بررسی مبانی و پیامدهای فلسفی- کلامی، نسبیت‌گرایی اخلاقی از نگاه قرآن و روایات

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی قائم شهر

2 عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

نسبی گرایی اخلاقی ازمهم ترین مباحث درفلسفه اخلاق می باشد که چالش ها وواکنش های فراوانی در نگاه مومنانه ی اخلاقی و وحیانی وپساساختارگرایی اخلاقی به وجود آورده است ، درحوزه اصول وارزشهای اخلاقی ازمبانی هستی شناختی وانسان شناختی ومعرفت شناختی بهره برده،به طوری که اموری همچون:شک گرائی،عقل گرایی،کثرت گرایی وانگیزه های درونی انسان از،سلیقه،میل،احساس،لذت،رنج وجامعه وعقل ،خاستگاه نظری وعملی آن می باشند.این دیدگاه نظری ،اخلاق عملی را پایه گذاری کرده است که تحت تاثیر آن ،انسان معاصراز کمال حقیقی که در منابع اسلامی از آن خبر داده شده است ،محروم گردید.زیرا گرایش های انسانی به مبانی و پیامدهای نسبیّت گرایی اخلاقی از یک سو وابتلاء به پیامدهای آن از سوی دیگر،موجب دورشدن انسان از آموزه های وحیانی ناظر بر اخلاق مطلق وعینی می باشد که البته در آیات وروایات از آن خبر داده شده است.در این مقاله ، با شیوه تحلیل ، تبیین وتطبیق،مبناها و پیامدهای نسبیّت گرایی اخلاقی را به آیات وروایات ارجاع داده ونتیجه آن،اثبات نا کارآمدی نسبیّت گرایی وذهنیّت گرایی در اصول اخلاقی ،نسبت به هدف نهایی اخلاق خواهیم بود

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Survey of the Bases and Theological-Philosophical Consequences of Moral Relativism from a Quranic and Narrative Point of View

نویسندگان [English]

  • abdolhadi rezaeetalarposhti 1
  • دکتر محمد رضا ضمیری 2
  • mohammad sadegh jamshidi 2
1 Faculty member of Ghaemshahr Islamic Azad University
2 Faculty member of Payame Noor University
چکیده [English]

Moral relativism is one of the most important topics in moral philosophy that has created a lot of challenges and reactions from moral piety and post- structuralist mortality perspectives. In its principles and morality values, moral relativism benefits from the bases of ontology, epistemology and anthropology relying on a philosophical theological approach. Its origins can be found in issues such as skepticism, rationalism, pluralism, relativism in wisdom and cognition, humanism and unreligious self-centeredness. This philosophic view has instituted a practicable morality under which contemporary man has been deprived from true perfection informed by the Islamic sources since human beings’ inclination toward moral relativity on the one hand and its consequences on the other hand have moved human being away from spiritual teachings and made them overlook absolute and subjective morality which is informed by qur’anic verses and Islamic narratives. Adopting an analytic explanatory approach, the present article tries to show that moral relativism is inefficient in achieving the ultimate goal of morality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • absolutism
  • relativism
  • pluralism
  • moral secularism
  • Quran
  • narratives

مراجع

  1. قرآن
  2. نهج‌البلاغه
  3. ابوالحسن محمد بن الحسن بن موسی (سید رضی)، نهج‌البلاغه، ترجمة سید جعفر شهیدی،
  4. چ31، تهران، علمی ‌‌فرهنگی، 1370.
  5. ______، نهج‌البلاغه، ترجمة محمد دشتی، چ10، تهران، پیام عدالت، 1389.
  6. ابن ابی جمهور احسائی، محمد بن زین الدین، عوالی اللائی،ج 4، قم، نشر سید الشهداء، 1403ق.
  7. ادواروز، پل، فلسفه اخلاق، ترجمة ان‌شاءالله رحمتی، تهران، تبیان، 1378.
  8. اسلامی، محمدتقی، تساهل و تسامح، ج 1، قم، مرکز مطالعات و پژوهش‌های حوزة علمیه،
  9. ادوارد مور، جورج، مبانی اخلاق، ترجمة غلامحسین توکلی و علی عسگری یزدی، تهران،
  10. سمت، 1395.
  11. اسکروتن، راجر، کانت، ترجمة علی پایا، تهران، طرح نو، 1388.
  12. برنارد، ویلیامز، فلسفة اخلاق، ترجمة و تعلیقات زهرا امیر جلالی، قم، نشر معارف، 1383.
  13. پویمن، لوییس، "نقدی بر نسبیت اخلاقی"، ترجمة محمود فتحعلی، نقد و نظر 14 و 13، 1376 و
  14. پترسون، مایکل و دیگران، عقل و اعتقاد، ترجمة احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران، طرح نو،
  15. جوادی، محسن، مسئله باید و هست، قم، نشر تبلیغات اسلامی، 1375.
  16. حسن ابن علی ابن شعبه، تحت العقول عن الرسول، ترجمة احمد جنتی، تهران، بین‌الملل،
  17. خمینی، سید روح‌الله، چهل حدیث، قم، موسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1378.
  18. دراز، محمد عبدالله، مدخلی بر کاوش در تاریخ ادیان، ترجمة محمد باقر حجتی، قم، فرهنگ
  19. اسلامی، 1376.
  20. دیلمی، احمد و مسعود آذربایجانی، اخلاق اسلامی، چ79، قم، معارف، 1393.
  21. دیلمی، حسن بن محمد، اعلام الدین فی صفات المومنین، قم، آل البیت، 1366.
  22. دستغیب، سید عبدالحسین، قلب سلیم، ج 1، قم، دارالکتاب، 1368.
  23. رجبی، محمود، انسان‌شناسی، قم، مؤسسة آموزش و پژوهشی امام خمینی،1386.
  24. ساجدی، ابوالفضل، زبان دین و قرآن، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی،1386.
  25. سروش، عبدالکریم،"معنا و مبنای سکولاریسم"، مجلة کیان، ش 26، سال پنجم.
  26. سر بخشی، محمد، اخلاق سکولار، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1388.
  27. سادات، محمدعلی، اخلاق اسلامی، تهران، لیلی، 1380.
  28. طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365.
  29. ______، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمة موسوی همدانی، سید محمدباقر، ج 15، چ5، قم،
  30. انتشارات اسلامی‌‌جامعه مدرسین،1374.
  31. علامه حلی، کشف المراد، قم، مؤسسة النشر الاسلامیه، 1413 ق.
  32. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج 1، تهران، المطبعه العلمیه، 1380 ق.
  33. فتحعلی، محمد، تساهل و تسامح تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق، قم، طه،1376.
  34. فنایی، ابوالقاسم، دین در ترازوی اخلاق، تهران، مؤسسة فرهنگی صراط، 1384.
  35. فرانکنا، ویلیام کی، فلسفة اخلاق، ترجمة هادی صادقی، قم، مؤسسة فرهنگی طه،1376.
  36. کیوپیت، وان، دریای‌ ایمان، ترجمة حسن کامشاد، تهران، طرح نو، 1376.
  37. کورنر اشقفان، فلسفة کانت، ترجمة عزت‌الله فولادوند، تهران، خوارزمی، 1380.
  38. لگهبان، محمد، "اخلاق و پیوند آن با دین"، نقد و نظر، سال چهارم، شماره 14 و 13.
  39. مصباح یزدی، محمدتقی، دروس فلسفة اخلاق، چ6، تهران، اطلاعات، 1376.
  40. ______، نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، تحقیق و نگارش احمد حسین شریفی، چ2، قم،
  41. مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1387.
  42. ______، اخلاق در قرآن، ج1، تحقیق و نگارش محمدحسین اسکندری، قم، مؤسسة آموزشی
  43. و پژوهشی امام خمینی، 1376.
  44. ______، فلسفة اخلاق، تحقیق و نگارش احمد حسین شریفی، قم، بین‌الملل، 1381.
  45. مصباح یزدی، مجتبی، بنیاد اخلاق، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1382.
  46. ______، فلسفة اخلاق، چ4، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1378.
  47. مطهری، مرتضی، اسلام و مقتضیات زمان، چ5، تهران، صدرا، 1374.
  48. ______، جاودانگی اخلاق (چاپ‌شده در یادنامه استاد مطهری، ج 1)، تهران، سازمان
  49. انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی،1360.
  50. ______، تکامل اجتماعی انسان، چ7، صدرا، 1372.
  51. ______، نقدی بر مارکسیسم، قم، صدرا، 1362.
  52. ______، جهان‌بینی توحیدی، قم، صدرا، 1386.
  53. مکارم شیرازی، ناصر، قرآن کریم و شرح آیات منتخب، محقق محمد فقیهی رضایی،چ2،
  54. تهران، مرکز طبع و نشر قرآن کریم، 1387.
  55. ______، ناصر، تفسیر نمونه، جمعی از نویسندگان، ج2، تهران، نشر دارالکتب الاسلامیه،
  56. محمد بن علی بن بابویه (صدوق)، الخصال، ترجمة احمد فهری زنجانی، ج 1، تهران، اسماعیلیه،
  57. بی‌تا.
  58. ______، عیون اخبارالرضاء، ج 2، ترجمة مستفید، حمیدرضا و علی اکبر غفاری، تهران،
  59. صدوق، 1372.
  60. نصیری، عبدالله، مبانی انسان‌شناسی در قرآن، تهران، پژوهشگاه فرهنگی دانش ‌اندیشه‌های
  61. معاصر، 1394.
  62. نراقی، محمدمهدی، جامع السادات، ج1، قم، اسماعیلیان، 1377.
  63. هاملین، دیو یدوی، تاریخ معرفت‌شناسی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،
  64. Sinnott-Armstrong-Walter,Moral Skepticism, Oxford:University Press, 2006.
  65. Pamelaj.Brink,Sage Journals-Sage Publications, 1989.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار