بررسی تطبیقی اراده الهی از دیدگاه ابن سینا و اسپینوزا

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان

چکیده

در میان اوصاف ثبوتی خداوند، صفت اراده از اهمیتی ویژه برخوردار است. در حالی که عموم فلاسفه و متکلمین مرید بودن خداوند را پذیرفته­اند، ولی در مورد معنای آن اختلافات زیادی بین فلاسفه و نحله­های مختلف کلامی در طول تاریخ بوجود آمده است در این مقاله که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده با مراجعه به آثار ابن سینا و اسپینوزا صفت اراده و مباحث مربوط به آن به صورت تطبیقی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. این مقاله با توجه به گستردگی مباحث مطرح در مورد اراده به سه سؤال اساسی پاسخ می­دهد؟1- اراده الهی چه معنایی دارد و چه تفاوت معنایی با اراده در انسان دارد؟ 2- رابطه اراده الهی با ذات او و سایر صفاتش چیست؟ 3- رابطه اراده خدا با اراده انسان چگونه است؟ از تأکیدات مکرر ابن­سینا به عدم تغایر مفهومی همه صفات الهی و بخصوص دو صفت اراده و علم الهی، این نتیجه حاصل می­آید که او هم مانند اسپینوزا نمی­خواهد همان معنی متعارف اراده را که در مورد انسان به کار می­رود، به خداوند نسبت بدهد.واژگان کلیدی: اراده- اراده الهی- ابن سینا- اسپینوزا

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative study of divine will from the perspective of Avicenna and Spinoza

نویسندگان [English]

  • Akbar Orvati Movafagh
  • Abu Al-Ghasem Asadi
Faculty of Farhangian University
چکیده [English]

Among the positive attributes of God, the attribute of will is of particular importance. While most philosophers and theologians have accepted God's possessing will, there has been a great deal of difference in its meaning between philosophers and different theological schools throughout history. In this article, in a descriptive-analytical method, referring to the works of Avicenna and Spinoza, the attribute of will and its related issues have been discussed in a comparative way. This article responds to three major questions, given the wide range of topics discussed in relation to will.
1. What does the divine will mean, and what is the semantic difference between Gods will and will in humans?
2. What is the relationship of divine will with its essence and its other attributes?
3. What is the relationship between the will of God and human will? From the frequent emphases of Avicenna on the lack of conceptual conflict of all divine attributes, and especially of the two traits of Gods will and knowledge, it follows that, like Spinoza, he does not intend to embrace the same conventional meaning of will that is coherent with desire and passion in the case of Human beings work, attributed to God.

Key Words: Will-Divine Will-Avicenna-Spinoza

کلیدواژه‌ها [English]

  • Will-Divine Will-Avicenna-Spinoza

مراجع

  1. - کتاب
  2. - ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران، 1363.
  3. - ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاه من الغرق فی بحر الضلالات، با ویرایش و دیباچه محمد تقی دانش پژوه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1364.
  4. - ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، قم، النشر البلاغه، 1375.
  5. - ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الاهیات من کتاب الشفاء، قم، بوستان کتاب ،1376.
  6. - ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، التعلیقات، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1379.
  7. - ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، دانشنامه علایی، دانشگاه بوعلی سینا،1380.
  8. - اسپینوزا، باروخ( بندیکت)، اخلاق، ترجمه محسن جهانگیری، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1376.
  9. - اسپینوزا، باروخ( بندیکت)، رساله در اصلاح فاهمه، ترجمه اسماعیل سعادت، تهران،مرکز نشردانشگاهی، 1374.
  10. - اسپینوزا، باروخ( بندیکت)، رساله مختصره در باره ی خدا، انسان و سعات او، ترجمه جلال الدین باقری، پایان نامه برای اخذ درجه ی کارشناسی ارشد ار دانشگاه شهید بهشتی با راهنمایی منوچهر صانعی، 1377.
  11. - اسپینوزا، باروخ( بندیکت)، شرح اصول فلسفه دکارت و تفکرات مابعدالطبیعی، ترجمه محسن جهانگیری، تهران، سمت، 1382.
  12. - بهشتی، احمد، غایات ومبادی، ترجمه و شرح نمط چهارم اشارات و تنبیهات، قم، بوستان کتاب، 1384.
  13. - جهانگیری، محسن،احوال وآثار و آراء فرانسیس بیکن، تهران،علمی و فرهنگی، 1376.
  14. - جرجانی، میر سید شریف، شرح مواقف، قم، الشریف الرضی، 1335.
  15. - جوهری، اسماعیل بن حماد، تاج اللغه، تحقیق عبدالسلام هارون، تهران، مؤسسه الصادق، 1382.
  16. - حلی، حسن بن یوسف، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1385.
  17. - شرتونی، سعید، اقرب الموارد، قم، دارالاسوة للطباعه، 1367.
  18. - الطریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1367.
  19. - فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1404.
  20. - یاسپرس، کارل، اسپینوزا، فلسفه، الهیات و سیاست، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران، انتشارت طرح نو، چاپ دوم، 1378.
  21. - مقاله
  22. - برنجکار، رضا، «ماهیت اراده در آثار اسپینوزا»، فصل نامه نامه مفید، شماره 41، صص 123-134، 1383.
  23. - توازیانی، زهره، «مقایسه دیدگاه ابن سینا و اسپینوزا در نسبت عقل، اراده و اختیار به خدا»، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، شماره 24، 1386.
  24. - جهانگیری، محسن، «اختیار و مسائل مربوط به آن در فلسفۀ اسپینوزا»، ضمیمۀ مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره 2، 1355.
  25. - جهانگیری، محسن، «علیت الهی در اسپینوزا»، مجموعه مقالات استاد جهانگیری، 1390.
  26. -جهانگیری، محسن، اسپینوزا فیلسوفی جاودانه، برگرفته از اینترنت
  27. - ذبیحی، محمد و ذوفقاری، شهاب الدین، «بررسی اشکال های فخر رازی بر دیدگاههای ابن سینا در اراده و فاعلیت الهی»، پژوهش نامه فلسفه دین( نامه حکمت )، سال نهم، شماره اول، بهار و تابستان 1390.
  28. - ذبیحی، محمد؛ ایرجی‌نیا، اعظم،«صفات الهی از نگاه ابن سینا و توماس آکوئیناس» ،فلسفه دین ، شماره 2 ، صص 29 - 58 ، تابستان 1388 .
  29. - Britan, HalbertHains (Trans.), Spinoza, CogitataMetaphysica, The principles of Descartes philosophy, USA, Opencourt, 1974.
  30. -Nadler, Steven. Spinoza, Leibniz, and the Gods of Philosophy, 2011.
  31. - Strauss, Leo, Spinoza’s Critique of Religion, trans by E. M. Sinclair, Chicago, 1997.
  32. - Spinoza, Political Treatise, translated by R.H.Elwes,New York ,1955.
  33. - short treatise on God, man & his wellbeing by A. Wolf Toronto, 1941.
  34. - Wolfson, Harry, The Philosophy of Spinoza, Vol I & II, Harvard, 1934.
  35. - Wolfson, Harry Austryn, The Philosophy of Spinoza, New York, 1969.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار