وجود ذهنی از دیدگاه علامه طباطبایی(ره)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

پیدایش علم و چگونگی  ارتباط آن با خارج، از مسائل مهم فلسفه است. وجود ذهنی از سویی با علم و از سوی دیگر با وجود در ارتباط است. دیدگاه رایج در وجود ذهنی، بر محور ماهیت و انحفاظ آن در ذهن و خارج استوار است. در این مقاله دیدگاه خاص علامه طباطبایی، تبیین مبانی فلسفی و تفاوت آن با آراء فلاسفة پیشین بررسی شده است. علامه با توجه به مبانی خاص خود در باب وجود و ماهیت، نفس‌الامر، کاشفیت ذاتی علم، تقدم علم حضوری و ملاک صدق ، بر‌خلاف اغلب فلاسفه که در تبیین علم به نوعی از ماهیت استفاده کرده‌اند وجود ذهنی را وجودی مقیسی نسبت به خارج می‌داند که عین کشف و حاکویت از واقع می‌‌باشد، همچنین در این مقاله، تأثیر مبانی این دیدگاه را بر فروعات مرتبط با مسئلة وجود ذهنی از جمله مناط صدق در قضایا نشان داده‌ایم.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله، الشفا( الالهیات)، تصحیح سعید زاید، قم، انتشارات‌کتابخانه
  2. آیت الله مرعشی، ‏1404ق‏.
  3. ______، رسالة احوال النفس‏، تحقیق از فواد الاهوانی، پاریس‏، انتشارات دار بیبلیون‏،
  4. .‏
  5. ______، الاشارات و التنبیهات‏، قم‏، انتشارات نشر البلاغـة، 1375 .
  6. ______، ‏المباحثات‏،تحقیق محسن بیدارفر، قم‏، بیدار، 1371.
  7. ______، التعلیقات‏، تحقیق عبد الرحمن بدوی، بیروت‏، انتشارات مکتبـة الاعلام
  8. الاسلامی‏، 1404ق‏.
  9. ______، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات‏، تصحیح محمد تقی دانش پژوه‏،تهران،
  10. انتشارات دانشگاه تهران‏، 1379.
  11. ابن رشد، تلخیص کتاب ما بعد الطبیعـة، تحقیق و مقدمه دکتر عثمان امین، تهران،
  12. حکمت‏،1377 .
  13. ارسطو، فی النفس‏، تحقیق از عبد الرحمن بدوی، بیروت، انتشارات دارالقلم‏، بی تا.
  14. اکبریان، رضا، حکمت متعالیه و تفکر فلسفی معاصر، تهران، انتشارات بنیاد حکمت
  15. اسلامی‌‌صدرا، 1386 .
  16. ______، مناسبات دین و فلسفه در جهان اسلام، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و
  17. اندیشه اسلامی، 1386 .
  18. ______، "نسبت میان نظر و عمل از دیدگاه ملاصدرا"، خردنامة صدرا، شمارة 62.
  19. ______، "قوة خیال و عالم صور خیالی"، نشریة آموزه‌های فلسفی کلامی، شمارة 33،
  20. ص 32-4.
  21. ______، "حکمت متعالیه ملاصدرا و اثبات تکثر در عالم خیال"، خردنامة صدرا،
  22. شمارة 51 ، ص 34-4.
  23. ایجی، میر سید شریف‏، شرح المواقف، ج 2، تصحیح بدر الدین نعسانی، قم‏، انتشارات
  24. الشریف الرضی‏، 1325 ق.
  25. بدوی، عبد الرحمن، افلاطون فی الاسلام، انتشارات دار الاندلس‏، 1980 .‏
  26. رازی، فخر‌الدین، المباحث المشرقیـة فی علم الالهیات و الطبیعیات‏، قم‏، بیدار، 1411 ق‏.
  27. سبزواری، ملاهادی،‏ شرح المنظومـة،تصحیح و تعلیق از حسن زاده آملی، تهران‏، نشر
  28. ناب‏، 1379 .‏
  29. شارل ورتر، حکمت یونان، ترجمة نادر بزرگزاده، تهران، انتشارات علمی‌‌و فرهنگی،
  30. بی‌تا.
  31. شیخ اشراق،‏ مجموعه مصنفات، تصحیح و مقدمة هانری کربن و سید حسین نصر، تهران،
  32. مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی‏‏، 1375. ‏
  33. شیرازی، سید رضی، درس‌های شرح منظومه، تهران، حکمت،1382.
  34. شیرازی، صدر المتألهین، الحاشیـة علی الهیات الشفا‏، قم‏، ناشر، بیدار، بی تا.
  35. ______، العرشیـة، تصحیح غلامحسین آهنی، تهران‏، مولی‏، 1361 .‏
  36. ______، المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران‏، انتشارات انجمن
  37. حکمت و فلسفه‏، 1354.‏
  38. ______، الحکمـة المتعالیـة فی الاسفار العقلیـة الاربعـة، بیروت‏، دار احیاء التراث
  39. العربی‏، 1981 .‏
  40. ______، الشواهد الربوبیـة فی المناهج السلوکیـة،تصحیح و تعلیق سید جلال الدین
  41. آشتیانی، انتشارات المرکز الجامعی للنشر، 1360.
  42. ______، مجموعه رسائل فلسفی‏، تحقیق و تصحیح از حامد ناجی اصفهانی، تهران،
  43. حکمت‏، 1375 .‏
  44. ______، مفاتیح الغیب‏،تصحیح محمد خواجوی، تهران‏، انتشارات مؤسسة تحقیقات
  45. فرهنگی‏، 1363 .
  46. طباطبایی، محمد حسین، علی و فلسفة الهی، ترجمه سید ابراهیم علوی، قم، انتشارات
  47. اسلامی، 1361 .
  48. ______، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، انتشارات دفتر انتشارات اسلامی جامعة‏ مدرسین
  49. حوزة علمیة قم، 1417 ق.
  50. ______، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران، صدرا، بی‌تا.
  51. ______، بدایـة الحکمـة، قم، انتشارات مؤسسة نشر اسلامی، 1416ق .
  52. ______، نهایـة الحکمـة، تصحیح عباس علی الزارعی، قم، مؤسسة نشر اسلامی‌‌،
  53. ق.
  54. ______، رسائل توحیدی، قم، انتشارات مؤسسة کتاب بوستان، 1388.
  55. طوسی، نصیرالدین‏، تجرید الاعتقاد، تحقیق حسینی جلالی، ‏قم، انتشارات دفتر تبلیغات
  56. اسلامی‏، 1407 ق‏.
  57. فارابی، ابو نصر، الاعمال الفلسفیـة، تحقیق و تعلیق دکتر جعفر آل یاسین،
  58. بیروت‏، انتشارات دار المناهل‏، 1413ق‏.
  59. ______، الجمع بین رأی الحکیمین‏، ‏، مقدمه و تعلیق دکتر البیر نصری نادر،
  60. تهران‏، الزهراء، 1405 ق‏.
  61. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، قم، صدرا،1380.
  62. میر داماد، محمد باقر، تقویم الایمان‏، تهران‏، انتشارات مؤسسة مطالعات اسلامی‏، 1376.‏
  63. ______، القبسات‏، تهران‏، انتشارات دانشگاه تهران‏، 1367.
  64. کاکایی، قاسم، "وجود ذهنی از دیدگاه فیلسوفان مکتب شیراز"، معرفت فلسفی، شماره
  65. ، ص70-43.
  66. فیاضی، غلامرضا، "وجود ذهنی در فلسفة اسلامی"، معارف عقلی، شمارة 6، ص 17-9.
  67. تفتازانی، سعدالدین، شرح المقاصد،ج 2، تحقیق دکتر عبد الرحمن عمیره‏، انتشارت
  68. الشریف الرضی‏، 1409 ق‏.
  69. شریف‌زاده، بهمن، "مناط ارزش ادراکات از منظر شهید مطهری و علامه طباطبایی"،
  70. قبسات، زمستان 82 و بهار 83 شمارة 30و31، ص 118-101.
  71. اردستانی، محمدعلی، "نظریه علامه طباطبایی در مورد نفس الامر"، فصلنامة ذهن، شمارة
  72. ، بهار 82، ص 23-46.
  73. افلاطون، دوره آثار افلاطون،جمهوری، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران، خوارزمی‌‌،

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار