نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی موسسه حکمت و فلسفه ایران

2 دانشجوی دکتری جامعه المصطفی ص العالمیّه

چکیده

ادراک دارای انواع گوناگون است و مهمترین آنها، ادراک عقلی است. شناخت حقیقت و چگونگی حصول این ادراک ، یکی از مسائل مهم در فلسفه به‌شمار می‌رود. ابن سینا ره در این موضوع معتقد به دو رویکرد است؛ رویکرد اول همان نظریه تجرید است، یعنی تجرید ماهیت از عوارض غریبه آن. ابن سینا ادراک را حاصل انتزاع صورت شیء خارجی و حلولش در نفس می‏داند. به عبارت دیگر، نفس، صورت محسوسات را از ماده آنها انتزاع کرده و آن را مجرد می‏کند، و این تجرید وقتی تام شد، تعقل رخ می‏دهد. و رویکرد دوم، نظریه اتصال نفس با عقل فعال است. یعنی در عالم هستی، جوهری مفارق وجود دارد و صورت معقولات بالذات در آن جوهر موجود است. وقتی که نفس به این جوهر عقلانی متصل می‏شود، از این جوهر، در نفس نیز، صور عقلیه خاصی مرتسم می‏شود. در این نوشتار، هر دو رویکرد مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و نقد گردیده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Survey & Critique Avicenna's Existential Theory about Rational Perception

چکیده [English]

Perception has various kinds, and most important of it is the rational perception. One of the important issues in philosophy is the knowing the identity and understanding how to achieve to it. From the perspective of Avicenna, there are two approaches in this topic. The first one is the theory of abstraction of quiddity from separable accidents. Avicenna believes that perception is the resulting of abstraction from external object and infusion it in the soul. In other word, the soul abstracts sensory forms from their matter and then makes them immaterial. When this abstraction is completed, rational perception will occur. The second one is the theory of the soul's connection with active intellect. There is non-material substance in the universe and it consist the intelligible realities. When the soul is connected to the intellectual substance, the special rational forms designed on the soul. In this article, both approaches are studied and reviewed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rational perception- Avicenna-abstraction-connection of the soul with active intellect
  1. قرآن الکریم.
  2. آملی، محمد تقی، درر الفوائد، تعلیقه بر شرح المنظومه سبزواری، مؤسسه اسماعیلیان، قم، بی تا.
  3. ابن سینا، شیخ الرئیس، الاشارات و التنبیهات، چاپ اول، نشر البلاغه، قم، 1375.
  4. ابن سینا، شیخ الرئیس، التعلیقات، تحقیق از عبد الرحمن بدوی، مکتبة الاعلام الاسلامى، بیروت،1404( الف )
  5. ابن سینا، شیخ الرئیس، الشفاء( الطبیعیات)، مکتبة آیة الله المرعشى، قم، 1404 ( ب )
  6. ابن سینا، شیخ الرئیس، المبدأ و المعاد، به اهتمام عبد الله نورانی، چاپ: اول، موسسه مطالعات اسلامى، تهران، 1363.
  7. ابن سینا، شیخ الرئیس، النجاة من الغرق فى بحر الضلالات، مقدمه و تصحیح از محمد تقی دانش پژوه، چاپ: دوم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1379.
  8. بهمنیار بن المرزبان، التحصیل، تصحیح و تعلیق از استاد شهید مرتضى مطهری، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1375.
  9. جرجانى، السید الشریف على بن محمد، کتاب التعریفات، چاپ: چهارم، ناشر: ناصر خسرو، تهران، 1370.
  10. صدر المتألهین، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، چاپ: سوم، دار احیاء التراث، بیروت،1981.
  11. صدر المتألهین، الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة، تصحیح و تعلیق از سید جلال الدین آشتیانی، چاپ: دوم، المرکز الجامعى للنشر، مشهد، 1360.
  12. صدر المتألهین، شرح و تعلیقه بر الهیات شفا شیخ الرئیس ابو علی سینا، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران، 1380.
  13. طوسى، خواجه نصیر الدین ، شرح الاشارات و التنبیهات للمحقق الطوسى، چاپ: اول، نشر البلاغة، قم، 1375.