بررسی نحوة مواجهة تفسیری علامه طباطبایی و محمد شحرور با نظریة فرگشت انسان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 فارغ‌التحصیل دانشگاه رفسنجان

2 استادیار دانشگاه ولی عصر رفسنجان

چکیده

محمد شحرور در روشی مشابه با علامه طباطبایی بهرة‌‌ زیادی از قابلیت آیات در تفسیر خود برده است. این دو مفسر از نظریات علمی جدید غافل نبوده و در تفسیر آیات قرآن کریم متعرض این نظریات هم شده‌‌اند. نظریة «انتخاب طبیعی» داروین که امروزه با عنوان «نظریة ترکیبی فرگشت» مورد پذیرش زیست‌شناسان  قرار گرفته، توجه این دو مفسر را به خود جلب کرده است. ایدة اصلی نظریة فرگشت یعنی خلقت تدریجی و اشتقاق موجودات زنده از نیاکانی مشترک، به یونان باستان برمی‌گردد و این ایده در کنار ایدة رقیبش یعنی «ثبات انواع» پیش از نزول آیات قرآن کریم در محافل علمی مطرح بوده است.
  این مقاله با روش تطبیقی نحوة مواجهة تفسیری علامه ‌طباطبایی و محمد‌شحرور را با نظریة فرگشت انسان مقایسه کرده است. براساس دیدگاه علامه، ظهور نزدیک به صراحت آیات قرآن نشان می‌‌دهد که نسل انسان‌‌های کنونی به یک زوج یعنی آدم و همسرش می‌‌رسد که خود از پدر و مادری متولد نشده‌‌اند، اما علامه این برداشت را قطعی ندانسته و از امکان تأویل آیات مربوطه خبر می‌‌دهد. طباطبایی صریح‌‌ترین مستند خود را تشبیه شدن حضرت عیسی علیه‌السلام به حضرت آدم علیه‌السلام در قرآن می‌‌داند، حال آنکه به طور قطع نمی‌‌توان وجه تشبیه این دو پیامبر به یکدیگر را نداشتن پدر دانست و شواهدی تاریخی وجود دارد که دلیل این تشبیه، بشر و مخلوق بودن ایشان است.
 شحرور معتقد است که نظریة فرگشت با قرآن تعارضی ندارد و می‌کوشد آیات را بر اصول این نظریه تطبیق کند که این تلاش در مواردی با تکلف همراه است. او دمیدن روح در شخص آدم علیه‌السلام از میان نوع آدمی را نقطه عطفی می‌‌داند که باعث برآمدن انسان امروزین از نوع آدمی شده است. نوع آدم یا همان آدمیان بر خلاف اسلاف خود یعنی بشر گوژپشت، مستوی‌القامه بوده‌‌، بر دو پا راه می‌‌رفته‌اند و زندگی اجتماعی داشته‌‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critical Review of Theory of Evolution as Viewed by Allameh Tabatabai and Mohammad Shahrour in Tafsir

نویسندگان [English]

  • tahereh yazdani ahmadabadi 1
  • farhad zeinali behzadan 2
1 Graduated from Rafsanjan University
2 Assistant Professor of Vali-e-Asr University of Rafsanjan
چکیده [English]

Mohammad Shahrour and Allameh Tabatabai have been careful not to ignore the scientific theories in their interpretation of the holy Quran. The Darwinian evolution theory, which has been accepted by biologists, has taken the attention of these two commentators. The main idea of the theory of evolution, the gradual creation and derivation of living things from the same ancestors, dates back to ancient Greek. This idea and its alternative, that is, “stability of species” had been introduced to scientific circles before the decent of the holy Quran. The present paper is a comparative study of the way the theory of human evolution has been viewed by Allameh Tabatabai and Mohammad Shahrour in the interpretation of Quranic verses. According to Allameh Tabatabai, although it is stipulated in the verses of the holy Qur'an that human beings are traced back to Adam and Eve, this is subject to interpretation. The most explicit evidence referred to by Allameh Tabatabai is the analogy drawn between Jesus (pbuh) and Adam (pbuh) in the holy Qur'an. Nevertheless, it is not certain that the analogy is based on lack of father. Historical evidence shows that the point of similarity is the fact that both are human beings created by God. Believing in no contradiction, Shahrour tries to reconcile the difference, but in some cases his attempts are overshadowed with formalities. He believes that the blowing of the soul in Adam (pbuh) is a turning point that marks the beginning of emergence of contemporary man.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Darwin
  • natural selection
  • Allameh Tabatabai
  • Mohammad Shahrour
  • theory of human evolution

مراجع

قرآن کریم.
ابراهیم زاده، حسن، زیست شناسی مولکولی و آفرینش تکاملی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 
  1394.
ابن‌بابویه، محمدبن علی، التوحید، قم، جامعة مدرسین حوزة علمیة قم،  1398ق.
ابن‌سیده، على بن اسماعیل‏، المحکم و المحیط الأعظم‏، بیروت، دار الکتب العلمیـة،1421 ق.
ابن‌عاشور، محمد بن طاهر، ا لتحریر و التنویر، بیروت، مؤسسة التاریخ،بی‌تا.
باولر، پیتر، چارلز داروین و میراث او، ترجمة حسن افشار، تهران، مرکز نشر، 1380.
توفیقی، حسین، آشنایی با ادیان بزرگ، چ3، تهران، سمت، 1379.
حقى بروسوى، اسماعیل، تفسیر روح البیان‏، بیروت، دارالفکر، بی‎تا.
داروین، چارلز، منشأ انواع، ترجمة نورالدین فرهیخته، تهران، نگارستان کتاب، 1389.
شحرور، محمد، الکتاب و القرآن، دمشق، الاهالی لطابعه و النشر و التوزیع، 1990.
_____، القصص القرآنی، قرآءة معاصرة، ج1، بیروت، مؤسسة الدراسات الفکریه الاسلامیه،
   2010.
صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضاءل آل محمد صلی الله علیهم، چ2، قم، مکتبـة
   آیـة الله المرعشی النجفی‏، 1404ق.
عمید، حسن، فرهنگ عمید، چ8، تهران، امیرکبیر، 1371.
عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، تهران، المطبعـة العلمیـة، 1380ق.
فرهیخته، نور الدین، داروینیسم و مذهب، تهران، ققنوس، 1357.
کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفة یونان و روم، ترجمة سید جلال الدین مجتبوی، تهران، شرکت
   ناشران: سروش و علمی و فرهنگی، 1388.
طباطبایی، محمد حسین. شیعه در اسلام (طبع جدید)، قم، مؤسسة بوستان کتاب، 1388.
_____، ترجمة تفسیر المیزان، موسوی همدانی، سید محمد باقر، قم، دفتر انتشارات اسلامی
  جامعه مدرسین حوزة علمیة قم،  1374.
_____،  المیزان فى تفسیر القرآن‏، چ5، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعة مدرسین حوزة علمیة
  قم، 1417ق.
_____، نهایـة الحکمـة، قم مؤسسة نشر اسلامی، 1364 .
موسوی سبزواری، سید عبدالاعلی، مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن‏، چ2، بیروت، مؤسسة اهل
  البیت، 1409ق.
لوسن، کریستین، داروین و نظریة تکامل، ترجمة سارا هاشمی، تهران، ققنوس،1390.
مایر، ارنست، چیستی تکامل، ترجمة مهدی صادقی، تهران، نشر نی، 1390.
محمد پناه، بهنام، فرگشت و ژنتیک، تهران، آمه، 1389.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار