اصول چهارگانة ابتکاری صدرالمتالهین در الشواهدالربوبیه در رد نظریة متکلمان مبنی بر وجود تکامل روحانی صرف، در عالم برزخ

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استاد تمام دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، گروه معارف اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، تهران، ایران

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی گرایش مبانی نظری اسلام دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی(ره). تهران، ایران( نویسنده مسئول)

چکیده

پژوهش حاضر به تحلیل چگونگی رد نظریة متکلمان مبنی بر وجود صرف تکامل روحانی و نه جسمانی انسان در عالم برزخ براساس اصول ابتکاری مبدع حکمت متعالیه صدر المتالهین شیرازی در کتاب الشواهد الربوبیـه به روش تحلیلی، توصیفی پرداخته است. در‌این نوشتار سعی شده ضمن بررسی مفهوم تکامل برزخی ابتدا عوالم نظام هستی تبیین گردد و سپس براساس آموزه‌های دینی مسلم بودن تحقق تکامل برزخی از دیدگاه قرآن و روایات ماثوره تاکید شود. در ادامه «کمال حقیقی نفس» که همانا سیر باطنی از «خود به خود» است مورد توجه قرار گرفته و بر‌این مبنا تعارض دو دیدگاه محققان یعنی متکلمان و حکمت متعالیه صدرایی در تعریف حقیقت انسان و مراتب حاکم بر آن تشریح شده و در نهایت در رد انحصار متکلمان در تکامل به «تکامل علمی ‌و روحانی»، اصول چهارگانة هستی‌شناختی و معرفت شناختی ملاصدرا در امکان تکامل عملی و جسمانی برزخی که شامل «فاعلیت نفس ناطقه و کفایت ذاتی آن»، «جایگاه نفوس در دارا بودن بر لطیف ترین جوهریت و شدیدترین روحانیت»، «کمالات و سلطنت قوة خیال در عالم برزخ» و نیز «لطافت و نورانیت نفس ناطقه» است، با ابتنا به حکمت متعالیة وی، مورد بحث و مداقّه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Mulla Sadra’s Four Innovative Principles in Al-Shawahid al-Rububiyyah for Rejecting Mutakallimun’s Theory of the Mere Spiritual Perfectibility in the World of Purgatory

نویسندگان [English]

  • saldeh hasanzadeh 1
  • ali karbalaei pazoki 2
  • Jamal Babalian 3
1 Full professor of Allameh Tabatabai University (RA), Department of Islamic Studies, Faculty of Theology and Islamic Studies, Allameh Tabatabai University (RA), Tehran Iran
2 Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology and Islamic Studies, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
3 Doctoral student of Islamic Studies, Department of Theoretical Foundations of Islam, Faculty of Theology and Islamic Studies, Allameh University Tabatabaei (RA). Tehran, Iran (corresponding author)
چکیده [English]

Using a descriptive and analytic method, the present paper has analyzed the rejection of Mutakallimun’s theory of the mere spiritual perfectibility of man in the world of Purgatory, based on the innovative principles of Mulla Sadra’s Transcendent Philosophy in Al-Shawahid al-Rububiyyah. In this paper, we have tried to examine and explain the concept of purgatory perfectibility and to emphasize on the realization of purgatory perfectibility from the perspective of the Qur’an and the Islamic traditions, based on the certain religious doctrines. Then, we have considered “the true perfection of the Soul”, which is an inner journey “from Self to the Self”, and on this basis, we have examined the conflict between the views of Mutakallimun and the Sadraean Transcendent Philosophy about the definition of the true reality of man and its degrees. Finally, we have discussed on the rejection of Mutakallimun’s restricting the perfectibility to “the intellectual and spiritual perfectibility”, based on Mulla Sadra’s four ontological and epistemological principles about the possibility of practical and bodily purgatory perfectibility, which include “the agency of the rational soul and its essential sufficiency”, “the place of the souls in having the most subtle substantiality and the most intense spirituality”, “the perfections and the sovereignty of the faculty of imagination in the world of Purgatory”, and “the subtlety and lightness of the rational soul”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla Sadra
  • Al-Shawahid al-Rububiyyah
  • perfectibility
  • spiritual
  • bodily
  • Mutakallimun

مراجع

Holy Quran.
Nahj al-Balagha.
Abd al-Jabbar, Abu al-Hasan.  (1962-1965). Al-Mughni fi Abwab al-Tawhid wal-ʿAdl. George Qanwati and others  (ed). Cairo: Al-Dar al-Masriyya.
Ahsaei, Ibn Abi Jumhur.  (2021). ʿAwali al-Laʾali. Qom: Dar Sayyid Al-Shuhada.
Alam al-Hoda, Sayyid Murtiza.  (1946). Al-ʾAmali. Sayyid Muhammad Badr al-Din Nasani Halabi  (ed). Qom: Manshurat Marashi.
Ashtiani, Jalaleddin.  (2001). Description of Qaysari's Introduction. Qom: Bostan Kitab.  (In Persian)
Daghim, Samih.  (2004). Encyclopedia of Sadr al-Din Shirazi's Terms. Beirut: Nashirun.
Fayz Kashani, Muhsin.  (1996). Usul al-Maʿarif. Qom: Publishing Center of Islamic Propaganda Office of Qom Seminary.
Fayz Kashani, Muhsin.  (2006). ʿIlm al-Yaqin fi Usul al-Din. Qom: Bidar.
Hasanzadeh Amoli, Hassan.  (2008). Sharh al-ʿUyun fi Sharh al-ʿUyun. Qom: Bostan Kitab Institute.
Hassanzadeh Amoli, Hassan.  (1996). One Thousand and One Points. Qom: Islamic Propaganda Office.  (In Persian)
Hilli, Yusuf ibn Mutahhar. Kashf al-Murad fi Sharh-i Tajrid al-Iʿtiqad. Qom: Jamiʿi-ye Mudarrisin.
Homsi Razi, Sadideddin.  (1991). Al-Mungad min al-Taqlid. Qom: Nashr al-Islami Institute.
Hurr ʿAmili, Muhammad ibn Hasan.  (1979). Vasaʾil al-Shiʿa. Tehran: Islamiyya.  (In Persian)
Ibn Faris, Abul al-Hossein.  (1983). Moʿ'jam Maqaʾis al-Loghah. Qom: Office of Islamic Propaganda.
Ibn Sina.  (2000). Al-Taʿliqat. Qom: Publishing Center of the Islamic School.
Javadi Amoli, Abdullah.  (2007). Resurrection in the Qur'an. Qom: Asra Publishing Center.  (In Persian)
Jowhari, Ismaʿil ibn Himad.  (1986). Al-Sihah Taj al-Loghah. Ahmad ibn al-Ghafur Attari  (ed). Beirut: Dar al-Ilm.
Majlesi, Muhammad Baqir.  (1989). Bihar al-Anwar. Tehran: Islamiyya.
Motahari, Murtiza.  (1992). Collection of Works. Tehran: Sadra Publishing House.  (In Persian)
Mulla Sadra.  (1981). Al-Hikma al-Mutaʿaliyya fi al-Asfar al-ʿAqliyyat al-Arbaʿa, vol. 1, 8, and 9. Beirut: Dar Ihya al-Turath.
Mulla Sadra.  (1987). Al-Shawahid Al-Rububiyya. Mashhad: Al-Jamei Publishing Center.
Mulla Sadra.  (1987). Sharh-i Usul-i Kafi. Muhammad Khajawi  (ed). Tehran: Ministry of Culture and Higher Education.
Mulla Sadra.  (2009). Al-Shawahid Al-Rububiyya fi al-Manahij al-Sulukiyya. Sayyid Jalaleddin Ashtiani  (ed.). Qom: Bostan Kitab.
Mulla Sadra.  (2011). Al-Mabdaʾ wal-Maʿad. Javad Shanzari  (trans.). Qom: Qom University Press.  (In Persian)
Qadrdan Qaramaleki, Muhammad Hassan.  (1996). An Exploration of the Visualization of Actions. Tehran: Keyhan Andisheh Magazine.  (In Persian)
Qutbuddin Shirazi, Mahmud ibn Masud.  (2013). Hikmat al-Ishraq  (Taʿliqa Mulla Sadra). Tehran: Sadra Islamic Hikmat Foundation.
Reza Nejad, Gholam Hossein.  (2008). Al-Mashahid al-Uluhiyya. Qom: Ayat Ishraq.  (In Persian)
Sobhani, Jafar.  (1993). Lectures on Theology. Qom: Islamic Publishing Institute.
Tabatabaei, Muhammad Hossein.  (1996). Al-Mizan. Qom: Jamiʿat al-Mudarisin.
Tousi, Muhammad ibn Hassan ibn Ali.  (1985). Al-Iqtisad fima Yataʿlaq bih al-Iʿtiqad. Beirut: Dar al-Adwaʾ.
Tousi, Nasireddin.  (1987). Beginning and Ending. Hasan Hassanzadeh Amoli  (ed.). Tehran: Printing and Publishing Organization of the Ministry of Islamic Guidance.
Tousi, Nasireddin.  (1995). Beginning and Ending. Tehran: Department of Islamic Culture and Guidance.
Zenuzi, Ali ibn Abdullah.  (1999). Collection of Works. Tehran: Ittilaʿat.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار