دوره 23 (1402)
دوره 22 (1401)
دوره 21 (1400)
دوره 20 (1399)
دوره 19 (1398)
دوره 18 (1397)
دوره 17 (1396)
دوره 16 (1395)
دوره 15 (1394)
دوره 14 (1393)
دوره 13 (1392)
دوره 12 (1391)
دوره 11 (1390)
دوره 10 (1389)
دوره 9 (1388)
دوره 8 (1387)
دوره 7 (1386)
دوره 6 (1385)
دوره 5 (1384)
نویسنده = ابراهیم دادجوی
تعداد مقالات: 214
برهان وجودی دکارت و ریشههای قرون وسطایی آن
دوره 7، شماره 3 ، مهر 1386
چکیده
برهان وجودی برهانی هستی شناختی است که دکارت برای اثبات وجود خدا اقامه کرده است. گرچه دکارت مدعی است که پیش از او کسی چنین برهانی نیاورده، ولیکن حقیقت این است که قدیس آنسلم در قرن یازدهم عین برهان دکارت را بیان کرده است. در این مقاله سعی شده است که اندیشة اصلی دکارت و آنسلم، ایرادات و انتقادات وارده بر آن و کیفیت تأثر دکارت از آنسلم در ... بیشترتمایز وجود از ماهیت در فلسفة ابنسینا و تأثیر آن بر فلسفة قرون وسطای مسیحی
دوره 7، شماره 3 ، مهر 1386
چکیده
یکی از عوامل تأثیرگذار در تحول فلسفة یونانی و به ویژه الهیات فلسفی در قرون وسطی ، طرح مباحث جدید در هستیشناسی از جانب حکمای اسلامی از جمله ابنسینا بوده است . مسئلة تمایز وجود از ماهیت و به تبع آن تقسیم موجودات به ممکن و واجب و اعتقاد به عینیت و حقیقت برای وجود و وجود محض دانستن خدا ، سبب تغییرات ساختاری در فلسفة یونانی گردید و مباحث ... بیشترجایگاه گزارههای اخلاقی از دیدگاه ابنسینا
دوره 7، شماره 2 ، تیر 1386
چکیده
جایگاه گزارههای اخلاقی از جمله مسائلی است که قرنهاست ذهن متکلمان، فلاسفه و دیگر اندیشمندان را به خود معطوف داشته و اظهارنظرهای متفاوتی در این زمینه ارائه شده است. در این مقاله، سعی شده بازتابی از دیدگاه ابن سینا در این خصوص ارائه گردد. بحث اخلاق از یک سو، با بحثهای حسن و قبح متکلمان گره خورده و از سوی دیگر، قرین مبحث قضایا، اقسام ... بیشترحدوث مستمر زمانی عالم سیال از نظر صدرالمتالهین و مقایسة آن با نظریة حدوث اسمی حکیم سبزواری
دوره 7، شماره 2 ، تیر 1386
چکیده
حدوث زمانی یکی از مباحث قابل تأمل و بررسی در نتایج و لوازم نظریة حرکت جوهری است. ملاصدرا به تلقی جدیدی از حدوث عالم دست یافته است. او اجزای عالم را حادث زمانی و حادث ذاتی میداند و از این نظر با فلاسفه هم عقیده است، اما اخـتلاف نـظر مـلاصدرا با پیشینیان خود که دو گروه متکلمان و فلاسفه را تشکیل میدهند در این است که وی همچون متکلمان قائل ... بیشترتقریب مبانی کلامی شیخ صدوق(ره) و شیخ مفید(ره)
دوره 7، شماره 2 ، تیر 1386
چکیده
شیخ صدوق و شیخ مفید به عنوان اعاظم متکلمان شیعه بهرغم تفاوتهای چشمگیر در آثار خویش در طرح مسائل عقیدتی، در مبانی که خود ارائه دادهاند قرابتهای زیادی دارند. اگرچه شیخ صدوق را به عنوان یکی از محدثان و دارندگان گرایش حدیثی با آثار عمدتاً روایی شاید به سختی بتوان در کنار متکلمانی مانند شیخ مفید و اخلاف او سید مرتضی و ... جای داد، اما با بررسی ... بیشتربازتاب اندیشه های کلامی شیعه در آثار سنایی غزنوی
دوره 7، شماره 2 ، تیر 1386
چکیده
سنایی از جمله شعرای بزرگ زبان فارسی است که از معتقدات کلامی و دینی بیشتری در آثار خود بهره برده است. با وجود تسلط مذاهب اهل سنت همچون اشاعره و حنفیه، در زمان و محیط زندگی سنایی، باورهای کلامی شیعه در آثار این حکیم بازتاب گسترده ای دارد؛ به گونهای که بسیاری از اصول اعتقادی این گروه را با اشراف کامل، در کنار برخی از اصول اعتقادی دیگر فِرَق ... بیشترپژوهشی در نظریة شناخت در حکمت متعالیه
دوره 7، شماره 2 ، تیر 1386
چکیده
در حکمت متعالیه، مبحث شناختشناسی با پیشگامی علامه طباطبایی و تبعیت مرتضی مطهری به طور خاص مطرح شد. به اعتقاد مطهری، بنبست شناخت تنها در فلسفة اسلامی گشوده شده است. او راه حل را چنین تبیین میکند: ماهیات یا معقولات اولیه منشأ انتزاع مفاهیم فلسفی همچون امکان، ضرورت، علیت و ... هستند و چون معقولات اولیه نیز به دلایل وجود ذهنی با آنچه در عالم ... بیشترصورتبندی جدیدی از قضایای حقیقیه و خارجیه
دوره 7، شماره 2 ، تیر 1386
چکیده
تقسیم قضایا به حقیقیه و خارجیه از نوآوریهای منطقدانان مسلمان پس از ابنسینا مانند فخر رازی و شاگردانش، افضلالدین خونجی و اثیرالدین ابهری است که متناظر با تقسیمهای فیلسوفان غربی از قبیل تقسیم به ضروری و اتفاقی (توسط ارسطو)، تقسیم به تحلیلی و ترکیبی و تقسیم به پیشینی و پسینی (توسط هیوم و کانت) است و نوع نگاه منطقدانان مسلمان به ... بیشترمیزان انطباق نظرات متکلمان در قاعدة لطف با گفتار اهل بیت(علیهم السلام)
دوره 5، شماره 2 ، تیر 1384
چکیده
مهمترین دلیل عقلی ارائه شده در مورد اصل امامت، «قاعدة لطف» است. این قاعده وجود امام و نصب وی را لطف میداند و از طرفی لطف را بر خداوند واجب دانسته و آنگاه نصب امام را بر خداوند واجب میداند. درمورد کبری این قیاس اختلافاتی در دیدگاه شیعه و سنی وجود دارد. صغرای قیاس مذکور (لطف بودن وجود امام) به صورتهای گوناگون تبیین شده است. تبیین کمال ... بیشترنور و مباحث مشترک آن در فلسفة اشراق و شعر مولوی
دوره 5، شماره 2 ، تیر 1384
چکیده
اساس فلسفة اشراق «نور برتر» است که اصل و منشأ هستی به شمار میرود و با حکمت خسروانی و پهلوی ایرانیان باستان و نیز حکمت یونانیان قدیم مرتبط است و سهروردی احیا کنندة این فلسفه، در دامن عرفان و حکمت اسلامی است. با توجه به کاربرد واژة «نور» و ترادفات آن با بسامد بالا در اشعار مولانا، متوجه جایگاه خاص این واژه در افق فکری وی میشویم. براین ... بیشترسعادت حقیقی از دیدگاه ملاصدرا(ره)
دوره 5، شماره 2 ، تیر 1384
چکیده
از دیر باز « سعادت حقیقی» در کنار کمال، خیر و لذتهای انسان مورد گفتمان حکیمان و فیلسوفان بوده است. به خاطر گستردگی این مفاهیم، بهویژه سعادت حقیقی، رویکردها و دیدگاههای گوناگونی در بارۀ آن وجود داشته و تاکنون هیچ ملاک مورد توافق همگانی ارائه نشده است. بدین روی، در این مقاله کوشش شد، تا زوایای ناپیدای سعادت حقیقی آشکار و لایههای ... بیشترمعناشناسی حسن و قبح از دیدگاه عالمان مسلمان
دوره 5، شماره 2 ، تیر 1384
چکیده
حسن و قبح یکی از مسائل بسیار مهم است که توجه متکلمان را به خود جلب کرده است. عدلیه، بر ذاتی ـ عقلی بودن حسن و قبح افعال شخص عاقل اصرار دارند، در حالی که اشاعره، بر الهی ـ شرعی بودن چنین افعالی تأکید میورزند. پرسش اصلی این است که هر کدام از این واژگان (حسن و قبح، ذاتی و الهی و عقلی و شرعی) چه معنایی دارد و مراد اندیشمندان مسلمان از کاربرد ... بیشترپژوهشی در یادداشت علامه رفیعی قزوینی پیرامون «حقیقت غایت مطلوب در ایجاد عالم »
دوره 5، شماره 2 ، تیر 1384
چکیده
علامه رفیعی قزوینی ره سه یادداشت کوتاه عربی بر کتاب القبسات اثر حکیم میرداماد مرقوم فرمودهاند. اولین یادداشت در بارة تعابیر حکمای الهی از حقیقت غایت مطلوب از ایجاد عالَم است. بحث در بارة غایت مطلوب خداوند از آفرینش در کلام، حکمت و عرفان مطرح است. برخی متکلمان هرگونه غایت را از خداوند نفی کردند و برخی دیگر ایصال نفع به مخلوق را غایت ... بیشتربررسی و مقایسۀ معقولات ثانیۀ فلسفی در سنت فلسفة اسلامی با مقولات کانتی
دوره 5، شماره 2 ، تیر 1384