Document Type : Scientific-research

Authors

1 A graduate of the Persian Literature Department of Shahid Beheshti University (author in charge)

2 Faculty member of Persian literature department of Shahid Beheshti University

Abstract

One of the most important concerns of Sanai is confrontation between reason and religion and their commonalties. Sana'i's varied opinions on reason and Sharia have led some to consider him a theologist, and some have called him a religiously devoted poet. In some cases, he has even been considered anti-rationalist. Seemingly, the main reason for these varied reactions to Sana'i’s views on these issues is his consideration of the various aspects of reason and religion. The main question is what reason and sharia meant to Sana'i and under what conditions he preferred reason to sharia and sharia to reason. In this article, adopting a library type of research, we try to explain the contradictions in his statements on this topic. The conclusion is that Sana'i did not see any conflict between rationality and religiosity. He rather considered the two to be complementary at a level that transcend linguistic expression.

Keywords

ابراهیمی دینانی،غلامحسین، دفتر عقل و آیت عشق، ج2، تهران، طرح نو، 1381.
ابن‌تیمیه، درء تعارض العقل و النقل، به تحقیق محمد رشاد سالم، جمهوریه العربیه المتحده، دارالکتب،1971.
ابن‌سینا، رسالة فی سر القدر،جزء مجموعه رسائل، قم، انتشارات بیدار، 1362.
ابن­سینا، النفس من کتاب الشفا، تدوین حسن­زاده آملی، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1375.
استرآبادی، محمد امین، الفوائد المدنیه و الشواهد المکّیّه، تألیف نورالدین الموسوی العاملی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی،1429
افراسیاب­پور،علی­اکبر ، شرح جامع حدیقـة الحقیقـة و شریعـة الطریقـة سنایی، تهران، عرفان، 1388.
بیرونی، ابوریحان، فهرست کتاب­های رازی، به اهتمام مهدی محقق، انتشارات دانشگاه تهران،   1366.
پارسانسب، محمد« از عقل ناصرخسرو تا عقل سنایی»، نثرپژوهی ادب پارسی، شماره 26، زمستان1388.
پورجوادی، نصرالله، درآمدی به فلسفۀ افلوطین، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1378.
دبروین، یوهانس، حکیم اقلیم عشق،ترجمۀ مهیار علوی­مقدم و محمد جواد مهدوی،مشهد،آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش­های اسلامی، 1378.
زرقانی، سید مهدی، افق­های شعر و اندیشۀ سنایی غزنوی، تهران، نشر روزگار، 1378.
زرین کوب، عبدالحسین، جستجو در تصوف ایران، تهران، امیرکبیر، 1357.
سعیدی، حسن، «بررسی نقش عقل در شناخت خداوند در اندیشۀ سنایی»،آینه معرفت، دورة 16، شماره46، فروردین1395.
سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن­آدم، حدیقـة الحقیقـة و شریعـة الطریقـة، به تصحیح مدرس رضوی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،1394
سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن‌آدم، دیوان اشعار، به اهتمام مدرس رضوی، تهران، ابن‌سینا،1341.
سید مرتضی، الذخیره فی علم الکلام، قم، نشر اسلامی،1411ق.
شفیعی کدکنی، محمدرضا، تازیانه­های سلوک، تهران، نشر آگاه، 1392.
شیخ مفید، اوائل المقالات، به تحقیق ابراهیم انصاری، قم، المؤتمر العالمی لألفیه الشیخ المفید، 1413ق.
غزالی، ابوحامد، میزان العمل، با تحقیق و مقدمه سلیمان دنیا، مصر، دارالمعارف، 1964.
غزالی، ابوحامد، المستصفی من علم الاصول، ج1، بیروت، مؤسسه التاریخ العربی، 1414ق.
غزالی، ابوحامد، ترجمه و متن مشکات الانوار، ترجمۀ سید ناصر طباطبایی، تهران، مولی،1393.
غزالی، ابوحامد، اربعین، ترجمۀ برهان الدین حمدی، تهران، نشراطلاعات، 1368.
غزالی­، ابوحامد، معارج القدس فی مدارج معرفه النفس، بیروت، دارالآفاق الجدیده، 1975.
فارابی، السیاسـة المدنیـة، ترجمه و شرح حسن ملکشاهی، تهران، سروش، 1396.
فخری، ماجد، سیر فلسفه در جهان اسلام،ترجمۀ فارسی زیر نظر نصرالله پورجوادی،تهران،مرکز نشر دانشگاهی،1372.
قاضی عبدالجبار، فضل الاعتزال و طبقات المعتزله،تحقیق فؤاد سید،الدار التونسیه للنشر،1406ق.
کربن، هنری، تاریخ فلسفۀ اسلامی، ترجمۀ اسدالله مبشری، تهران، امیرکبیر، 1352.
محقق، مهدی، فیلسوف ری، تهران، دانشگاه مک­گیل کانادا و مؤسسه مطالعات اسلامی، 1352.
محمودی، مریم، «جایگاه عقل در تفکر عرفانی سنایی»، نشریۀ عرفان اسلامی، دوره7، شماره28، تابستان1390.
مدرس رضوی، محمدتقی، مقدمه بر: حدیقه الحقیقه، سنایی غزنوی، به تصحیح مدرس رضوی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،1394.
مدکور، ابراهیم، فی الفلسفه الاسلامیه،ترجمۀ عبدالمحمد آیتی، تهران، امیرکبیر،1360.
مولوی، جلال­الدین محمد ­بلخی، مثنوی معنوی، بر اساس نسخۀ نیکلسون، تصحیح نظام­الدین نوری، تهران،کتاب آبان، 1386.
نصر، سیدحسین، سه حکیم مسلمان، ترجمۀ احمد آرام، تهران، امیرکبیر،1392 .
نجم ­رازی، مرصاد العباد، به اهتمام محمد امین ریاحی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی،1372.
یثربی، یحیی، عرفان نظری، تهران، بوستان کتاب، 1395 .