جستاری دربارة قوة واهمه از نظر ابن‌سینا

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی (نویسندة مسئول)

چکیده

ابن‌سینا موضوع نفس و مباحث آن را سرلوحة پیگیری‌های فلسفی خود قرار داده و تبیین‌های فلسفی او در ‌این مباحث به شیوه‌ای است که متفکران پس از او نتوانند بدون توجه به نظریات وی مسائل و مباحث نفس را بررسی کنند. یکی از موضوع‌های که در‌ این میدان به تفصیل به آن پرداخته قوای باطنی نفس است. یکی از قوای باطنی قوة واهمه است که وی از پیشتازان طرح‌ این قوه در میان قواست. وی درکتاب‌هایش مانند شفا و اشارات به آن پرداخته و کارکرد آن برای نفس و جایگاه آن‌ را مشخص کرده است. نگارنده در این مقاله به جستاری در نظریات وی پرداخته وکارایی و ویژگی‌های آن را بررسی کرده و به نتایجی در دیدگاه وی در احکام‌ این قوه و قوای نازل آن رسیده و احکام واهمه در انسان و حیوان و مرز جدایی و تمایز فراورده‌های آن‌را در حیوانات و انسان تحلیل نموده است و داوری منطقی ابن‌سینا در محصولات‌ این قوه، دروغ و باطل بودن بسیاری از احکام آن را در انسان مورد توجه قرارداده و ملاک داوری‌های مختلف احکام‌ این قوه را در سخنان ابن‌سینا آشکار کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Estimative Faculty from Avicenna’s Perspective

نویسنده [English]

  • Gholamhossein Emadzadeh
Faculty member of Shahid Beheshti University (Corresponding author)
چکیده [English]

Avicenna put the soul and its related issues at the forefront of his philosophical pursuits, and explained them in such a way that the later thinker could not ignore his views in their study of the topic. In his studies, he has dealt with the issues related to internal faculties of the soul in detail. One of these issues that he has introduced is the estimative faculty. He is considered as a pioneer in introducing this faculty among the other soul internal faculties. He has dealt with this faculty, its function for the soul, and its position in his works like Al Shifa and Al Isharat. The present study aimed to examine Avicenna’s views and evaluate their efficiency and characteristics. Based on the results of the study, conclusions are made about the principles of this faculty and its subordinated ones, and also distinctions are made between human beings and animals in terms of the faculty principles, their implications and products. Avicenna’s logical judgments in relation to the implications and the falsity and invalidity of a lot of judgment criteria among human beings are identified and the criteria sanctioned by Avicenna are revealed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Avicenna
  • internal faculty
  • soul
  • estimative faculty
  • judgment
ابن ابی اصیبعه، عیون الانبا، ج2، چاپ قاهره، بی‌نا، بی‌تا.
ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، قم، النشر البلاغه،1383.
______، الشفا، منشورات مکتبـة آیـة العظمى المرعشى النجفى، 1404ق.
______،رساله نفس، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، 1383.
______، التعلیقات، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، 1379.
______، المباحثات، تهران، مؤسسة پژوهشى حکمت و فلسفه، 1396.
______، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،1379.
ابراهیمى دینانى، غلامحسین، سخن ابن‌سینا و بیان بهمنیار، مؤسسة پژوهشى حکمت و فلسفه، 1396.
ارسطو، دربارة نفس، با تعلیقات تریکو، ترجمة علیمراد داودی، تهران، حکمت، 1369.
سبزواری، ملاهادی، شرح منظومه، چاپ سنگی.
سیاسى، على اکبر، علم النفس یا روانشناسى از لحاظ تربیت، تهران، دانشگاه تهران، 1348.
______، علم النفس ابن‌سینا و تطبیق آن با روان‌شناسى جدید، تهران، دانشگاه تهران، 1333.
شیرازى، صدرالمتالهین، الاسفار الاربعه، قم، دارالمعارف الاسلامیه،1378.
طوسى، خواجه نصرالدین، شرح الاشارات، قم، نشر البلاغه، 1383.
طباطبایى، اصول فلسفه و روش رئالیسم، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1360.
فخرالدین رازى، المباحث المشرقیه، افست مصر- طهران، مکتبـة الاسلامى، 1966.