نوع مقاله : علمی - پژوهشی
نویسندگان
1 هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی
2 دانش آموخته عرفان و ادیان دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
چکیدهنسبت ما با حضرت حق و حقیقت متعالی عالم چیست آیا می توان او را شناخت ؟ یا به دلیل اینکه هرگز «بحر در قطره» و « مهر در ذره » جای نمی گیرد او « برون از وهم و قال و قیل » آدمی است . این مساله از دغدغه های دیرینه الهیات پژوهان است و پیوسته ذهن محققان این عرصه رابه خود معطوف داشته در این راستا است که گونه ها و [T1] رویکردها به الهیات شکل می گیرد از این رو برخی مدعیاند که امکان معرفت به خداوند وجود ندارد. زیرا لازمهی معرفت به چیزی احاطه بر آن چیز است و از آنجاکه ابزار معرفتی انسان عقل اوست، و به دلیل آنکه عقل محدودیت دارد وتوان احاطه به خدای نامحدود ندارد. بنا بر این شناخت حق نا ممکن است . در این راستا دانشوران با نگرشهای مختلف کلامی، فلسفی، و عرفانی، با تفاوتهایی به این مسئله پرداختهاند، اما در نگرش عرفانی رویکرد سلبی متمایزتر است. حکیم سنایی یکی از چهرههای شاخص عرفانی است که بسیاری از عرفای نامی پس از او خود را در اندیشه‌های عرفانی، وامدار وی می‌دانند. به گونهای با این زاویهی نگرش به شناخت خداوند نگریسته حکیم سنایی است [m2] [T3] . وی در تبیین هستی شناختی عقل را مخلوق نخستین می شمارد و در ساحت های وجودی به عقل فعال توجه کامل دارد همچنین به مکانت عقل در دو حوزه عمل و نظر توجه دارد از این رو آن را می ستاید وی بحث شناخت خداوند را به دو حوزه ذات وصفات تفکیک می کند و معتقد است شناخت اکتناهی و ذاتی حق ناممکن است از این رو وی در این بخش نگاهی سلبی دارد و علی رغم این نگرش اما در دام تعطیل و لا ادریگری نیفتاده است همچنین با پذیرش دو ساحت معرفتی عقل و ذوق در ترازوی سنجش معرفتی خود ساحت عشق را برتر از عقل می داند هدف نوشتار حاضرکه با روش توصیفی تحلیلی و با اتکا بر منابع کتابخانهای به بررسی مسئله میپردازد، آن است که با تکیه بر آثار سنایی به توان عقل در حوزهی معرفت خدا بپردازد
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
زسرذشسز
چکیده [English]
صیلث
کلیدواژه‌ها [English]
- لثقص3ش
- منابع
- -نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، انتشارات مشهور، قم، چاپ اول 1379
- -پور نامداریان، تقی، رمز و داستانهای رمزی، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، چ اول 1364
- -توکلی، غلامحسین، الهیات سلبی، نامه حکمت، سال پنجم، شماره1،بهار و تابستان1386
- -جعفری، محمدتقی، شرح مثنوی، ج2، تهران، مرکز نشر آثارعلامه محمدتقی جعفری،1389
- -جوادی آملی، عبدالله، تحریر التمهید القواعد، تهران، نشر الزهراء، چاپ اول1372
- -چیتیک، ویلیام، اصول ومبانی عرفان مولوی، ترجمه جلیل پروین، تهران نشر بصیرت، 1390
- -حسن زاده آملی، حسن، وقف میراث جاویدان، بهار1375، شماره13
- -حلبی، علی اصغر، گزیده حدیقه الحقیقه، تهران، نشر اساطیر، چاپ دوم1377
- خمینی، روح الله، مصباح‌الهداایه الی الخلافه و الولایه، مقدمه سیدجلال‌الدین آشتیانی، موسسه تنظیم و نشر آثار، چاپ ششم، تهران1386
- -رحیمیان، سعید، آفرینش از منظر عرفان( سیری در نظریه تجلی و ظهور در عرفان نظری ابن عربی)، قم، بوستان کتاب 1387
- -ریاحی، پری، عقل از دیدگاه مولانا؛ پیشگفتار سید حسین نصر،تهران، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران1384
- -زرین کوب،عبدالحسین، جستجو در تصوف، تهران، نشر امیر کبیر،1386
- __________، ارزش میراث صوفیه، تهران نشر امیر کبیر، چاپ چهاردهم1389
- ___________، در قلمرو وجدان، تهران، انتشارات سروش، چاپ سوم 1383
- ___________، بحر در کوزه، تهران، نشر علمی، چاپ دوم1367و 1380
- -سنایی غزنوی، ابوالمجدود، دیوان اشعار، مقدمه و حواشی محمدتقی مدرس رضوی، تهران، انتشارات کتابخانه سنایی1354
- ___________، حدیقه الحقیقه، مقدمه و حواشی محمدتقی مدرس رضوی، تهران انتشارات دانشگاه تهران 1383
- __________، مثنوی‌های حکیم سنایی به انضمام شرح سیرالعباد، به اهتمام محمدتقی مدرس رضوی، ، تهران 1348 انتشارات دانشگاه تهران چاپ یکم
- -شفیعی کدکنی، محمدرضا، تازیانه‌های سلوک (نقد و تحلیل چند قصیده از حکیم سنایی)، تهران، نشر آگه، چاپ یازدهم،1390
- عین القضات،تمهیدات،به اهتمام مقدمه وتصحیح عفیف عسیران،تهران،منوچهری 1377
- -فتوحی، محمود، شوریده‌یی در غزنه(اندیشه‌ها و آثار حکیم سنایی)، تهران، نشر سخن 1384
- -فنایی اشکوری، محمد، شاخصه‌های عرفان ناب شیعی، تهیه مجمع عالی حکمت اسلامی، قم بوستان کتاب چاپ اول1391
- -کاشانی، ملاعبدالرزاق، الاصطلاحات الصوفیه، تهران، کتابخانه علمیه حامدی1354
- کلاباذی، ابوبکربن محمد، خلاصه‌ی شرح تعرف، تصحیح احمد علی رجایی، تهران بنیاد فرهنگ ایران، چاپ دوم1386
- -مایر، فریتس، بهاء ولد زندگی و عرفان او، ترجمه مریم مشرف، تهران، نشر دانشگاهی1382
- - مجلسی ، محمد باقر ، بحار الانوار ، ج66
- -مولانا شمس الدین محمد، فیه ما فیه ، تصحیح فروزانفر، تهران نشر امیر کبیر، 1362
- -نجم‌رازی، عبدالله بن محمد، مرصادالعباد، تصحیح محمدامین ریاحی، تهران، بنگاه نشر و ترجمه کتاب،1352
- - نراقی، احمد، مثنوی طاقدیس، انتشارات نهاوندی، چاپ دوم، قم1390
- -نیکلسون، رینولد آلن، تصوف اسلامی و رابطه‌ی انسان با خدا، ترجمه محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران نشر توس1358
- -Carig, Edward, Routledg Encyclopedia of Philosophy, vo.l6. p759,Negative Theology
- -Turnner, Denys, The Darkness of God and the Eucharistic Presence, Modern Theology, 15: 2 pp143-158, 1999
)