بررسی شکاکیت در آثار ناگارجونه از منظر ابن عربی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

2 گروه علوم سیاسی، ادیان و عرفان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

چکیده

در مکاتب عرفانی هندی، همانند اکثر مکاتب عرفانی، توانایی معرفتی عقل مورد شک و تردید است. ناگارجونه نیز شکاکیّت عرفانی اوپانیشادها و ماده‌گرایی خاص سکوت‌گرایی بودایی و نیز روش استدلالی موسوم به مارماهی‌لغزان را به خدمت می‌گیرد تا علاوه بر تضعیف عقل، روش‌های خاصی را برای کشف حقایق هستی ارائه دهد. پرسش این است که آیا آراء شکاکانه ناگارجونه به نوعی نیهیلیسم معرفتی و هستی‌شناختی منجر می‌شود؟ در این مقاله ضمن پی‌گیری سنت شکاکانه در هند و ریشه‌یابی آن در ریگ ودا و اوپانیشادها و متون اولیه بودایی، با توضیح انواع استدلال‌های جدلی ناگارجونه درمی‌یابیم که او با نقد مبناگرایی معرفتی و ردّ علیت و تأکید بر تفاوت محصول فکر، عقل و قلب، ما را از نیهیلیسم ظاهری دور می‌کند و به نوعی رئالیسم عمیق عرفانی که بر سلوک اخلاقی و عملی تأکید می‌ورزد، رهنمون می‌شود. همچنین ناگارجونه مانند ابن‌عربی برای نیل به آرامش ذهنی و معرفت حقیقی بر پرهیز از رذایل و کم ارزش شمردن حواس پنج گانه و رهایی از علائق نفسانی تأکید می‌کند. این سلوک روحی و ذهنی زمینه‌ای می‌شود تا فرد برگزیده(ناگارجونه) و یا مورد عطاء الهی(ابن عربی) قرار گیرد. چنین فردی دارای قوه معرفتی برتر قلب است. بنابراین شکاکیّت ناگارجونه در توانایی عقلی، مقدمه‌ای است برای پذیرش نوعی مابعدالطبیعه عرفانی و معرفت ملازم آن در قوه‌ای که ابن عربی آن را قلب می‌نامد و حصول حکمت و علم لدنّی را به آن ربط می‌دهد. حکمتی موافق با رئالیسم عرفانی که کل عالم را مجموعه اعراض قائم به حق تعالی می‌داند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating skepticism in Nagarjuna's works from Ibn Arabi's point of view

نویسندگان [English]

  • Esmail Saadati Khamsa 1
  • Masumeh Babanejadsomarin 2
1 Department of Philosophy, Faculty of Literature and Humanities, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran.
2 Mohaghegh Ardabili UniveDepartment of Political Science, Religions and Mysticism, Faculty of Literature and Humanities, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran.
چکیده [English]

In Indian mystical schools, as in most mystical schools, the epistemological ability of reason is doubted. Nagarjuna also uses the mystical skepticism of the Upanishads and the specific materialism of Buddhist silence, as well as the method of reasoning known as the sliding eel, in order to offer special methods for discovering the truths of existence in addition to weakening reason. The question is whether Nagarjuna's skeptical views lead to a kind of epistemological and ontological nihilism. In this article, while following the skeptical tradition in India and finding its roots in the Rig Veda, the Upanishads and early Buddhist texts, by explaining the types of arguments of Nagarjuna, we find out that by criticizing epistemological fundamentalism and rejecting causality and emphasizing the difference between the product of thought, reason and heart, we away from apparent nihilism and leads to a kind of deep mystical realism that emphasizes moral and practical behavior. Also, like Ibn Arabi, in order to achieve peace of mind and true knowledge, Nagarjuna emphasizes avoiding vices, devaluing the five senses, and getting rid of carnal interests. This spiritual and mental conduct becomes the basis for a chosen person (Nagarjuna) or a divine gift (Ibn Arabi). Such a person has the superior cognitive power of the heart. Therefore, Nagarjuna's skepticism about intellectual ability is a prelude to accepting a kind of mystical metaphysics and its inherent knowledge in the faculty that Ibn Arabi calls the heart and relates the acquisition of wisdom and worldly knowledge to it. A wisdom that agrees with mystical realism, which considers the whole world to be a collection of signs of the Supreme Being.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nagarjuna
  • skepticism
  • knowledge
  • heart
  • intellect
  • Ibn Arabi