«شاکله »نظریه محوری اسلام در رابطه با شخصیت

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی،دانشکده الهیات وادیان

چکیده

موضوع شاکله بحثی است درارتباط با انسانشناسی اسلامی وبحث سرنوشت انسان . آیا انسان دررقم زدن سرنوشت خوددارای اختیار بوده ودر این راستا تاثیردارد یاخیر از مباحثی است که ازهمان ابتدای تاریخ اندیشه در اسلام مطرح گردیده وموافقین ومخالفینی پیدا کرده که برای اثبات دیدگاه خود به آیات قرآنی وسنت نبوی استناد کرده اند.یکی از آیاتی که مورداستنادقائلین به سرنوشت مکتوب ومحتوم انسان قرار گرفته آیه 84 سوره اسراء بوده که دلالت دارد براینکه هر فردی برطبق شاکله خود رفتار می کندوطبق این دیدگاه شاکله عبارتست از همان طبیعت وسرشت اولیه ای که خداوند برای انسان آفریده است.اما مخالفین با این دیدگاه معتقدنددرتمام معانی که برای شاکله بیان گردیدیعنی "طبیعت ،باطن، خلق وخوی،روش وشیوه رفتار،مذهب،عادات،نیّت ،وآنچه انسان به درستی اش باوردارد" به نوعی معنای وابستگی انسان بدان نهفته است و شاکله امری است که انسان درارتباط مستقیم با آن وتحت تاثیر آن عمل می کند واز آن آزاد ورها نیست واز این جهت تفاوتی نداردکه شاکله را طبیعت اولیه انسان دانسته ودر این رابطه دیدگاه جبری داشته باشیم یا اینکه شاکله را محصول اخلاق ورفتار وعادات انسان دانسته ودر این رابطه دیدگاه  غیر جبری داشته باشیم.در دیدگاه دوم، شاکله در ارتباط با شخصیت وهویت انسان بوده ویکی ازعمیقترین آموزه های قرآنی درارتباط با انسان وشخصیت او ومولفه های تشکیل دهنده شخصیت واساس تعلیم وتربیت اسلامی می باشدوازاین رواین بحث گستره ای بیشتر وعمیقتر ازبحث جبر واختیار وسرنوشت دارد.تاثیرگذاری عمل درشاکله واینکه انسان درگروعمل خود بوده ومیزان هویت انسان وابسته به میزان سعی اوست واینکه نیت وانگیزه هایی که فرد برای عمل خود دارد بطور مستقیم بر شخصیت وهویت او تاثیر گذاشته وسبب ایجاد شاکله برای او می گرددازنتایج همین دیدگاه درباره شاکله است.بر این اساس برای انسان سه سطح هویت تحقق می یابد که عبارتست از هویت ظاهری، هویت واقعی وهویت حقیقی.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

“Shakelah” as the Central Theory of Islam on Identity

نویسنده [English]

  • morteza semnoon
faculty member Shahid Beheshti University
چکیده [English]

“Shakelah” or disposition is an issue in relation to Islamic anthropology and the issue of destiny. The question of whether man is in control of his destiny or not has attracted the attention of Islamic thinkers since the early stages of history of thought in Islam. The proponents and opponents have tried to refer to the Quranic verses in their efforts to support their position. One of the verses, which has been used by the supporters of determinism is verse 84, Surah Al-Isra which reads “everyone acts according to his own disposition”. Here disposition means the God-given human nature. The opponents of this view believe that the meanings proposed for shakelah such as nature, inner state, temperament, behavior, habits, intention and whatever one believes in its truth indicate that man is in direct relation with shakelah and behaves under its effect. So it makes no difference whether we take a deterministic view or non-deterministic one. According to the second view, shakelah pertains to human personality and identity; it is a profound Quranic doctorine concerning man and his identity as well as an Islamic foundation for education. Thus, this issue has wider signification than the issue of determinism and freedom. Human action, therefore, plays an important role in shakelah, and so identity depends on man’s efforts. Furthermore, whatever intent one has for his actions, they would affect shakelah. It is also important to note that believing in the divine realm, just as denying it, also forms the shakelah of every believer and non-believer. The conclusion is that three levels of identity are realized: manifest identity, real identity and true identity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • shakelah
  • personality
  • identity
  • effort
  • intent