واکاوی و تبیین مفهومی و مصداقی قیاس اولویت در آیات خلقت

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری تخصصی مبانی نظری اسلام، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران (نویسندة مسئول)

2 استادیار گروه مبانی نظری اسلام، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران

چکیده

قیاس اولویت به معنای قوی بودن علت حکم در فرع و سرایت حکم اصل به فرع، از براهین و قواعدی است که در قرآن استفاده شده است. از جمله موارد استفاده از این قاعده، اثبات خلق جدید و بازگرداندن موجودات (انسان) در معاد است. قرآن در مرحلة نخست برای برطرف کردن استبعاد مشرکان، خلقت جدید موجودات در معاد را با خلقت ابتدایی قیاس کرده است و بیان می دارد که هرگاه خداوند قادر به خلقت مسبوق به عدم باشد به طریق اولی قادر به بازگرداندن خلقی است که مسبوق به عدم نیست. در ضمن این بحث اشاره شده است که آفرینش این دو خلق، در نزد خداوند به یک اندازه قدرت لازم دارد و خلقت هیچ کدام نسبت به دیگری مشقت و سختی همراه ندارد. در مرحلة بعد، برای اثبات خلق جدید و بازگرداندن انسان در معاد، قدرت بر آفرینش آسمان و زمین که با ذهن منکران معاد همخوانی بیشتری دارد حد وسط در قیاس اولویت قرار گرفته و اثبات شده است که هرگاه خداوند قادر به آفرینش آسمان و زمین با آن عظمت و اجزای بزرگ باشد به طریق اولی قادر است انسان را که تنها از گل چسبنده و دارای اجزای کوچک است دوباره بازگرداند. در ذیل این قیاس مِثلیت بدن دنیوی و اخروی و عینیت این دو بدن پس از ورود نفس به بدن اخروی تبیین شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis and Conceptual Referential Explanation of Analogy of Priority in the Verses of Creation

نویسندگان [English]

  • meysam orangi 1
  • Mohammad reza Emaminiya 2
1 Doctorate in theoretical foundations of Islam, University of Islamic Studies, Qom, Iran (corresponding author)
2 Assistant Professor, Department of Theoretical Foundations of Islam, University of Islamic Education, Qom, Iran
چکیده [English]

The analogy of priority, which means that the reason for the ruling is strong in the subsidiary and the spread of the original ruling to the subsidiary, is one of the arguments used in the Qur'an. Among the cases for which this rule is used is the proof of a new creation and the return of the creatures’ (humans) in the hereafter. The proof of the return of creatures in the resurrection is one of the examples of this discussion. First and foremost, in order to eliminate the polytheists’ argument of improbability, the Qur'an compares the new creation of beings in the resurrection with the original creation arguing that if God is capable of creating from non-existence, a fortiori, He is capable of restoring a creation that is not prior to non-existence. In this regard, it has also been pointed out that both creations are the same in the eyes of God with none accompanied with more hardships compared to the other. Second, as a proof for the new creation and the restoration of man in the resurrection, the power of creating the heavens and the earth, which is more compatible with the mind of those who deny the resurrection, is prioritized as the middle ground in the analogy. It is argued that when God is capable of creating the heavens and the earth, with its greatness and large parts, a fortiori, is capable of restoring the human being, who is only made of sticky mud and has small parts. Under this analogy, the discussion of the similarity between the worldly and the hereafter body and the objectivity of these two bodies after the soul enters the otherworldly body has been discussed. In the present paper, along with the definition of the analogy of priority, the concept and examples of this type of analogy in the verses of the Qur'an are analyzed and explained.

کلیدواژه‌ها [English]

  • analogy of priority
  • new creation
  • original creation
  • sameness
  • objectivity

مراجع

 قرآن‌کریم
ابن عاشور، التحریر والتنویر، بیروت، مؤسسـة التاریخ العربی‏، 1420 ق.
ابو زهره، زهره، التفاسیر، بیروت‏، دارالفکر، 1395 ق.
آلوسى، محمودبن‌عبدالله‏، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی‏، محقق: على
   ‏عبدالبارى عطیه، بیروت‏، دارالکتب العلمیـة، 1415 ق.
بحرانى، هاشم بن سلیمان‏، البرهان فی تفسیر القرآن‏، محقق: بنیاد بعثت، واحد تحقیقات اسلامى‏،
   موسسـة البعثـة، قم‏، قسم الدراسات الإسلامیـة، 1415 ق.
ثعلبى، احمد بن محمد، الکشف و البیان، محقق: ابن‌عاشور، ابى‌محمد، بیروت‏، دارإحیاء التراث
   العربی‏، 1422ق.
شنقیطى، محمدامین‏، أضواء البیان فى إیضاح القرآن بالقرآن‏، بیروت‏، دارالکتب العلمیـة،
   1427 ق.
شوکانى، محمد، فتح القدیر، دمشق، دار ابن کثیر، 1414 ق.
صدرالدین شیرازى، محمدبن ابراهیم‏، تفسیر القرآن الکریم، مصحح: محمد خواجوى، قم‏، بیدار،
   1361.
طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏، مصحح: هاشم‏ رسولى، فضل‏الله یزدى
   طباطبایى، ‏تهران‏، ناصر خسرو،  1372.
طباطبایى، محمدحسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن‏، بیروت‏، مؤسسـة الأعلمی للمطبوعات‏، 1390 ق.
طوسى، محمد بن حسن‏، التبیان فی تفسیر القرآن‏، مصحح: احمد حبیب‏ عاملى، بیروت‏، دار إحیاء
   التراث العربی‏، بی‌تا.
فخر رازى، محمد بن عمر،  مفاتیح الغیب، بیروت‏، دار إحیاء التراث العربی‏، 1420 ق.
فیض کاشانى، الأصفى فی تفسیر القرآن‏، محمد بن شاه مرتضى‏، محقق: محمدحسین درایتى،  
   محمدرضا نعمتى، قم، مرکز النشر التابع لمکتب الإعلام الإسلامی‏، 1418 ق.
قمی، ابوالقاسم،  قوانین الاصول، تهران، دارالطباعه، ۱۳۶۳.
کلینی، محمد بن یعقوب، الاصول فی الکافی، محقق: على اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران،‌
   دارالکتب الإسلامیـة ، 1407 ق.
مراغى، احمد مصطفى‏، تفسیر المراغى‏، بیروت، دار الفکر، بی‌تا.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دایرة‌المعارف قرآن کریم‏، قم،انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى
   حوزة علمیة قم، 1382.
مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، قم، جامعة مدرسین حوزة علمیه، 1381.
مغنیه، محمدجواد،  التفسیر الکاشف، قم‏، دارالکتاب الإسلامی‏، 1424 ق.
مغنیه، محمدجواد، التفسیر المبین‏، قم‏، دارالکتاب الإسلامی‏، 1425 ق.
مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه‏، تهران‏، دارالکتب الإسلامیـة، 1371.
مکارم شیرازى، ناصر، انوار الاصول، قم، مدرسه الامام على بن ابى طالب، 1428ق.
نهاوندى، محمد، نفحات الرحمن فى تفسیر القرآن‏، قم‏، موسسـة البعثـة مرکز الطباعـة و النشر، 1386.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار