علم پیشین الهی و اختیار آدمی از دیدگاه فیلسوف مسلمان، ملاصدرا

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 هیئت علمی دانشگاه تبریز

2 دانشجوی کارشناس ارشد دانشگاه تبریز

چکیده

در بحث جبر و اختیار، جبریون علم پیشین الهی را مستمسک خود قرار داده‌اند. فلاسفه بر مبنای اصول اعتقادی خویش پاسخ‌هایی بر این مسئله آورده‌اند. در این میان ملاصدرااز فلاسفه‌ای است که تحلیل نظریه وی می‌تواند در این مسیر راهگشا باشد. وی در موارد متعددی (وجود ذهنی، کیف، اتحاد عاقل و معقول) بحث علم را مطرح کرده است که از آن جمله طرح مبحث علم به عنوان صفت الهی است. ملاصدرا دشواری درک علم الهی را با به کارگیری از مبانی اختصاصی خود از جمله قاعده­ی بسیط الحقیقه، حل می­کند و علم واجب تعالی به ماسوا را علم اجمالی در عین کشف تفصیلی می­داند. وی معتقد است خدا محصور در زمان نیست و در علم او هیچ جنبه امکانی وجود ندارد. ملاصدرا با اثبات اختیار برای انسان از طریق وحدت شخصی وجود می­گوید علم و آگاهی خدا هر چند در سلسله­ی اسباب صدور فعل از انسان قرار دارد ولی اقتضای علم او این است که فعل انسان با قدرت و اختیار او صورت گیرد و در نتیجه شبهه جبر از طریق علم پیشین الهی را به طور کلی نفی می‌کند. در این راستا پیروان مکتب ملاصدرا هر یک با بیان­های مختلف بر جامعیت این اندیشه تأکید نموده­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Previous Knowledge of Divine and Human Authority from the Point of Muslim Philosopher Mulla-Sadra Views

نویسندگان [English]

  • Abbas Abbaszadeh 1
  • Samaneh Ardeshir Manesh 2
1 Faculty of Tabriz University
2 Master student of Tabriz University
چکیده [English]

In terms of determinism and authority, the determinists has excuses God's prior knowledge. Philosophers on her principles have answers on this issue. The philosopher, Mulla-Sadra and his theory can be helpful in this direction. In several cases (mental existence, sane and reasonable Union) raised the issue of science as a divine attribute. Mulla-Sadra unraveled difficulty of understanding the science of theology with the deployment of its own principles,' BASIT AL HAGHIGHE'. He believes that God is not enclosed in time and there is no possibility side in his science. Mulla-Sadra proves authority for human being by Personal unity and believes that God's knowledge demands that human action has been acted by the Power and authority of God. With this theory, he has negated doubts about determinism through God's former science. In this regard, the followers of Mulla-Sadra, Have emphasized to Intellectual integrity with different explanations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prior Knowledge
  • Determinism
  • Authority
  • Personal Unity
  • BASIT AL HAGHIGHE
  • Mulla-Sadra

مراجع

  1. اشعری، ابوالحسن علی بن اسماعیل، «مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین»، ترجمه محسن مؤیدی، تهران، امیرکبیر، 1362.
  2. ابن عربی، محی الدین، «فتوحات مکیه»، تحقیق عثمان یحیی، مصر، الهیأت المصریه العامه للکتاب، 1405.
  3. ایجی، عضدالدین، «شرح مواقف»، ج 8، شرح سید شریف علی بن محمد جرجانی، بی‌جا، مطبعه السعاده، 1325.
  4. تفتازانی، سعدالدین، «شرح المقاصد»، ج 4، تصحیح عبدالرحمن عمیره، قم، انتشارات شریف الرضی، 1370.
  5. جامی، عبدالرحمن، «مثنوی هفت اورنگ»، تصحیح و مقدمه مدرس گیلانی، تهران، سعدی، 1368.
  6. جرجانی، علی بن حمد سید شریف، «شرح المواقف»، قم، انتشارات الشریف الرضی، 1370.
  7. جمعی از نویسندگان،، «صفات خدا»، ترجمه رضا بخشایش، تعلیقات علی شیروانی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1386.
  8. حلی، علامه، «کشف المراد»، تحقیق و تعلیق حسن حسن‌زاده آملی، قم، موسسه نشر اسلامی، چاپ پنجم، 1415.
  9. خیام نیشابوری، عمر، «رباعیات خیام»، به کوشش یار احمد بن حسین رشیدی، تصحیح جلال الدین همایی، بی‌جا، تابان، بی‌تا.
  10. زرکان، محمدصالح، «فخرالدین رازی و آرائه الکلامیه و الفلسفیه»، قم، دارالفکر، 1383.
  11. سعیدی‌مهر، محمد، «علم پیشین الهی و اختیار انسان»، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1375.
  12. شهرستانی، محمد بن عبد الکریم، «ملل و نحل»، ج 1، به کوشش سید کیلانی، بی‌جا، مصطفی، 1378.
  13. طوسی، خواجه نصیر الدین، «تلخیص المحصل»، بیروت، دارالاضواء، 1405.
  14. ------------------، «کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد»، تصحیح حسن حسن‌زاده آملی، قم، نشرالاسلامی، 1407.
  15. عفیفی، ابوالعلاء، «تعلیقات علی فصوص الحکم»، تهران، الزهرا، 1370.
  16. غزالی، ابوحامد، «تهاتف الفلاسفه»، به تحقیق سلیمان دنیا، تهران، شمس تبریزی، 1382.
  17. فخرالدین رازی، محمد بن عمر، «المباحث المشرقیه فی العلم الهیات و طبیعیات»، ج 2، قم، انتشارات بیدار، 1411.
  18. ---------------------، «المطالب العالیه فی العلم اللهی»، ج9، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی‌تا.
  19. کرنستون، موریس، «تحلیلی نوین از آزادی»، جلال الدین اعلم، تهران، بی‌نا، 1359.
  20. کلینی، محمد بن یعقوب، «اصول کافی»، ترجمه و شرح جواد مصطفوی، تهران، انتشارات گلگشت، 1377.
  21. لاهیجی، محمد، «شرح رساله المشاعر»، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، قم، موسسه بوستان کتاب، 1386.
  22. مفید، محمدبن نعمان، «تصحیح الاعتقادات الصدوق ضمیمه اوائل المقالات»، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
  23. مطهری مرتضی، «انسان و سرنوشت»، چاپ سیزدهم، قم، صدرا، بی‌تا.
  24. ----------، «مجموعه آثار»، ج 1، چاپ سیزدهم، تهران، صدرا، 1385.
  25. ملاصدرا، محمد، «الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه»، ج 1 و 2 و 6، بیروت، داراحیاء التراث، 1981.
  26. -----------، ----------------------، ج 6، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1381.
  27. -----------، ---------------------، ج 6، قم، المکتبه المصطفویه، 1386.
  28. ----------، «الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه»، به تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، مشهد، المرکز الجامعی لنشر، 1360.
  29. ---------، «مفاتح الغیب»، مقدمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران، موسسه تحقیقات فرهنگی، 1363.
  30. ---------، «اسرارالآیات»، مقدمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران، 1360.
  31. ----------، «المبدا و المعاد»، به تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران، 1354.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار