نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• حسین اسفندیار ¹
• علی فلاح رفیع ²

¹ دانش آموخته دکتری فلسفه اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

² استادیار گروه حکمت و فلسفه و منطق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس،‌تهران، ایران.

چکیده

تفکر متافیزیکی تفکری است که از موجود بماهو موجود سخن می‌گوید و با کاوش‌های مفهومی‌سعی در جستجوی حقیقت دارد.‌ این تفکر ، تفکر اصیلِ انسان نزد فیلسوفان دانسته می‌شود، اما نمی‌‌توان "تفکر" را منحصر به آن کرد؛ بلکه می‌‌توان از تفکری وجودی سخن گفت که ماهیت متافیزیکی- مفهومی ‌ندارد و به‌جای موجود، پروای "حقیقت وجود" را دارد و از آن پرسش می‌کند.‌ این تفکر که تفکر وجودی خوانده می‌شود در فضای سنت فکری-عرفانی اسلامی‌ قابل طرح است. از‌ این‌رو، مسئلة اصلی‌ این مقاله «بررسی امکانات آموزه‌های ابن‌عربی در بسط نوعی تفکر وجودی- نامتافیزیکی است. ما به روش، کتابخانه‌ای- تحلیلی و با به‌کارگیری روش اصل موضوعی سعی در ارائه تحلیلی نو از تفکر وجودی براساس مبانی عرفانی ابن عربی داریم. از‌ این‌رو، با بررسی آموزه‌های وی از قبیل: محوریت حقیقت وجود در عرفان،تمایز وجود و موجود، کشف المحجوب، تجلی،آیینه‌گی موجودات نسبت به وجود، گشودگی و معرفت حضوری به وجود، ظرفیت‌اندیشة وی برای بسط نوعی تفکر وجودی روشن می‌‌شود که از طریق مواجهه‌ و انسی حضوری(پیشامفهومی) با وجود و روشی غیر از تعقل مألوف متافیزیکی، مدعی فهم هستی است. بر‌ این اساس، «تفکر وجودی» با محوریت حقیقت وجود و از گشودگی به آن آغاز می‌‌شود. در ادامه با التفات و تذکر به فقر وجودی و وقوف بر آن، انسان حیثیت‌ایویت و نسبت بی‌واسطة خود به وجود را درمی‌یابد، و با کشف حجاب‌ها از تجلیات وجود، به تجلی و ظهور حقیقت وجود در عرصة نفس انسانی سیر می‌کند.

کلیدواژه‌ها

• ابن عربی
• تفکر وجودی
• تفکر متافیزیکی
• حقیقت وجود
• تجلی

عنوان مقاله [English]

Potentials of Ibn Arabi’s Mystical Doctrines for Elaborating Existential Thinking

نویسندگان [English]

• Hossein Esfandiar ¹
• Ali Fallahrafie ²

¹ PhD in Islamic Philosophy, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

² Assistant Professor, Department of Wisdom, Philosophy and Logic, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

This paper explores the potentials of Ibn Arabi's teachings for developing a form of existential, non-metaphysical thinking. Metaphysical-conceptual thinking focuses on understanding “existents qua existents” through concepts. In contrast, existential thinking delves into the “reality of existence” itself, questioning its nature. This research proposes that the Islamic intellectual-mystical tradition, particularly Ibn Arabi's work, offers fertile ground for such an approach. The core question of this study is: Can Ibn Arabi's teachings be used to develop a framework for existential thinking that is distinct from metaphysical thought? This framework would offer a new lens for understanding the world and humanity, grounded in Ibn Arabi's rich mystical tradition. We utilize both analytic and axiomatic methods to explore how Ibn Arabi's concepts lead to an existential understanding. According to him, “existential thinking” begins by focusing on the “reality of existence” and opening to it, then, by paying attention to the poverty of existence and focusing on it, man realizes the dignity of his existence and his direct relationship to Being. This shift from the external to the internal allows for the experience of the absolute within the ordinary. Ultimately, this mode of thinking promises a transformed understanding of both self and world.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ibn Arabi
• existential thinking
• metaphysical thinking
• reality of existence
• manifestation