نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• شمس الله سراج ¹
• جواد نظری ²
• مجید ضیایی ¹

¹ عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام

² دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه ایلام

چکیده

بنابر الهیاتِ سلبیِ قاضی سعید، خداوند فاقد هرگونه صفتی ـ اعم از صفت عین ذات یا زائد بر ذات ـ است و بین او و مخلوقاتش هیچ گونه سنخیتی نیست، لذا الفاظی که بر خالق و مخلوق حمل می‌شوند در مخلوقات دارای معنای ایجابی هستند اما در خداوند معنای سلبی می‌دهند، به عنوان مثال، موجود بودن او همان معدوم نبودن اوست. لذا ما از او هیچ گونه درکی جز درک سلبی نمی‌توانیم داشته باشیم. اما نداشتن هیچ گونه درک ایجابی‌ از خداوند، ممکن است به تعطیل منجر شود. هدف از این نوشتار، بیان راهکارهای قاضی سعید برای حل این مشکل و ارزیابی این نکته است که آیا این راهکارها منطقاً توان حل‌ مسئلة تعطیل در اندیشة او را دارند؟ قاضی سعید برای حل این مشکل، چهار راه‌حل ارائه داده است: 1. جانشینی معرفت سلبی به جای معرفت ایجابی؛ 2. مطرح کردن خداوند به عنوان بخشندة صفات نه متصف به آنها؛ 3. خداوند ثبوت دارد نه وجود و نه عدم، و ما این ثبوت را درک می‌کنیم، اما این درک نیز فقط ثبوت دارد و مخلوق قوای ادراکی ما نیست؛
4. جانشینی درک ایجابی از اسماء و صفات به جای درک ایجابی از ذات خداوند. ارزیابی عقلی این راه‌حل‌ها نشان می‌دهد که هیچ یک توان حل‌ معضل تعطیل در اندیشة توحیدی قاضی سعید قمی را ندارند.

کلیدواژه‌ها

• الهیات سلبی
• نفی سنخیت
• نفی صفت
• تعطیل
• معرفت سلبی
• اسماء و صفات خداوند
• قاضی سعید قمی

عنوان مقاله [English]

Sa’id Qumi’s Negative Theology and the Issue of Divesting God of His Attributes

نویسندگان [English]

• shamsollah seraj ¹
• javad nazari ²
• majid ziaei ¹

¹ Faculty member of Ilam University

² PhD student in Philosophy, Ilam University

چکیده [English]

According to Sa’id Qumi’s negative theology, God has no attributes, neither essential nor non-essential, and there is no congruity between Him and His creatures. Therefore, the words attributed to the Creator and creatures are affirmative for creatures, but negative for the Creator. As an example, His existence is synonymous with His not being non-existent. Therefore, we do not have any understanding except the negative one. However, the affirmative understanding of the Creator leads to divesting God of His attributes. This article aims to examine Sa’id Qumi’s solutions and to evaluate whether his solution logically eliminate the issue of divesting God of His attributes. Sa’id Qumi has proposed four solutions: (1) Replacement of positive knowledge with the negative one; (2) Propounding God as attribute Endower, not the endowed; (3) God has essential reality which is not the subject to our perceptual powers; (4) The replacement of negative understanding of titles and attributes with positive understanding of the Creator’s essence. Rational evaluation shows no solution can eliminate the issue of divesting God of His attributes in Sa’id Qumi monotheistic thought.

کلیدواژه‌ها [English]

• negative theology
• congruity negation
• attribute negation
• negation
• negative knowledge
• God's titles and attributes
• Sa’id Qumi