نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شهید بهشتی ،تهران ،ایران

2 دانشگاه شهید بهشتی ، تهران ، ایران

چکیده

چیستی مفهوم تجدد امثال (تجدد اعراض) و تأثیر آن در تبیین در نظریۀ خلقت و ارتباط آن با حق- تعالی- از نظرگاه اشاعره و مولانا موضوع‌ این مقاله است. تحقیق حاضر می‌کوشد تا در روند نظم سازمان یافتة خود به‌ این مسئلة اصلی پاسخ دهد که‌ آیا بین‌ این دو دیدگاه در مسئلة تجدد امثال‌، تفاوتی وجود دارد؟ در فرض وجود تفاوت، ریشه‌ای‌‌ترین و اساسی‌‌ترین تفاوت‌ها کدام است؟ فرضیة تحقیق پیش رو بر‌ این است که یین دیدگاه اشاعره و مولانا تفاوت‌هایی وجود دارد، اشاعره گرایشات دینی و اعتقادی خاصی دارند و با‌ اینکه برای ارادة الهی و قدرت عظیم حق تعالی نسبت به همة موجودات، عمومیت  قائل شده‌اند در عین حال، تجدد امثال  را در اجسام و انواع جواهر جایز نمی‌شمارند و ‌ این قاعده را تنها در بارة اعراض قائل هستند، لیکن مولانا در‌ این مسئلة دیدگاه عرفانی دارد و بر این عقیده است که تجدد امثال، افزون بر اعراض شامل جواهر عالم نیز می‌شود. روش پژوهش به کار گرفته شده در ‌این مقاله، روش کتابخانه‌ای  و توصیفی-  تحلیلی است که پس از بررسی آثار عمدة اشاعره و مولانا در مسئلة مورد بحث، آنها را به روش توصیفی- تحلیلی تبیین نموده‌ایم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Renewal of Archetypes from the Viewpoint of Ash'arites and Rumi

نویسندگان [English]

  • Nafiseh Sadeghi 1
  • zakaria baharnezhad 2

1 Shahid Beheshti University،Tehran،Iran

2 shahid Beheshti University ،Tehran ،Iran

چکیده [English]

The present study is concerned with the essence of the concept of renewal of archetypes and its effect on the clarification of the creation theory and its relation with God the Almighty from the viewpoint of Ash'arites and Rumi. It is a systematic attempt to provide an answer to the key question of whether there are any differences between these two viewpoints with regard to the issue of renewal of archetypes. Assuming that there are differences, what are the major differences? It is hypothesized that there are differences between the viewpoints of Ash'arites and Rumi. Due to their religious and specific beliefs, although Ash'arites generalize God’s will and power to all the creatures, they consider it illegitimate to apply the renewal of   etypes to objects and types of primary substance. They maintain this principle applicable only to outward appearances. However, Rumi takes a mystical view on this issue. He believes that the renewal of archetypes includes both outward appearances and primary substances. The present study has adopted a library descriptive-analytic research method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ash'arites
  • renewal of archetypes
  • Rumi
آشتیانی، سید جلال الدین، مقدمه تمهید القواعد ابن ترکه، تهران، علمی‌و فرهنگی، 1360.
ابن عربی، محی الدین، فصوص الحکم، قاهره، دار احیاء الکتب العربی، 1946.
اشعری، ابوالحسن، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، به تحقیق محمد محی الدین عبدالحمید، بیروت، الطبعه الثانیه، بی تا.
ایجی، میر سید شریف‌، شرح المواقف، قم، المنشورات الشریف الرضی، 1412.
_____، شرح المواقف، به تصحیح بدرالدین نوعسانی، قم، الشریف الرضی، 1325 ق.
ایزوتسو، توشیهیکو، بنیاد حکمت سبزواری، ترجمة دکتر سید جلال مجتبوی، تهران، بی نا، 1360.
باقلانی، ابوبکر محمد بن طیب، الانصاف فی اسباب الخلاف، قاهره، دارالکتب العلمیه، 1425.
بهارنژاد، زکریا، "بررسی مفهوم جوهر از دیدگاه ارسطو"،  اینه معرفت، شمارة پنجم، 1384.
جامی، ابن احمد، الدره الفاخره، ترجمه هیرو بهبهانی، تهران، مؤسسة مطالعات اسلامی، 1383.
حسن زاده آملی، حسن، گشتی در حرکت، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجاء، بی تا.
حسینی شاهرودی، سید مرتضی و فاطمه استثنایی، "وحدت شخصی وجود و بازتاب آن در معرفت احد از دیدگاته افلوطین"، جستارهای فلسفی، شمارة بیست و سوم، بهار و تابستان، 1392.
حسینی، سید احمد و رضا اکبریان، "مقایسه آموزه جوهر در دو کتاب مقولات و متافیزیک ارسطو"، معرفت فلسفی، شمارة بیست وسوم، بهار، 1388.
داعی، مرتضی بن قاسم، تبصره العوام فی معرفه مقالات الانام، تهران، اساطیر، 1313.
زمانی، کریم، مثنوی معنوی، تهران، اطلاعات، 1379.
سجادی، سید جعفر، فرهنگ علوم عقلی، تهران، انجمن اسلامی‌حکمت و فلسفة ‌ایران، 1391.
صلیبا، جمیل بن حبیب، فرهنگ فلسفی، ترجمة منوچهر صانعی دره بیدی، تهران، حکمت، 1366.
طوسی، محمد بن الحسن، تلخیص المحصل المعروف بنقد المحصل، بیروت، دار الاضواء،
1405 ق.
العلامه الحلی، جمال الدین ابی منصور حسن بن یوسف، انوار الملکوت فی شرح الیاقوت، به تصحیح محمد نجمی‌ زنجانی، قم، الشریف الرضی، 1363 .
الفاخوری، حنا، تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، ترجمة عبدالمحمد‌آیتی، تهران، علمی ‌و فرهنگی، 1374.
کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفة کاپلستون، ترجمة جلال الدین مجتبوی، تهران، سروش، 1380.
مولانا، جلال الدین محمد بلخی، کلیات شمس تبریزی، به تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران، افکار، 1384.
همایی، جلال الدین، تجدد امثال و حرکت جوهری، تهران، جاویدان خرد، 1356.
_____، دو رساله در فلسفة اسلامی، تهران، انجمن فلسفه ‌ایران، 1439.