بررسی دو رویکرد متفاوت از مقولة ادراک حسی در فلسفة ملاصدرا و راهکاری درون ساختاری برای گریز از چالش معرفتی آن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران (نویسندة مسئول)

چکیده

مسئلة ادراک حسی در فلسفة ملاصدرا به گونه‌‌ای سامان یافته است که زمینة تفسیر دوگانة ایده‌‌آلیستی و رئالیستی را از آن ممکن می‌‌کند. طبق رویکرد نخست از ادراک حسی با برتری و اولویت ذهن و تصورات حاصل از آن نسبت به تعینات جهان خارج، بستر تفسیر ایده‌‌آلیستی در نظام معرفتی صدرایی ایجاد می‌‌شود و بر اساس رویکرد دوم وحدتی بین انسان و جهان خارج برقرار می‌شود که حائلی میان انسان و عالم نخواهد بود. لازمة رویکرد دوم ایجاد فاصله از مبانی ایده‌‌آلیسم ذهنی است. این در حالی است که بر اساس رویکرد اول امکان خروج از ایده‌‌آلیسم عینی با پیچیدگی بیشتری رو به رو می‌‌شود. در پژوهش حاضر تلاش بر این است که به شیوة توصیفی- تحلیلی بستر شکل‌‌گیری این دو رویکرد بررسی شود و لوازم متفاوت هر دو رویکرد مورد واکاوی قرار گیرد. به همین منظور، با تمسک به راه‌‌کاری درون ساختاری، همچون اعتباری بودن تمایز میان عالم عین و عالم ذهن، عدم ارتباط چالش‌‌های ایده‌‌آلیسم عینی با مقولة ادراک حسی در نظام صدرایی ترسیم می‌‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Examination of Two Different Approaches to the Problem of Sense Perception in Mulla Sadra’s Philosophy, and an Intra-Structural Solution for Avoiding its Epistemological Challenge

نویسنده [English]

  • hanieh koohihajiabadi
Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Faculty of Humanities, Hormozgan University, Bandar Abbas, Iran (corresponding author)
چکیده [English]

The problem of sense perception in Mulla Sadra’s philosophy has been drawn in such a way that makes possible two different approaches to it: idealistic and realistic. According to the first approach, considering the superiority and priority of the mind and its concepts to the external world, we can provide an idealistic interpretation of Mulla Sadra’s epistemological system, and according to the second approach, there is a unity between man and the external world, according to which there is no preventer between man and the external world. The second approach implies avoiding from subjective idealism. But based on the first approach, the possibility of leaving the objective idealism becomes more complicated. In this paper, I have tried to explain the background of the formation of these two approaches by a descriptive-analytical method, and to analyze the different implications of both of those two approaches. For this reason, by appealing to an intra-structural solution, which is the ideality of the distinction between the world of objects and the world of the mind, I have stated the irrelevance of the challenges of objective idealism with the sense perception in Mulla Sadra’s philosophical system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla Sadra
  • sense perception
  • objective idealism
  • subjective idealism

مراجع

Alam al-Hoda, Ali, Akram Askarzadeh Mazrae, & Zeinab Shakibi. (2020). Idealism and Sadraean Philosophy. Tehran: Negahe Mo’aser. (In Persian)
Bahmanyar ibn Marzban, Abu al-Hassan. (1996). Al-Tahsil. Mortaza Motahhari (ed). Tehran: Tehran University Publications.
Berkeley, George. (1999). Principles of Human Knowledge & Three Dialogues. Edited by Howard Robinson. Oxford University Press.
Bonyani, Muhammad. (2016). “A Reflection on the World Outside of the Mind”.  Marefat -e- Falsafi, 13 (4): 83-104. (In Persian)
Dancy, Jonathan. (1996). An Introduction to Berkeley. Translated by Hasan Fathi. Tehran: Fekr -e- Rooz Publications. (In Persian)
Edwards, Paul. (ed.). (1967). The Encyclopedia of Philosophy, Vols. 3 & 4. New York: Macmillan Publishing.
Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. (1967). The Difference between Fichte’s and Schelling’s Systems of Philosophy. Harris and Walter Cerf (ed.). New York: State University of New York.
Hojjati, Ali. (2016). A Comparison between Transcendent Philosophy and the Philosophy of Hegel on the Epistemology of Sense Perception. Tehran: Imam Sadeq University. (In Persian)
Ibn Sina. (1983). Al-Shifa (al-Tabi’iyyat). Sa’id Za’id (ed). Qom:  Maktabatu Ayatollah al-Mar’ashi.
Ibn Sina. (2015). Al-Shifa (al-Ilahiyyat). Hassan Hassanzadeh Amoli (ed). Qom: Boostan -e- Ketab.
Ibn Sina. (1983). Al-Ta’liqat. Abdurrahman Badawi (ed.). Bayrut: Maktabatu al-‘Alam al-Islami.
Ibn Sina. (1996). Al-Isharat wa al-Tanbihat. Qom: Nahshr al-Balaghah.
Ibn Sina. (1979). Rasa’il. Qom: Bidar Publications.
Ibn Sina. (1992). Al-Mubahathat. Mohsen Bidar (ed.). Qom: Bidar.
Obudiyyat, Abdurrasul. (2014). An Introduction to the System of Sadraean Philosophy, Vol. 2. Tehran: Samt Publications & Imam Khomeini Educational and Research Institute Publications.
Farabi. (1985). Al-Fusul Muntazi’ah. Najjar Fowzi Metri (ed.). Tehran: Maktabatu’ Al-Zahra.
Lansel, Fillip, & Hossein Qaffari. (2008). “The Presential Knowledge of the Soul to the Body and Leaving the Idealism”. The Journal of Falsafeye Din, 6 (2): 121-142. (In Persian)
Meshkat, Abdurrasul. (2015). Farhang -e- Vazheha (An Introduction to Contemporary Schools and Ideas). Tehran: Samt. (In Persian)
Mulla Sadra.  (1981) Al-Shawahid al-Rububiyyah fi al-Manahij al-Sulukiyyah. Sayyed Jalal al-Din Ashtiyani (ed.). Mashhad: Al-Markaz al-Jami’iyu li al-Nashr.
Mulla Sadra.  (1981). Asrar al-Ayat. Mohammad Khajavi (ed.). Tehran: Theosophy and Philosophy Association.
Mulla Sadra.  (1982). Al-‘Arshiyyah. Tehran: Mawla
Mulla Sadra.  (1984). Al-Masha’ir. Henry Corbin (ed.). Tehran: Tahuri Library.
Mulla Sadra.  (1984). Mafatih al-Gayb. Mohammad Khajavi (ed.).  Tehran: Cultural Researches Institute.
Mulla Sadra.  (1996). The Collection of the Philosophical Treatises of Sadr al-Muta’alihin. Hamed Naji (ed.). Tehran: Hekmat.
Mulla Sadra.  (1981). Al-Hikmat al-Muta’aliyyahtu fi al-Asfar al-Aqliyyati al-Arba’ah.  Beirut: Dar al-Ihyai al-Turath Publications.
Mulla Sadra.  (1975). Al-Mabda’ wal-Ma’ad. Sayyed Jalal al-Din Ashtiyani (ed). Tehran: Iranian Society for Theosophy and Philosophy.
Kant, Immanuel. (1996). Critique of Pure Reason. Translated by Werner S. Pluhar. Indianapolis: Hackett Publishing Company.
Craig, Edward (ed.). (2000). Routledge Encyclopedia of Philosophy. London and New York: Routledge.
Suhrawardi. (1996). Majmueye Mosannafat. Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies.
Tabataba’i, Muhammad Hossein. (1995).  Nihayahtu al-Hikmah. Qom: Islamic Publications.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار