سیر تاریخی تقریرات مشهورترین برهان اصالت وجود و نقود اهل نظر بر آن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

با تأمّل در آثار ملّاصدراى شیرازى درمى‌یابیم که مهم‌ترین و یا حدّاقل مشهورترین برهان مثبتِ اصالت وجود، استدلال از طریق سببیّت وجود در تحقّق اشیاء (ماهیّات) است که در المشاعر، به صرف اختلاف در تقریر ـ و نه محتوا ـ دو دلیل نمایانده شده است. نیز برخى فضلاى معاصر، تقریرات ملّاهادى سبزوارى و مدرّس زنوزى از این برهان را، استدلال جدیدى انگاشته‌اند، در نتیجه تقریرات گونه‌گون از برهان واحدى، از روی بی‌توجّهی به قواعد فلسفى ملحوظ در این تقریرات، محتواى مقدّمات و نحوۀ نتیجه‌گیرى از آنها؛ چهار برهان مستقل قلمداد شده است. مؤیّد دیگر این ادّعا، ایرادات مشابه اهل نظر بر این تقریرات است. در این طریق، نظریۀ انتساب ماهیّات به جاعل، تأکید بر مجعول بالذّات بودن ماهیّات بدون حیثیّت تقییدیّه و اشکال «مصادره به مطلوب» از حیث برخى مبادی تصوّرى؛ بیش از هر چیز مطمح نظر منتقدان بوده است.     نوشتار پیش ‌رو ابتدا هر یک از تقریرات برهان مزبور را، توضیح و پس از تبیین یکسانى محتواى این براهین از حیث مقدّمات، حدّ وسط و مفروضات اوّلیّه؛ نقدهاى اهل نظر را بر آن، مورد سنجش قرار ‌داده است. نتیجه آنکه از میان ایرادات اهل نظر، اشکال «مصادره به مطلوب» از قوّت بیشترى برخوردار است.

عنوان مقاله [English]

The most famous arguments and pleadings are not historical authenticity expert on it

نویسنده [English]

  • mahmood hmudatafza
the College of Farabi, University of Tehran
چکیده [English]

As well as some contemporary scholars, pleadings, mollahadi sabzevari and lecturer Zonouzi of this argument, Angashthand new arguments, pleadings diverse as a result of the demonstration unit, the disregard for the philosophic principles enshrined in this version, content and how to draw conclusions from their premises; four independent proof was considered. Others confirmed this claim, similar objections from the idea predicates. In this way, the fish forger attribution theory, emphasizing the essence of the fish without dignity Tqyydyh and distorted forms of "begging" in terms of some conceptual principles, foremost critics has been the object of desire.
As a result of objections from view, forms of "begging the question" is more strength.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Being authentic credit
  • I respect nature Hey
  • attributable to a forger
  • dignity Tqyydyh
  • essentially unknown ـ begging the question

مراجع

  1. آشتیانی، سیّد جلال‌‌‌‌‌الدین، تعلیقه بر شرح المشاعر لاهیجانی، مندرج در شرح رسالة المشاعر، تهران، امیرکبیر، 1376
  2. ـــــــ، منتخباتی از آثار حکمای الهی ایرانی، ج1، قم، دفتر نشر تبلیغات اسلامی، چ2، 1363
  3. ـــــــ، هستی از نظر فلسفه و عرفان، قم، بوستان کتاب، ویرایش سوم، چ4، 1382
  4. احسائى، شیخ احمد، شرح رسالة المشاعر، با مقدّمه و تحقیق توفیق ناصر البوعلی، بیروت، مؤسّسة البلاغ، 1428ق.
  5. ابن‌عربى، محیى‌الدین محمّد، انشاء الدوائر، لیدن، چاپ بریل، 1336ق.
  6. بهمنیار، ابوالحسن، التحصیل، تصحیح و تعلیق از مرتضى مطهّرى، تهران، دانشگاه تهران، چ2، 1375
  7. پلنگى، منیره «ابهاماتی چند در مسألۀ اصالت وجود و اعتباری بودن ماهیّت»، تهران، بنیاد حکمت اسلامى صدرا، خردنامۀ صدرا، شمارۀ 31، ص38ـ50، بهار 1382
  8. تبریزی، رجبعلی، الاصول الآصفیّة، مندرج در منتخباتى از آثار حکماى الهى ایران، مجلّد اوّل، قم، دفتر نشر تبلیغات اسلامی، چ2، 1363
  9. تهرانی، میرزا جواد، عارف و صوفى چه مى‌گویند؟، تهران، بنیاد بعثت، 1369
  10. جوادی آملی، عبداللّه، رحیق مختوم (شرح حکمت متعالیّه)، قم، اسراء، 1386
  11. حائری مازندرانی، محمّدصالح، حکمت بوعلی سینا، تهران، نشر حسین علمی و نشر محمّد، 1362
  12. حکمت، نصرالله، متافیزیک ابن‌سینا، تهران، الهام، 1389
  13. دوانى و خواجوئى، جلال‌الدین و اسماعیل، سبع رسائل، تحقیق و تعلیق از سیّد احمد تویسرکانى، تهران، میراث مکتوب، 1381
  14. سبزواری، ملّاهادی، شرح المنظومة، با حواشی سبزواری و شیخ محمّدتقی آملی، تصحیح و تعلیقات از فاضل حسینی میلانی، قم، ذوی‌القربی، 1430ق.
  15. سهروردى، شهاب‌الدین، مجموعه مصنّفات، تصحیح هانرى کربن، تهران، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى، چ3، 1380
  16. شهابی خراسانی، محمود، بود و نمود (مشتمل بر چند مبحث از مباحث ماهیّت و وجود)، تحقیق از محمّدامین شاه‌جویی، تهران، مؤسّسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، ویراست دوّم، 1390
  17. شیخ‌الاسلام روحانی، احمد، تعلیقات بر وحدت وجود، آبادان، پرستش، 1379
  18. طباطبایی، سیّد محمّدحسین، بدایة الحکمة، با ترجمۀ علی شیروانی، قم، دارالعلم، چ11، 1385
  19. ــــــــ، نهایة الحکمة، قم، مؤسسة النشر الإسلامى، 1362
  20. فیّاضی، غلامرضا، هستی و چیستی در مکتب صدرایی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1387
  21. فیض کاشانى، ملّامحسن، اصول المعارف، مقدّمه و تصحیح و تعلیق از سیّد جلال‌الدین آشتیانى، قم، دفتر تبلیغات اسلامى، چ3، 1375
  22. لاهیجانی، محمّدجعفر، شرح رسالة المشاعر، با حواشی سیّد جلال‌الدّین آشتیانی، تهران، امیرکبیر، 1376
  23. مدرّس زنوزی، ملّاعبداللّه، لمعات إلهیّه، مقدّمه و تصحیح سیّد جلال‌الّدین آشتیانی، تهران، مؤسّسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1361
  24. مدرّس طهرانی، آقاعلى حکیم، بدایع الحکم، مقدّمه و تنظیم از احمد واعظى، تهران، الزهرا (س)، 1376
  25. مدرّس مطلق، سیّد محمّدعلى، وحدت وجود، با تعلیقات سیّداحمد شیخ‌الاسلام روحانى، آبادان، پرستش، 1379
  26. مدرّس یزدى، میرزا على‌اکبر، رسائل حکمیّه، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، چ2، 1365
  27. مصلح، جواد، ترجمه و تفسیر الشّواهد الرّبوبیۀ، تهران، سروش، چ5، 1389
  28. ملّاصدرا، محمّد بن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم، تحقیق از محمّد خواجوى، قم، بیدار، چ2، 1366
  29. ــــــــ، الحکمة المتعالیّة فی الأسفار العقلیّة الأربعة، تعلیقات از حاجی سبزواری و علّامۀ طباطبایی، بیروت، دار احیاء التّراث، چ3، 1981م
  30. ــــــــ، سه رسائل فلسفى، قم، دفتر تبلیغات اسلامى، چ3، 1387
  31. ــــــــ، الشّواهد الرّبوبیّة فی المناهج السّلوکیّة، تصحیح و مقدّمه از سیّد مصطفی محقّق داماد، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1382
  32. ــــــــ، مجموعه رسائل فلسفى صدرالمتألّهین، تحقیق و تصحیح از حامد ناجى اصفهانى، تهران، حکمت، 1375
  33. ــــــــ، المشاعر، تهران، طهوری، چ2، 1363
  34. ــــــــ، المظاهر الإلهیّة فى أسرار العلوم الکمالیّة، مقدّمه و تصحیح و تعلیق از سیّد محمّد خامنه‌اى، تهران، بنیاد حکمت اسلامى صدرا، 1387
  35. میرداماد، سیّد محمّدباقر، مصنّفات، ج2، به اهتمام عبدالله نورانى، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، 1385
  36. هدایت‌افزا، محمود، «تأمّلاتی در باب بداهت اصالت وجود»، تهران، دانشگاه خوارزمی، دوفصلنامۀ اشارات، شمارۀ 1، ص85ـ103، بهار و تابستان 1392
  37. ــــــــ، «کاستی‌های هستی و چیستی»، تهران، خانۀ کتاب، کتاب ماه فلسفه، شمارة 60، ص17ـ31، شهریور 1391
  38. یزدان‌پناه، سیّد یدالله، حکمت اشراق، تحقیق و نگارش از مهدى على‌پور، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1389
  39. یثربى، سیّد یحیى، حکمت متعالیه (بررسی و نقد حکمت صدرالمتألّهین)، تهران، امیرکبیر، 1389
  40. ــــــــ، عیار نقد2، قم، بوستان کتاب، 1383

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار