مثنوی معنوی اثری گران سنگ است. انسان متفکر می‌‌تواند با تعمق در این کتاب علاوه بر مفاهیم بلند عرفانی، منابع سرشاری از حکمت و فلسفه و جهان‌بینی‌های مترقی بشری را جستجو کند. یکی از زوایای پنهان اندیشة مـــولوی، توجه دقــیق او به روش‌شناسی است که یکی از شاخه‌های اصلی معرفت‌شناسی به‌شمار می‌آید. هدف این مقاله ورود به موضوع روش‌شناسی در اندیشة مولوی است که به نظر می‌‌رسد تاکنون به آن پرداخته نشده است. برای نیل به‌این مقصود، اولین حکایت مثنوی در دفتر اول، با نگاهی متفاوت مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج این بررسی مؤید یافته‌های پیش روست؛ نخست اینکه در نگاه مولوی، معرفت‌شناسی دینی از حیث روش جامع نگر است و تمامی‌‌شیوه‌های رایج شناخت را به رسمیت می‌‌شناسد. دوم اینکه، آنچه امروز شیوة علمی‌‌در روش‌شناسی نامیده می‌شــود، به دقت تمام در مثنوی معرفی و توصیف شده است. سوم، محدود کردن اعتبار روش‌های پژوهش در علوم انسانی به شیوة تجربی، نادرست بوده و راه صواب، به‌کارگیری روش عام و ترکیبی است. چهارم، رعایت اخلاق علمی‌‌در فرایند پژوهش یک ضـــرورت است. امانتداری و صداقت دو ویژگی مهم اخلاق علمی‌‌است و پنجم ایــنکه، اگرچه عقل و تجربه دو ابزار قدرتمند شناخت است و در نتیجه هر دو رویکرد خردگرایانه و علمی‌‌دارای جایگاهی رفیع و ارزشمند می‌‌باشد، امــــا درعین حال دارای محدودیـت‌های قابل تأملی در شناخت کامل انسان و جهان هستی است.
)