فلسفة عرفان در نگرش ابن خلدون

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران (نویسندة مسئول)

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی و هنر، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

چکیده

ابن‌خلدون (808 ـ732 ق)، به عنوان پایه‌گذار علم عرفان، اغلب به عنوان فیلسوف تاریخ، جامعه‌شناس و تمدن‌شناس معروف شده است، در حالی که در حوزه‌های متعددی از دانش‌‌های عصر خود به پژوهش پرداخته و آثار ارزنده‌ای از خود به یادگار گذاشته است، یکی از آنها فلسفۀ عرفان است که تاکنون به آن توجه نشده است. در این مقاله دیدگاه اختصاصی او در این حوزه واکاوی می‌شود و اصالت و معرفت‌شناسی عرفان و دریافت‌های عرفانی و وحدت وجود با مبنای خاص فلسفۀ عرفان او تبیین می‌شود. هدف این مقالة توصیفی، دریافت همدلانۀ ابن خلدون با عرفان است که به روش کتابخانه‌ای و با مراجعه به آثار اصلی او انجام شده است. اگر چه با چنین مطالعه‌ای روشن می‌شود که ابن خلدون اگر عارف رسمی هم نبوده، گرایش زیادی به عرفان داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Philosophy of Mysticism from Ibn Khaldun’s Perspective

نویسندگان [English]

  • aliakbar afrasiabpour 1
  • Hosein Arian 2
1 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Shahid Rajaee University of Education, Tehran, Iran (corresponding author)
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities and Arts, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran
چکیده [English]

Ibn Khaldun (732-808 A.H.), as the founder of civil engineering, is often known as a philosopher of history, sociologist and civilizational scientist; however, his research is extended to many fields of knowledge of his era with valuable outcomes one of which is the philosophy of mysticism, which has not yet received due research attention. In this article, his specific point of view in this field is analyzed; the issues dealt with are originality, epistemology and mystical perceptions, and the unity of existence from the standpoint of his specefic mystic philosophy with a special analytic focus on his major views on these issues. The purpose of this descriptive study is to understand Ibn Khaldun’s sympathy with mysticism adopting a library research methos with reference to his major works. The results clearly show that Ibn Khaldun, though not a formal mystic, had a great tendency towards mysticism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Philosophy of Mysticism
  • Discovery and Intuition
  • Epistemology
  • Authenticity of Mysticism
  • Unity of Existence

مراجع

ابن‌عماد حنبلی، ابوالفلاح، شذارت الذهب فی اخبار من ذهب، بیروت، دار ابن‌کثیر، 1406ق.

ابن‌خلدون، عبدالرحمان، مقدمه، تحقیق علی عبدالوالحد وافی، قاهره، دارالکتاب، 1968.

ابن‌خلدون، عبدالرحمان، مقدمة ابن خلدون، ترجمة محمد پروین گنابادی، تهران، بنگاه ترجمه  و نشر کتاب، 1353.

ابن خلدون، عبدالرحمان، شفا السائل و تهذیب المسائل، بیروت، لبنان، دارالفکر المعاصر، 1996.

ابن بطوطه، سفرنامة ابن بطوطه، ترجمة محمد علی موحد، تهران، خانه کتاب، 1361.

اتو، رودلف، مفهوم امر قدسی، ترجمة همایون همتی، تهران، نقش جهان،1380 .

بعلی، فؤاد، جامعه، دولت و شهر نشینی، تفکر جامعه شناختی ابن‌خلدون، ترجمة غلامرضا
   جمشیدی‌ها؛ تهران، دانشگاه تهران، 1382.

ژوزف کوک، مسلمانان آفریقا،ترجمة اسدالله علوی، مشهد، رضوی، 1373.

جیمز، ویلیام، تنوع تجزیۀ دینی، ترجمة حسین کیانی، تهران، حکمت، 1367.

نفیسی، سعید، سرچشمه تصوف در ایران، تهران، فروغی، 1377.

فضلی، علی، فلسفة عرفان (ماهیت و مؤلفه‌ها)، قم، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه، 1394.

فنایی، اشکوری، محمد، «فلسفه عرفان عملی»، فصلنامه اسراء، سال چهارم، شمارة اول، 1390.

گلدزیهر، ایگناس، گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان، ترجمة سید ناصر طباطبایی، تهران، ققنوس، 1383.

صمدی، محسن، فلسفة تاریخ ابن‌خلدون، مترجم مجید مسعودی،تهران، علمی و فرهنگی، 1383.

نصار، ناصیف، اندیشة واقع‌گرایی ابن‌خلدون، مترجم یوسف رحیم‌لو، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1366.

یثربی، یحیی، فلسفة عرفان، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1374.

وکیلی، هادی، فلسفۀ عرفان و فلسفه‌های مضاف، قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1385.

گری لینگ، ای.سی، معرفت‌شناسی، نگرش‌های نوین در فلسفه، ترجمة یوسف دانشور، قم، نظر  طه، 1383.

هاملین دیوید، تاریخ معرفت‌شناسی، ترجمة شاپور اعتماد، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1374.

Sheikh, m. Saeed, Islamic Philosophy, The Octagon Press, 1982.

Ahmad, Zaid, The Epistemology of Ibn Khaldun, Routledge, 2003.

Shehadi, Fadlou, Theism, Mysicism and Scientific History in Ibn Khldun, in  Islamic Theolog and philosophy, New york Press, 1984.

Rosenthal, Erwin I, J, Political Thught in Medivial Islam: an Interoductory Outline, Cambridge University Press, 1958.

Al. Azmeh, Aziz, Ibn Khjaldun: An Essay in Reinterpretation, Central European University Press, 2003.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار