ارزیابی و نقد مبانی عقیدة پیناک در «تغییرپذیری خداوند» بر مبنای کلام امامیه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دکتری کلام امامیه دانشگاه قرآن و حدیث (نویسندة مسئول)

چکیده

ارتباط خداوند با انسان (و لوازم آن) همواره از مباحث مناقشهانگیز در میان الهیدانان بوده است. از مهمترین شعب این بحث، مسئلة «تغییرپذیری» خداوند است. پیناک (از بنیانگذاران الهیات گشوده) معتقد است از آنجا که ـ بنا بر کتاب مقدس ـ خداوند همواره با جهان در ارتباط بوده است و همچنین تدبیر جهان متغیر منطقاً نیازمند مدبری است که بتواند در شرایط متغیر تدبیر مناسبی داشته باشد، ناگزیر خداوند باید موجودی تغییرپذیر باشد. این مسئله در کلام امامیه به گونهای دیگر تبیین شده است. از دیدگاه متکلمان امامیه اگرچه خداوند هر لحظه با مخلوقات در ارتباط بوده و متولی تدبیر جهان متغیر است، لکن این امر منجر به تغییرپذیری او نمیشود. در واقع خداوند در عین تغییرناپذیری، به اقتضای شرایط، گاه برخی امور را مقدم یا مؤخر مینماید و این ظهور جدید، نه در ذات خداوند، بلکه در تحقق خارجی امور (افعال او) است. در این مقاله، مؤلف با روش توصیفی- تحلیلی در صدد ارزیابی مبانی عقیدة پیناک در تغییرپذیری خداوند بر مبنای کلام امامیه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critique and Evaluation of the Foundations of Pinnock's Views on God’s Mutability Based on Imamieh Theology

نویسنده [English]

  • mohammad torkamani
Ph.D. in Imamia Theology of Quran and Hadith University (Responsible Author)
چکیده [English]

God's relationship with man (and its requirements) has always been a controversial topic among theologians. One of the most important themes of this topic is "God’s mutability”. Pinnock (one of the founders of open theism) believes that since -according to the Bible - God has always been in contact with the world, and the planning of the changing world logically requires a manager who can have appropriate plans under changing conditions, God must necessarily be mutable. This issue is explained in a different way in Imamieh theology. From the point of view of Imamieh theologians, although God is in contact with the creatures every moment and oversees the planning of the changing world, this does not necessarily lead to His mutability. In fact, God, in spite of being immutable, under some circumstances, may give some things precedence over others. However, these new appearances does not reflect God's essence, but His actions showing the external realization of things. The present paper is an effort to evaluate the foundations of Pinnock's views on God's mutability based on Imamieh theology adopting a descriptive-analytical method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mutability
  • God
  • Imamieh Theology
  • Holy scripture
  • Pinnock
قرآن کریم.
ابن‌طاووس، علی بن­موسی، الطرائف فی معرفـة مذاهب الطوائف، ج2، قم، مطبعـة الخیام،۱۴۰۰ق.
ابن­منظور، محمد بن­مکرم،  لسان العرب، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
ابن­میمون، موسی ­بن­میمون، دلالـة الحائرین، اتای، حسین، قاهره، مکتبة الثقافـة الدینیـة، بی­تا.
برقی، احمد بن­محمد، المحاسن، ج2، قم، دارالکتب الإسلامیـة، بی­تا.
حلی، ابومنصور،  الألفین، وجدانى، قم، هجرت، 1409ق.
حلی، ابومنصور، کشف ­المراد فی شرح تجرید الإعتقاد، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، 1413ق.
راغب اصفهانی، حسین بن­محمد، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالقلم، 1404ق.
سبحانی تبریزی، جعفر، منشور عقاید امامیه، قم، مؤسسة امام صادق علیه السلام، 1376.
شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، صبحی صالح، قم، دارالهجره، 1414ق.
صدوق، محمد بن­علی، الإعتقادات، قم، المؤتمر العالمی لألفیـة الشیخ المفید،1413ق.
صدوق، محمد بن­علی، التوحید، هاشم حسینی تهرانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، 1416ق.
صدوق، محمد بن­علی، عیون اخبارالرضا، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، 1404ق.
صدوق، محمد بن­علی، معانی الأخبار، عبدالعلى محمدى شاهرودى، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1377.
صفایی، احمد، علم کلام، ج۲، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۴.
طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، مکتبه النشر الإسلامی، 1360.
طبرانی، سلیمان بن­احمد، المعجم الأوسط، ابومعاذ طارق بن­عوض الله، ابوالفضل بن ابراهیم   حسینی، قاهره، دارالحرمین للطباعـة و النشر و التوزیع، 1415ق.
طوسی، محمد بن­حسن، الغیبـة، مجتبی عزیزی، قم، مسجد مقدس جمکران، ۱۳۸۷.
عسکری، سید مرتضی، البداء فی ضوء الکتاب و السنه، بیروت، دارالضواء، 1408ق.
عسکری، سید مرتضی، عقاید اسلام در قرآن کریم، محمدجواد کرمی، تهران، مؤسسه علمی فرهنگی علامه عسکری، 1388.
فیض کاشانى، محمد، أصول المعارف، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1375.
قمی، عباس، سفینـة البحار، قم، اسوه، 1414ق.
کلینی، محمد بن­یعقوب، الکافی، تهران، انتشارات اسلامیه، 1362.
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه ­الاطهار، بیروت، دارالاحیاء تراث العربی، بی­تا.
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، السماء و العالم، محمدباقرکمره‌‌ای، محمدباقر بهبودی، تهران،   کتابفروشی اسلامیه،۱۳۵۱.
محمدى رى­شهرى، محمد، دانشنامة عقاید اسلامى، قم، مؤسسة علمی فرهنگی دارالحدیث، 1386.
مرتضى، علی بن­حسین، أمالی المرتضى، قاهره، دارالفکر العربی، 1998.
مقداد، فاضل، اللوامع الإلهیـة فی المباحث الکلامیـة، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1422ق.
 Erickson, Millard, God the Father Almighty: A Contemporary Exploration of the Divine Attributes, Grand Rapids: Baker Book House, 1998.
New Revised Standard Version Bible. Division of Christian Education of the National Council of the Churches of Christ in the United States of America, 1989.
Pinnock, Clark. "Open Theism: An answer to my critics.” Dialog: A Journal of Theology, 2005. 44(3). 237-245.
Pinnock, Clark, Most Moved Mover: A Theology of God’s Openness, Michigan: Baker Academic, 2001.
Piper, John. Taylor, Justin. Helseth, Paul Kjoss. Beyond the Bounds: Open Theism and the Undermining of Biblical Christianity. Illinois: Crossway Books, 2003.
Thiessen, Henry Clarence. Lectures in Systematic Theology. first edition. Eerdmans Publishing Co, 2006.
Ware, Bruce A. Their God Is Too Small: Open Theism and the Undermining of confidence in God. Illinois: Crossway Books, 2003.
Wolterstorff, Nicholas. ‘God Everlasting’ in C. Orlebeke and L. Smedes (eds.), God and the Good: Essays in Honor of Henry Stobb. Grand Rapids: Eerdmans, 1975.