بررسی و نقد شبهه تأثیرپذیری پیامبر(ص) و قرآن از اهل‌کتاب با تأکید بر آرای مستشرقان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه شهید بهشتی

2 عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

قرآن کریم به عنوان شریعت جهانی در محیطی بر قلب پیامبر اعظم محمد مصطفی(ص) نازل شد که ادیان بسیاری اعم از یهودیت، مسیحیت، مجوسیت و صابعیت پیش از نزول قرآن مطرح بوده و پیروان بسیاری داشتند. از‌ ‌این رو پیامبر اکرم(ص) گذشته از تخاطب با مشرکان و در اصلاح‌ اندیشه‌های رایج در میان پیروان‌ ‌این ادیان کوشش بسیاری داشته و‌‌ آیات بسیاری از قرآن کریم نیز با همین هدف نازل شده است. به دنبال‌ ‌این معنا باب گفتگو در میان پیروان قرآن و دیگر ادیان توحیدی بازگردید و همواره‌ ‌این معنا در تاریخ اسلام جریان داشته و دارد. برخی از هواداران‌ ‌این ادیان نیز پس از مبارزات کلامی، به اسلام و قرآن ‌‌ایمان آوردند و مسلمان شدند و بسیاری نیز به عناد خود ادامه و بر ضد اسلام اقدامات خصمانه‌‌ای انجام دادند، از جملة‌ ‌این مواضع خصمانه‌ ‌این اتهام است که پیامبر اکرم(ص) از یهودیت و مسیحیت خبری نداشته جز آنچه از خود آنها در مکه و مدینه شنیده است و متأسفانه مشرکان متعددی به‌ ‌این فضا دامن زده‌اند و حال آنکه قرآن کریم خود را مهیمن بر تورات و انجیل می‌‌داند و متعرض خطاهایی است که مسیحیت و یهودیت از آن خبر نداشته‌اند از‌ ‌این رو دانشمندان اسلامی‌‌همگی بر‌ ‌این اعتقادند که اگرچه اشتراکاتی در بین ادیان ابراهیمی‌ ‌و کتب مقدس آنان وجود دارد اما قرآن کریم صراحتاً خود را «مُهَیْمِن» بر آنان معرفی نموده و نه تنها قرآن و پیامبر(ص) متأثر از اهل کتاب و آموزه‌‌های آنان نبوده بلکه بسیاری از اعتقادات آنان توسط قرآن و پیامبر(ص) باطل شمرده شده و کتب مقدس نزد آنان نیز محرّف نامیده شده است.آنچه ضرورت‌ ‌این مقاله را آشکار می‌‌نماید‌ ‌این است که‌ ‌این‌‌گونه نظریه پردازی‌‌ها خصوصاً با رنگ و لعاب قرآنی، می‌تواند مبنا و بستری برای پژوهش‌‌های دیگر پژوهشگران، مردم عادی علاقه‌‌مند به شناخت از اسلام در زمان کنونی و حتی در نسل‌‌های‌آینده قرار گیرد لذا عدم واکنش یا عدم توجه دانشمندان نسبت به بررسی و نقد‌ ‌این آثار علمی، به‌ویژه از دیدگاه اسلام ناب شیعی در موضوع شبهه اقتباس قرآن از اهل‌‌کتاب، می‌‌تواند در‌ ‌این میدان فراخ بلامنازع آثار مخرب و زیان‌‌باری را متوجه اسلام و آموزه‌‌های قرآنی نماید. در‌ ‌این مقاله سعی بر آن است که پس از استحصال آرای مستشرقان و مشخص نمودن مرزبندی موضوع مذکور ضمن بررسی و نقد آن آراء از منظر مکتب تشیع به تأثیرپذیری برخی از‌ ‌این آراء از منابع غیرمعتبر اسلامی‌ ‌و برداشت‌های ناتمام و ناصحیح آنها به‌ویژه از قرآن با تأکید بر اقتباس از مصادر کتبی و شفاهی اهل کتاب اشاره نماییم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Study of Skeptical Views Raised on Impact of People of Scripture on Prophet of Islam (PBUH) and the Holy Quran with Emphasis on Orientalists’ Views

نویسندگان [English]

  • seyed ali shaygan 1
  • hasan saeidi 2
1 PhD student of Shahid Beheshti University
2 Faculty member of Shahid Beheshti University
چکیده [English]

The holy Qur'an was revealed as universal Law to the great Prophet of Islam (PBUH) in an environment in which many religions including Judaism, Christianity, Magianism and Sabeanism had many followers. As a result, in addition to addressing the polytheists, the holy Prophet (PBUH) had many encounters with the monotheistic religions from the very beginning of his mission. A large number of the Quranic verses are dedicated to this topic. In reference to this environment, a dialogue between the followers of the Qur'an and other monotheistic religions was initiated and span throughout the history of Islam. As a result of their engagement with these discussions, some followers of these religions converted to Islam, but a great majority insisted on their opposition and carried out hostile actions against Islam. One of these hostile positions is the accusation that the holy Prophet (PBUH) did not know about Judaism and Christianity until he heard of them in Mecca and Medina. Unfortunately, a lot of pagans have fueled the opposition. All this has happened in the face of the fact that the holy Qur'an considers itself as the protector of the Torah and the Bible and levels criticisms against the errors that Christians and Jews were unaware of. Islamic scholars believe that, although Abrahamic religions and their scriptures have similarities, the Qur'an and the Prophet (pbuh) have not been influenced by the followers of Christianity due to the fact that the holy Qur'an consider itself protector of Abrahamic religions and explicitly invalidates a large number of the beliefs attributed to Christians and Jews. What reveals the necessity of this research is that it can pave the way for future research and call the attention of ordinary people at present and in future to these issues. Lack of concern and attention to these issues, especially from the perspective of pure Shiite Islam, may lead to destructive and harmful effects on Islam and the Quranic teachings. The present study is an attempt to extract the views of Orientalists and determine the boundaries of the issues while examining and criticizing the views expressed toward these issues from the perspective of the Shiite school. It intends to show how the opponents have relied on unreliable Islamic sources, made deviant, incomplete and incorrect interpretations, and most importantly drawn upon written and oral sources of the people of the scripture.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : adaptation
  • influence
  • people of the scripture
  • orientation
  • Quran
  • Prophet of Islam (PBUH)
قرآن کریم
آرمسترانگ، کارن، خداشناسی از ابراهیم تاکنون، ترجمة محسن سپهر، تهران، نشر مرکز، 1382.
البخاری الجعفی، محمد بن إسماعیل، صحیح البخاری، تحقیق: د. مصطفى دیب البغا، کتب المساجد و مواضع الصلاة، بَاب اسْتِحْبَابِ التعَوذِ من عَذَابِ الْقَبْرِ، ح 584.
______، باب مواقیت الصلاة وفضلها، باب فضل صلاة العصر و نیز باب فضل صلاة الفجر، تفسیر سوره ق، و کتاب التوحید، باب وکان عرشه علی الماء. 
______،  حدیث 3223، کتاب 64، کتاب الأنبِیَاءِ، باب 9، بَاب حدیث الخَضِرِ مع مُوسَی، دار، الطبعـة: الثالثـة، تحقیق: د. مصطفی دیب البغا، النشر: دار ابن کثیر، الیمامـة- بیروت-1407 ق- 1987.
______، تحقیق: د. مصطفى دیب البغا، کتاب التعبیر، بَاب أَولُ ما بُدِئَ بِهِ رسول اللهِ صلی الله علیه [و آله] من الْوَحْیِ الرؤْیَا الصالِحَـةُ، ح 6581 و کتاب بدء الوحی، ح 3.
الصنعانی، عبدالرزاق، ­المصنف، ج6، ص111، الهند، المجلس العلمی، 1403ق.
الطیباوی، عبداللطیف، المستشرقون الناطقون بالانجلیزیه، ریاض، جامعـة الامام محمدبن سعود، 1411ق.
ایازی، محمد علی، "قرآن و تأثیرپذیری از فرهنگ زمانه4 (مقایسه قرآن با تورات و انجیل)"،   مجله نامه مفید، بهمن 1390.
باربور، ایان، علم و دین، ترجمة بهاء الدین خرمشاهی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1360.
بروکلمان، کارل، تاریخ الشعوب الاسلامیه، ترجمة نبیه امین و منیر بعلبکی، بیروت، 1984.
بلاشر، رژی، درآمدی بر قرآن، ترجمة اسدالله مبشری، تهران، نشر ارغنون، 1372.  
بل، ریچارد، درآمدی برتاریخ قرآن، ترجمة بهاء الدین خرم شاهی، تهران، مرکز ترجمه قرآن به زبان‌های خارجی، 1382.
جوادی­آملی، عبدالله، قرآن در قرآن، چ5، قم، مرکز نشر اسراء، 1385.
حیدری، محمد صادق؛ سیدعلی اکبر ربیع نتاج، حبیب‌الله حلیمی‌‌جلودار، " تسدال و ادعای اقتباس‌ آیات ۲۷ تا ۳۲ سوره مائده از ترگوم و تلمود"، مجله پژوهش‌های قرآنی، پاییز ۱۳۹۶.
خولـة بنت ناصر بن محمد الرشید، شبهـة اقتباس القرآن من کتب الأمم السابقـة عند المستشرقین، إشراف: أ.د. خالد القاسم، جامعه ملک سعود، 1436ق.
دره الحداد، یوسف، مدخل الی الحوار الاسلامی المسیحی، منشورات‌ المکتبـة‌ البولسیـة‌، ۱۹۹۳‌.
رامیار، محمود، تاریخ قرآن، تهران، امیرکبیر، چ13، 1392.
رضایی هفتادر، حسن؛ صفر نصیریان، "ارزیابی نظریه نولدکه در اقتباس قرآن"، مجلة معرفت، تیر
   ۱۳۹۶.
رضایی اصفهانی، محمد علی، "بررسی دیدگاه خاورشناسان دربارة تأثیرپذیری قرآن از فرهنگ یهودی و مسیحی"، مجله قرآن پژوهی خاورشناسان، بهار و تابستان1389.
روبین، اوری، دائرة المعارف قرآن [لیدن]، ترجمة حسن رضایی، تهران، حکمت، 1392.
صدر، سیدموسى، قرآن و عهدین؛ نقاط همسو و ناهمسو، پژوهش‌های قرآنی، دفتر تبلیغات اسلامی‌‌حوزه علمیه قم، 1381.
طباطبایی، محمد حسین، المیزان، ترجمة سید محمد باقر موسوی همدانی، قم، نشر انتشارات
   اسلامی، 1378.
طبرسی، فضل‌بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، طبع مؤسسـة الأعلمی للمطبوعات، 1995م.
طبری، ابو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الرسل والملوک، ج2، ص299، بی­جا، بی­تا (کتابخانه مدرسه فقاهت- اهل سنت).
کتاب مقدس، سفر پیدایش، باب نوزدهم،‌ انجمن کتاب مقدس ایران، تهران، 1932.
______، کتاب مزامیر، کتاب جامعه سلیمان، کتاب غزل، غزل‌های سلیمان.
محمود حمدى زقزوق، الاستشراق والخلفیـة الفکریـة للصراع الحضاری، دارالمعارف، 2008.
مستر‌هاکس، قاموس کتاب مقدس، تهران، اساطیر، 1377.
مسلم بن الحجاج أبو الحسین القشیری النیسابوری، صحیح مسلم، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی، کتاب الصیام، بَاب صَوْمِ یَوْمِ عَاشُورَاء، ح 1130.
______، حدیث 339، کتاب 3، کتاب الحَیضِ، باب جَوَازِ الاغِتِسَالِ عُریَاناً فی الخَلوَة، اسم
المؤلف: مسلم بن الحجاج أبو الحسین القشیری النیسابوری، تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی، دار النشر: دار إحیاء التراث العربی- بیروت.
______، حدیث892، کِتاب صَلاة العِیدَینِ، باب 3، بَاب ما یُقرَأُ بِهِ فی صَلاة العِیدَینِ، 
   تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی، دار النشر: دار إحیاء التراث العربی- بیروت.
معارف، مجید؛ پرویز آزادی،"تحلیل و نقد مطالعات قرآنی مستشرقان"، مجله قرآن شناخت، ش1، 1391ش.
معرفت، محمد‌هادی، تفسیر و مفسران، قم، موسسه فرهنگی التمهید، 1379.
______،"قرآن‌ودیگرآئین‌ها و فرهنگ‌ها(1)"، ترجمة حسن حکیم‌باشی، فصلنامة پژوهش‌های   قرآنی، شماره 31، 1381.
معرفه، محمد‌هادی، شبهات و ردود حول القرآن الکریم، قم المقدسـة، موسسه التمهید، 1430ق.
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1374. 
میشل، توماس، کلام مسیحی، ترجمة حسین توفیقی، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1381.
وات، ویلیام مونتگمری، محمد پیامبر و سیاستمدار، ترجمة اسماعیل والی­زاده، کتابفروشی‌ اسلامیه، 1344.
هیوم، رابرت ارنست، ادیان زندة جهان، ترجمة عبدالرحیم گواهی، تهران، نشر علم، 1386.
 
Blachère, Régis. Le problème de Mahomet, [compte-rendu] 1952.
Federer, William J. What every American Needs to Know about the Qur`an, (A history of Islam and United States) P 24, Library of Congress: Amrisearch Inc, 2016.
Geiger, Abraham, "Judaism and Islam", Publisher Madras: Printed at the M.D.C.S.P.C.K., third section, 1898.
Robinson, Neal,"Jesus", in: Encyclopaedia of the Qurʾān, General Editor: Jane Dammen McAuliffe, Georgetown University, Washington DC.
Gilliot, Claude "Informants", in: Encyclopaedia of the Qurʾān, General Editor: Jane Dammen McAuliffe, Georgetown University, Washington DC, 2001.
Rubin, Uri, "Children of Israel", in: Encyclopaedia of the Qurān, Leiden, Brill, General Editor: Jane Dammen McAuliffe, Georgetown University, Washington DC, 2001.
Smith, Henry, The Bible and Islam (the Influence of the Old and New Testaments on the Religion of Mohammed), London: James Nisbet & Co 1897.
Tisdall, William St. Clair, The Original Sources of the Qoran, London, Society For Promonting Christian Knowledge, 1905