بررسی تطبیقی صفات خبری از دیدگاه علامه جوادی آملی و قاضی عبدالجبارمعتزلی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه قم

2 عضو هیئت علمی دانشگاه قم

3 دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

صفات خبری پردامنه‌ترین بحث صفات الهی است که ضرورت تبیین و تصویر صحیح آن، غور در دیدگاه‌ها و بررسی تطبیقی آراء متفکران را می‌طلبد، در این راستا، پژوهش پیش رو با روش توصیفی تحلیلی، به تطبیق آراء دو اندیشمند کلامی امامیه و معتزله؛ علامه جوادی‌آملی و قاضی عبدالجبار معتزلی پرداخته است که پس از مروری کوتاه بر دیدگاه‌های مشهور، به مقایسة آن پرداخته است که وجه اشتراک آنان در مبانی‌ای چون؛ عینیت ذات و صفات، نظریة تنزیه، تنافی صفات انسان‌گونه با تجرد ذات خداوند، تأویل این صفات، عدم اعتقاد به تجسیم خداوند و بهره‌گیری از منهج واحدی چون تأویل، مجاز و لغت در رفع اشکال و توجیه صفات خبری است که به نتیجة واحد می‌انجامد و وجه اختلاف، در کمیت ابزار و کیفیت تبیین است که عبدالجبار در مسألة صفات خبری با نگاه "پاسخ به شبهه" و "رفع تعارض" با تکیه بر عقل؛ به عنوان محور و از نظر رتبی، اولین منبع معرفتی، به تبیین آن می‌پردازد در حالی که علامه جوادی با سیستمی اعتقادی، که در آن، عقل به عنوان یکی از منابع معرفتی، مستفاد از معارف و هدایت عقل معصومان به تأویل آیات صفات خبری می‌پردازد و با حذف لوازم، در پی دستیابی اصل معنا، معنای نهایی و جدّی کلام الهی در آیات، با در نظر گرفتن تمام قرائن، از جمله آیات تنزیه و مسائل عقلی است که به همراه بیان عرفانی به تبیین صفات خبری پرداخته که دارای عمق و کیفیت قابل تأملی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating News Traits from the Perspective of Allame Javadi Amoli and Judge Abdul Jabar Motazli

نویسندگان [English]

  • maryam rastgar 1
  • Mohammad Ali akhaviyan 2
  • ali pirhadi 3
1 PhD student of Qom University
2 Faculty member of Qom University
3 PhD student in Islamic education at Allameh Tabatabai University
چکیده [English]

The Most Extensive Discussion and Discussion News Pages by Allameh Javadi Amoli and Judge Abdul Jabar A Leader That Can Review and Enable YouTheir contribution to such principles as objectivity of essence and attributes, the theory of Tanzania, the contradiction of anthropogenic traits with the abstraction of the essence of God, the interpretation of these attributes, disbelief in the incarnation of God, and the use of unified interpretation such as interpretation, permissibility, and bug fixing. And it is the justification of news traits that results from the unit and the difference, in the quantity of tools and quality of explanation that Abdul Jabbar has on the question of news traits by looking at "response to doubt" and "resolving conflict" by relying on reason; , The first epistemic source, explains it

کلیدواژه‌ها [English]

  • News traits
  • Imamiyah
  • Mu'tazilites
  • Javadi Amoli
  • Abdul Jabbar

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبـة الله، شرح نهج البلاغـة، قم، مکتبـة آیـة الله المرعشی النجفی،
  3. ق.
  4. ابن بابویه، محمد بن على، ‏التوحید، قم‏، جامعه مدرسین‏، 1398ق.
  5. ______‏، ‏من لا یحضره الفقیه،‏ قم، انتشارات اسلامى، 1413ق.
  6. اشعری، ابوالحسن، الإبانـة عن أصول الدّیانـة، قاهرة، کلّیّـة البنات جامعـة عین‌الشّمس، 1397.
  7. ______‏، رسالـة استحسان الخوض فی علم الکلام، حیدرآباد دکن، المجلس الدائرة المعارف
  8. العثمانیـّة، 1400ق.
  9. اشعری قمی‌، عبدالله بن أبی‌خلف، کتاب المقالات و الفرق، تهران، علمی ‌فرهنگی، 1361.
  10. بیهقی، احمد بن حسن، الإعتقاد، بیروت، دارالکتب العلمیّـة، 1404ق.
  11. جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، قم، أسراء، 1380.
  12. ______‏، شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی، قم، أسراء، 1384الف.
  13. ______‏، سرچشمة اندیشه، قم، أسراء، 1384ب.
  14. ______‏، تفسیر موضوعی قرآن کریم، قم، أسراء، 1384ج.
  15. ______‏، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم، أسراء، 1383.
  16. ______‏، وحی و رهبری، تهران، الزهرا(س)، 1361.
  17. رازی، فخرالدین ابوعبدالله، اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین، القاهرة، مدبولی، 1413ق.
  18. ______‏، ‏مفاتیح الغیب، ‏بیروت‏، داراحیاء التراث العربى‏، ‏1420ق.
  19. رضوانی، علی‌اصغر، شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات، تهران، مشعر، 1384.
  20. زحیلى، وهبـة بن مصطفى، ‏التفسیر المنیر فى العقیدة و الشریعـة و المنهج‏، بیروت، دارالفکر،
  21. ق.
  22. سبحانی، محمدتقی،" اسماء و صفات خداوند"، دانشنامة امام علی، ج2، قم، پژوهشگاه فرهنگ و
  23. اندیشة اسلامی، 1382.
  24. سلطانی، مصطفی، "صفات خبری از دیدگاه امامیه و معتزله با تأکید بر اندیشة سید مرتضی و
  25. قاضی عبدالجبار"، فصلنامه علمی پژوهشی اندیشة نوین دینی، سال هشتم، ش29، ص146-127،
  26.  
  27. سلیمان سلیم، علم‌الدین، المعتزله، لبنان، نوفل، بی‌تا.
  28. شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النّحل، بیروت، دارالمعرفـة، 1402ق.
  29. طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران، دارالکتب الإسلامی،1379. ‌
  30. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیـة، 1407ق.
  31. معتزلی، قاضی عبدالجبار بن احمد، شرح اصول خمسه، قاهره، مکتبـة وهبـة، 1384.
  32. ______‏، متشابه القرآن، قاهره، مکتبة دارالتراث، بی‌تا الف.
  33. ______‏، تنزیه القرآن عن المطاعن، بیروت، دارالنّهضـة الحدیثـة، بی‌تا ب.
  34. ______‏، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، قاهره، الدارالمصریـة، 1965.
  35. ______‏، موسوعـة التفاسیر المعتزلـة(6)، تفسیر القاضی عبدالجبار المعتزلی، بیروت، دارالکتب
  36. العلمیـة، 2009ق.
  37. ______‏، فضل الاعتزال و طبقات المعتزلـة، تونس، الدار التونسیـة للنشر، 1393ق.
  38. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1404ق.
  39. نجار، عامر، علم الکلام عرض و نقد، قاهره، مکتبـة الثقافـة الدینیـة، 1423ق.
  40. ولفسن، هری اوسترین، فلسفه علم کلام، ترجمة احمد آرام، تهران، الهدی، 1368
آینه معرفت
دوره 20، شماره 1 - شماره پیاپی 1
فروردین 1399
صفحه 111-132

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار