نوع مقاله : علمی - پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دوره دکتری دانشگاه فردوسی مشهد
2 عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
سیر عباد خدا و راهروان راه حق و حقیقت، دو گو‌نه است: سیر محبی و سیر محبوبی. متناسب با این دوگروه، دو‌گو‌نه ذکر وجود دارد: مجازی و حقیقی. برخلاف ذکر مجازی که قیام به نفس اعتباری بنده دارد، در ذکر حقیقی که اصالتاً به محبوبان حق یعنی معصومان -که درود خدا بر ایشان باد - اختصاص دارد، میان ذاکر و مذکور هیچ نحوه دوگانگی وجود ندارد؛ زیرا دوگانگی از آن محجوبان است و با عصمت ناسازگار است. بنابراین حقیقت وجودی انسان‌کامل، حقیقت ذکر و ذاکر و مــذکور می‌‌باشد. این حقــیقتِ واحد در مراتب ظهور، خود را به صورت اذکار تکبیر، تهلیل، تحمید و تسبیح، با زبان تکوین و تشریع در صور مظاهر، یاد می‌کند و می‌ستاید. این نوشتار به همراه بررسی تفاوت مرتبه ذکر محبوبان و محجوبان، به تبیین سریان احاطی و انبساطی ذکر انسان کامل درمراتب هستی می‌‌پردازد.
کلیدواژه‌ها
- آملی، سید حیدر، تفسیر المحیط الأعظم و البحر الخضم، تحقیق سید محسن موسوی
- تبریزی، ج2، چ3، تهران، سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامی، 1422 ق.
- ابن‌عربی، محی الدین، فصوص الحکم، تعلیقه ابوالعلاء عفیفی، تهران، انتشارات
- الزهراء(س)، 1370.
- بهایی، محمدبن حسین، منهاج النجاح فی، ترجمة مفتاح الفلاح، مترجم: علی
- بن‌طیفور بسطامی، محقق و مصحح حسن حسن‌زاده‌آملی، چ6، تهران، حکمت، 1384.
- تمیمی‌آمدی، عبد‌الواحد بن محمد، غررالحکم و دررالکلم، محقق، مصحح: سید مهدی
- رجائی، چ2، قم، دار الکتاب الإسلامی، 1410 ق.
- حسن‌زاده آملی، حسن، ممد الهمم در شرح فصوص الحکم، تهران، وزارت فرهنگ و
- ارشاد اسلامی، 1378.
- حلی، ابن فهد احمدبن محمد، عدة الداعی و نجاح الساعی، محقق و مصحح احمد
- موحدی قمی، دار الکتب الإسلامی، 1407 ق.
- خوارزمی، تاج الدین حسین بن حسن، شرح فصوص الحکم، ج1، تهران، مولی، 1368.
- خمینی، روح الله، مصباح الهدایـة إلی الخلافـة و الولایـة، مقدمة جلال الدین آشتیانی،
- چ3، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1376.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ارومیه، نشر ظرافت،
- س‍ب‍زواری، ه‍ادی، اس‍رار الحکم، مقدمه از استاد صدوقی و تصحیح از کریم فیضی،
- قم، مطبوعات دینی، 1383.
- شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغـة( للصبحی صالح)، محقق / مصحح: صالح
- صبحی، قم، ناشر هجرت، 1414 ق.
- صدرالمتألهین، الحکمـة المتعالیـة فی الاسفار العقلیـة الاربعـة، ج2، چ3، بیروت، دار احیاء
- التراث، 1981.
- ______، المبدأ و المعاد، به تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران، انجمن حکمت
- و فلسفه ایران، 1354.
- ______، مجموعـة الرسائل التسعـة، تهران، چاپ سنگی ک‍ارخ‍ان‍ه م‍ی‍رزا ع‍ب‍اس،
- ۱۳۰۲ق.
- ______، مفاتیح الغیب، مقدمه و تصحیح از محمد خواجوی، تهران، مؤسسة تحقیقات
- فرهنگی، 1363.
- فیض‌کاشانی، ملامحسن، اصول المعارف، تعلیق و تصحیح و مقدمه از سید جلال الدین
- آشتیانی، چ3، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1375.
- قیصری رومی، محمد داوود، شرح فصوص الحکم، تهران، علمی و فرهنگی، 1375 .
)