیتواند آن را بفهمد و هیچ چیزی، نمیتواند واژة چنین زبانی فرض شود تا به چیزی ارجاع دهد. اما بر پایة تفسیر کریپکی، «استدلال واقعی زبان خصوصی»، بهجای بندهای 243 تا 315، در حقیقت، در بندهای 143 تا 242 و نتیجة این استدلال نیز در بند 202 مطرح میشود. طبق تفسیر کریپکی، ویتگنشتاین تناقض شکاکانهای را در مورد مسئلة «پیروی از قاعده» مطرح میکند و یک راهحل شکاکانه هم به شکل هیومی آن به مسئلة شکاکانهاش میدهد و استدلال علیه امکان زبان خصوصی، در واقع نتیجه و پیامد همین راهحل شکاکانه است. تفسیر کریپکی مورد نقدهای فراوانی قرار گرفته است. از نظر ناقدان، دیدگاه کریپکی، افزون بر آنکه با واقعیات تاریخی مربوط به تکون و تکمیل متن پژوهشها چندان سازگار نیست، از جهت تفسیری که از شکاکیت ویتگنشتاین و مقایسة او با هیوم ارائه میکند و نیز رویکرد جامعهشناختیای که در تحلیل مواضع ویتگنشتاین اتخاذ میکند، نادرست است.دانشگاه شهید بهشتیآینه معرفت2251-801010320100923وحدت شخصی وجود ابنعربی و لوازم آن95052FAمهدی طاهریاندانشگاه تهرانJournal Article20150517مفهوم کلی وحدت شخصی وجود ابن عربی این است که وجود دارای واقعیت عینی و خارجی است و مصداق عینی آن فقط حق یا خداست و همة موجودات دیگر در واقع تجلیات و مظاهر او هستند. این دیدگاه لوازم مخصوص به خود را دارد که در این مقاله مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.دانشگاه شهید بهشتیآینه معرفت2251-801010320100923تأملی در انگارة اشتراک معنوی و پندار اشتراک لفظی وجود نزد فخر رازی و اثیرالدین ابهری95060FAسحر کاوندیدانشگاه زنجانهاشم قربانیدانشگاه تهرانJournal Article20150517جستار حاضر یکی از موضوعهای حائز اهمیت هستیشناسی را در کانون فکری دو اندیشمند، فخر رازی و ابهری، مورد تامل قرار میدهد. اهمیت آرای فخر رازی و نگارههای او، در ردیابی تاریخی مسائل و بنیان آنها بر کسی پوشیده نیست. میتوان از تلاش فخر، با عنوان پروژة تکمیلی ـ تنقیحی یاد کرد؛ آثار وی، بهویژه کتاب المباحث المشرقیه، خود شاهد این ادعاست. وی در آثار خویش کوشش کرده مسئلة اشتراک وجود را از دل آثار گذشتگان استخراج و براهینی بر این امر اقامه کند. خود این مسئله را میتوان در دل تفکر بنیادین فخر در همان پروژه یاد شده معنا کرد و فهمید. ادلة تنقیحی فخر رازی بر مقولة اشتراک وجود، اقبال فراوانی نزد اندیشمندان واپسین داشته است؛ هر چند که بنیان آنها در تفکر ماقبل فخر نیز حضور داشت. ابهری نیز که در نگارههای خود تحت تأثیر فخر است، رویکردی همسان گونه با فخر دارد. آرای فخر در مورد اشتراک معنوی و لفظی وجود در آثارش مختلف است. جالب آن است که ابهری نیز چنین رهیافتی دارد. در این مقال، سعی خواهیم کرد ادلة اقامه شده از سوی هر دو اندیشمند را بر هر دو نحو برداشت، گردآوری کنیم. همچنین کارکرد این مسئله را در مبحث خداشناسی بررسی خواهیم کرد.دانشگاه شهید بهشتیآینه معرفت2251-801010320100923بایسته های تحقیق در فلسفة اسلامی95071FAبیوک علیزادهJournal Article20150517از جمله اتهامات ناروایی که بر فلسفة اسلامی وارد شده، این است که آنچه
فلسفة اسلامی نامیده میشود، اگر هم جایز باشد بر آن نام فلسفه اطلاق و آن را مقید به قید «اسلامی» کنیم، همانی است که فیلسوفان درجه اولی همچون ابنسینا، شیخ اشراق و ملاصدرا بیان کردهاند و اگر از اشکال ناکارامدی آن صرفنظر کنیم، هیچ جای توسعهای در آن نیست. از این رو صرف عمر و هزینه برای آموزش و پژوهش در باب آن، جز دور معیوب و آب در هاون کوبیدن و باد پیمودن نیست.
ادعای ما در این مقاله آن است که اولاً فلسفة اسلامی منحصر به ابداع و ابتکار سه فیلسوف نامبرده نیست.
ثانیاً فلسفة اسلامی از جهات متعددی جای توسعه و نظرورزی دارد و سالهای متمادی میتواند از اندیشمندان دلربایی کند و ذهن و زبان آنها را به خود جلب نماید.