بررسی شبهات مخالفان علم منطق و پاسخ های علامه طباطبایی به آنها

نوع مقاله : مقاله کوتاه

نویسنده

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

مخالفان علم منطق از قدیم الایام با رویکردهایی متفاوت، شبهاتی را علیه منطق پژوهی وارد کرده، از ناروایی روی آوری به این دانش سخن گفته‌اند. این شبهات در یک دسته بندی قابل ارجاع به چهار دسته کلی هستند. نوشتار حاضر می‌کوشد ضمن گزارش این دسته‌ها، نشان دهد که علامه طباطبائی کوشیده است در دفاع از منطق پژوهی، پاسخ های استواری را در برابر این قبیل شبهات پیش روی نهد. علامه علم مدون منطق را بازتاب طریق فطری فکر و استدلال می‌داند و تصریح می‌کند که بدون استمداد از منطق در معارف حقه اسلامی، حتی یک مساله را نمی‌توان اثبات کرد. به باور وی حتی معترضان منطق پژوهی نیز در شبهات خود نسبت به اشتغال به علم منطق و صدور فتوای ناروایی اشتغال به این علم، چاره‌ای از تمسک به همین طریق فطری ندارند. شبهات معترضان در یک دسته بندی کلی در چهار دسته زیر جای می‌گیرند؛- شبهات ناظر به فایده علم منطق؛- شبهات ناظر به درستی علم منطق؛- شبهات ناظر به انگیزه های ورود، ترجمه و ترویج منطق در جهان اسلام؛- شبهات ناظر به پیامدهای اشتغال به علم منطق.نوشتار حاضر می‌کوشد شبهات فوق را به آثار علامه طباطبایی از جمله تفسیر المیزان عرضه کند و پاسخ‌های وی به آنها را بیان و تا حد امکان با پاسخ های دیگران مقارن سازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of the Doubts of the Opposition of Logic Science and Allameh Tabatabai's Responses to Them

چکیده [English]

null

کلیدواژه‌ها [English]

  • abc

مراجع

  1. ابن‌حزم، احمد بن سعید، التقریب لحد المنطق؛ ضمن رسائل ابن حزم، تصحیح عباس احسان،الطبعة الاولی، بیروت، الموسسة العربیة للدراسات و النشر،1983م.
  2. ابن‌رشد، محمد، فصل المقال،ترجمه سید جعفر سجادی، چاپ اول، تهران،انجمن فلسفه ایران،1358ش.
  3. ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا، قم، منشورات مکتبة آیه الله العظمی المرعشی، 1405ق.
  4. ........................................، النجاة عن الغرق فی بحر الضلالات، تصحیح محمد تقی دانش پژوه، چاپ اول،تهران، انتشارات دانشگاه تهران،1364ش.
  5. ابن صلاح، فتاوی ابن الصلاح، ترکیه، المکتبة الاسلامیة محمد ازدمیر. بی‌تا.
  6. ابن قتیبه،عبدالله بن مسلم، ادب الکاتب، تصحیح محمد محی الدین عبدالحمید،الطبعة الرابعة، مصر، مطبعة السعادة،1963م.
  7. استرابادی، محمد امین، الفوائد المدنیه، قم، دارالنشر لاهل البیت، بی‌تا.
  8. اشعری، ابوالحسن،استحسان الخوض فی علم الکلام، الطبعة الثالثة، هند، مطبعة مجلس دائرة المعارف النظامیة،1344ق.
  9. اصفهانی، مهدی، ابواب الهدی،تحقیق حسن جمشیدی، چاپ اول، قم، بوستان کتاب،1385ش.
  10. ........................ ، اعجاز القرآن (ضمیمه مصباح الهدی)،تحقیق حسن جمشیدی، قم، بوستان کتاب، 1387ش.
  11. ........................ ، تقریرات، مشهد، کتابخانه آستان قدس رضوی، نسخه 12455.(نسخه عکسی شماره 92 مرکز پژوهشی دایره المعارف علوم عقلی اسلامی)
  12. بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، تصحیح استاد شهید مرتضی مطهری، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،1375ش.
  13. بدوی، عبدالرحمان، التراث الیونانی فی الحضارة الاسلامیة، الطبعةالثانیة، قاهره، دارالنهضة العربیة،1965م.
  14. حکیمی، محمد رضا، عقل خودبنیاد دینی، ماهنامه همشهری، آذر 1380.
  15. جرجانی، علی بن محمد، حاشیه بر تحریر القواعد، همراه با تحریر القواعد المنطقیه، چاپ اول، قم، انتشارات بیدار،1382ش.
  16. زبیدی، اتحاف الساده المتقین بشرح احیاء علوم الدین، الطبعة الاولی، بیروت، دارالکتب العلمیة،1409ق.
  17. سامی النشار، علی، مناهج البحث عند مفکری الاسلام، الطبعة الاولی، مصر، دارالمعرفة الجامعیة،1991م.
  18. ساوی، عمر بن سهلان، البصائر النصیریة، تصحیح رفیق العجم،الطبعة الاولی، بیروت، دارالفکر اللبنانی،1993م.
  19. سبکی، عبدالوهاب، معید النعم و مبید النقم،تحقیق محمد علی النجار، الطبعة الاولی، قاهره، دارالکتاب العربی،1948م.
  20. سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، تحقیق علی اکبر فیاض، تهران، چاپ اول،انتشارات دانشگاه تهران، 1334ش.
  21. سیوطی، عبدالرحمن، الحاوی للفتاوی، تصحیح محمدمحی الدین عبدالحمید،الطبعة الثالثة، مصر، مطبعة السعادة،1378ق، ج1.
  22. ......................................، صون المنطق و الکلام عن فنی المنطق و الکلام، تصحیح علی سامی النشار، قاهره، مکتبة الخانجی، بی‌تا.
  23. شهرزوری، شمس الدین محمد، شرح حکمة الاشراق، تصحیح حسین ضیایی، چاپ اول،تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی،1372ش.
  24. شهید ثانی، رسائل الشهید الثانی،تحقیق رضا مختاری، چاپ اول، قم، بوستان کتاب،1380ش.
  25. صنعانی، محمد بن ابراهیم، ترجیح اسالیب القرآن علی اسالیب الیونان، الطبعة الاولی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1404ق.
  26. طباطبائی، محمد حسین، بررسی های اسلامی، به کوشش سید هادی خسروشاهی، چاپ اول، قم، انتشارات هجرت، 1341ش.
  27. ................................،قرآن در اسلام،قم، دفتر انستارات اسلامی، چاپ دهم، 1379ش.
  28. ................................ ، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، موسسة النشر الاسلامی، الطبعة التاسعة،1430ق.
  29. غزالی، محمد، مقاصد الفلاسفة، تصحیح سلیمان دنیا، الطبعة الاولی، مصر، دارالمعارف، 1961م.
  30. فخر رازی، الانارات فی شرح الاشارات، تصحیح امیر فرهپور(پایان نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه تهران، 1373ش.
  31. قطب رازی، محمد، تحریر القواعد المنطقیه، چاپ اول، قم، انتشارات بیدار،1382ش.
  32. ..........................، شرح المطالع، بی تا، قم، گذرخان، انتشارات کتبی نجفی.
  33. قطب شیرازی، محمود بن مسعود، شرح حکمه الاشراق، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران و دانشگاه مگ گیل،1380ش.
  34. گرامی، محمد علی، مقصود الطالب، الطبعة الثالثة، تهران، موسسه الاعلمی، 1368.
  35. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، چاپ ششم، تهران، انتشارات صدرا، 1378ش، ج5.
  36. ....................، اصول فلسفه و روش رئالیسم، چاپ دوم، تهران، انتشارات صدرا، 1368ش، ج1.
  37. ...................، آشنایی با علوم اسلامی، منطق و فلسفه، چاپ اول، تهران، انتشارات صدرا، 1357.
  38. مظفر، محمد رضا، المنطق، چاپ اول، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان،1388ق.
  39. مظفری، حسین، بنیان مرصوص، چاپ اول، قم، انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، 1385.
  40. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار،الطبعة الاولی، بیروت، موسسة الوفاء، 1404ق.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار