چالش های پست مدرنیسم برای آموزه های اسلامی شیعی و راهکار مقابله با آن چالش ها

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته علوم سیاسی .عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد واحد قم

2 عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم با مرتبه علمی دانشیار

چکیده

دوران پست‌مدرن، دورانی است که عدم قطعیت، شاخصه اصلی معرفت شناسی آن است. مواجهه جامعه اسلامی شیعی با این عدم قطعیت‌ها در قالب‌های مختلفی بروز می‌کند. بر این اساس، چالش های ایجاد شده از سوی پست مدرنیسم برای اسلام و راهکارهای مقابله با آن چالش ها، موضوع اصلی مقاله حاضر را تشکیل می‌دهد. در این خصوص، ضمن برشمردن چالش هایی چون نفی روایت برتر، نسبیت معرفت، پلورالیسم، تاریخ مندی معنا و مفهوم حقیقت، رابطه زبان با متن و به متن آمدن، حاشیه رانده شده ها با بیان وجوه مثبت و منفی هر چالش، به بررسی این چالش ها و رابطه آن با اندیشه اسلامی پرداخته شده و در نهایت پیشنهادهایی برای نقش آفرینی در این دوره ارائه می شود. مقاله حاضر با بررسی چالش های برآمده از این جریان، در پی یافتن پاسخ به این پرسش است که مزیت ها و معایب اندیشه پست مدرن برای اسلام چیست و نقش آفرینی ما در جهان معاصری که به حاشیه رانده شده های فرهنگی و دینی نضج یافته اند، چسان باید باشد؟نتیجه مشخص آنکه وجوه مثبت اندیشه پست مدرنیسم که تا حدودی در اندیشه ما مغفول مانده و یا کمتر بدان بها داده می شد می تواند در حکم یک کاتالیزور برای اسلام در دنیای پست مدرن ایفای نقش کند. آنچه در ادامه بدان دست یافتم حاکی از آن است که با نوفهمی و نوآوری در ساحات دین‌پژوهی، توجه به بینشی با جوهری معنوی تازه برای رهایی بشر از هیچ انگاری مثبت و منفی، توجه به تحولات جهان و باور به ظرفیت خود، و با اعتباربخشیدن به دیگری ها و تغییر خواست خود از روان شناسانه به تاریخی، می توان امیدوار به ارائه نقشی شایسته در دوران پست مدرن شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The challenges of postmodernism to the teaching of the Shia Islam and the resolution of the confronting its challenges

چکیده [English]

Postmodernism is an era with uncertainty as its main epistemological characteristic, encountering which Shia Islamic society would manifest different formats. Accordingly, the challenges created by postmodernism in Islam and the resolutions of confronting its challenges is the main subject of the present article. In this regard, besides mentioning the challenges like the negation of the superior narration, pluralism, historicity of the concept of reality, and the relation between language and text, coming into the text and marginalized trends, the article has discussed them and their relation with Islamic ideology by explaining negative and positive aspects of each challenge and at the end it has provided some suggestions for role-playing in this era. Investigating the challenges arising from postmodernism, the present article is seeking to answer the question of which advantages and disadvantages this trend of thought would bring about for Islam, and how we should play our role in this modern world, in which those culturally and religiously marginalized trends of thought have been matured.
Specified result shows that the positive aspect of postmodernism, which has somehow been ignored or less valued in our thought can act like a catalyst for Islam in postmodern world. What the researcher has found shows that by using modernity and innovation in the realm of religion, figuring on an insight with a fresh spiritual substance to rescue mankind from positive and negative nihilism, considering world developments, believing in our capacity, validating others, and shifting our demand from psychological to historical, we can hope to play a sufficient role in postmodern era.

کلیدواژه‌ها [English]

  • postmodernism- Shia Islam
  • reality- religious knowledge- relativity

مراجع

  1. منابع فارسی
  2. - ابوزید، نصرحامد، ترجمه یوسفی اشکوری و جواهرکلام، محمد، (1383)، نقد گفتمان دینی، تهران، یادآوران.
  3. - اسدی‌نسب، محمدعلی، (1391)، نقد و بررسی کتاب نقد الخطاب‌الدینی، فصلنامه قبسات، شماره 65.
  4. - ترنر، برایان، ترجمه کیانی، غلامرضا، (1381)، شرق‏شناسی، پست مدرنیسم و جهانی شدن، مترجم، تهران، ریاست جمهوری، مرکز بررسی‏های استراتژیک، فرهنگ گفتمان.
  5. - حسینی بهشتی، علیرضا، (1377)، پسا تجددگرایی و جامعه امروز ایران، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  6. - داوری اردکانی، رضا، (1378)، سیر اجمالی در اندیشه پست مدرن، تهران، نشر فرهنگ اسلامی.
  7. - داوری، رضا، (1376)، دین و آزادی، فصلنامه قبسات ش 5و6.
  8. - رشاد، علی‌اکبر، (1386)، آینده‌ مناسبات ادیان، فصلنامه قبسات، شماره 43.
  9. - رشاد، علی‌اکبر، (1388) ضرورت تأسیس فلسفة دین، منطق اکتشاف دین و فلسفة معرفت دینی، و ترابط و تمایز آن‌ها با همدیگر، قبسات، شماره 54.
  10. - ریتزر، جرج، مبانی نظریه های جامعه شناختی معاصر و ریشه های کلاسیک آن، ترجمه شهناز مسمی پرست، تهران: نشر ثالث، 1389.
  11. - ریفوس، هیوبرت، رابیف، بل و فوکو، میشل، ترجمه بشیریه، حسین، (بی تا)، فراسوی ساختارگرایی و هرمنوتیک، تهران.
  12. - سبحانی، جعفر و واعظی، احمد، (1379)، هرمنوتیک دینی، فصلنامه قبسات شماره 17.
  13. - شاکرین، حمیدرضا، (1390)، مبنامندی فهم و معرفت دینی و بروندادهای آن، فصلنامه قبسات، شماره 59.
  14. - شجاعی زند، علیرضا، (1381)، عرفی شدن در تجربه مسیحی و اسلامی، تهران، باز.
  15. - طباطبایی، سید جواد، (1374)، ابن‌خلدون و علوم اجتماعی، تهران، طرح نو.
  16. - طباطبایی، محمدحسین، 1387، اصول فلسفه و روش رئالیسم؛ جلد اول، چاپ دوازدهم، تهران: صدرا.
  17. - عباسی، ولی‌الله و رحیمیان، سعید، (1388)، ابن‌عربی و پلورالیسم دینی، فصلنامه قبسات، شماره 54.
  18. - عبدالکریمی، بیژن و محمدی، محمدعلی، (1384)، مجموعه مقالات ما و پست مدرنیسم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ص 144.
  19. - عبدالکریمی، بیژن، (1387)، ما و جهان نیچه‌ای، تهران، نشر علم.
  20. - عرب‌صالحی، محمد، (1389)، فهم در دام تاریخی‌نگری، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  21. - عرب‌صالحی، محمد، (1391)، تاریخی‌نگری و دین، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  22. - فزلسفلی، محمدتقی، (1377)، بازخوانی اندیشه 68، تهران، فرهنگ و اندیشه.
  23. - قره‌باغی، علی اصغر، (1380)، تبارشناسی پست مدرنیسم، تهران، دفتر پژوهش های فرهنگی.
  24. - کیوپیت، دان، ترجمه کامشاد، حسن، (1376)، دریاى ایمان، تهران، طرح نو.
  25. - کاشفی، محمدرضا، (1378)، ‌نسبیت‌ فرهنگی‌(مبانی‌ و نقدها)، فصلنامه قبسات، شماره 14.
  26. - گنجی، اکبر، (1375)، سنّت، مدرنیته، پست‌مدرن، تهران، مؤسسة فرهنگی صراط.
  27. - لایون، دیوید، (1380)، پسامدرنیته، ترجمه محسن حکیمی، تهران: آشتیان.
  28. - محمدخانی، علی اصغر، رشیدیان، عبدالکریم، نوذری، حسین علی، دهقانی، محمد و محبی، مهدی، (1381)، از دکارت تا متفکران دوره جدید، مجله کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شماره 64، از صفحه 78 تا 87.
  29. - محمدرضایی، محمد، عابدینی، عظیم، (1392)، نقد نگرش پراگماتیسم در تبیین ضرورت دین، فصلنامه قبسات، شماره 67.
  30. - مصباح، محمدتقی، (1367)، معارف قرآن: خداشناسی، کیهان‏شناسی، انسان‏شناسی، قم، در راه حق، ج 2.
  31. - مطهری، مرتضی، (1357)، نظام حقوق زن در اسلام، قم، صدرا.
  32. - مطهری، مرتضی، (1362)، پیرامون انقلاب اسلامی، قم، صدرا.
  33. - نجومی، نیکزاد، (1383)، گفت و گو: ایران زادگاه پست مدرنیسم، مجله آزما، شماره 28 و 29.
  34. - نوذری، حسینعلی، (1379)، صورت‌بندی مدرنیته و پست مدرنیته، تهران، نقش جهان.
  35. - نیچه، فردریش، ترجمه دستغیب، عبدالعلی، (1376)، دجال، تهران، پرسش.
  36. - هادوی‌تهرانی، مهدی، (1377)،‌ مبانی‌ کلامی‌ اجتهاد، قم، مؤ‌سسه‌ فرهنگی‌ خانه‌ خرد.
  37. - هیک‌، جان‌، ترجمة محمدرضایی، محمد، (1384)، پلورالیسم دینی و اسلام، فصلنامه قبسات، شماره 37.
  38. - هیک‌، جان‌، ترجمه خرمشاهی‌، ‌بهاءالدین‌، (1375)، تعدد ادیان در دین ‌پژوهی‌، تهران‌، پژوهشگاه‌ علوم‌انسانی‌ و مطالعات فرهنگی.
  39. - هیک، جان، ترجمه گواهی، عبدالرحیم، (1378)، مباحث پلورالیزم دینی، تهران، قم، مؤسسة فرهنگی انتشاراتی تبیان.
  40. - هیک، جان، ترجمه‌ راد، بهرام،‌ (1372)، فلسفه‌ دین، تهران، دارالهدی.
  41. منابع انگلیسی
  42. - Hodgson,G.S, (1974), The Venture of Islam,Chicago, Cambridge University Press.
  43. - Hodgson,G.S, (1974), The Venture of Islam,Chicago, Cambridge University Press.
  44. - Giddens, A, (1990), The Consequences of Modernity, Cambridge, Polity Press.
  45. - Clouser, R, (1996), A Critique of Historcism , The College of New Jersey, Reprinted in Contemporary Reflections on the Philosophy of Herman Dooyeweerd,edited by DFM Strauss and EM Botting, Edwin Mellen press. 2000 .available at:www.freewebs.com(3/5/2004).
  46. - Gelner, E, (1968), A Pendulum Swing Theory of Islam, in Robertson.
  47. - Robert J. Dostal, (2002), The Cambridge Companion to GadamerGontributions, Combridge University Press.
  48. - Roland. ed, (1969), Sociology of Religoon, England, Penguin.
  49. - Walzer, M, Think and Thin, (1994), NotreDame and London, University of

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار