بررسی تطبیقی‌اندیشه‌های کلامی‌‌ابن‌تیمیه با شیعیان اثنی عشری با تکیه بر روایات ام سلمه(س) از رسول خدا(ص)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه شهید بهشتی

2 عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

3 عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه

چکیده

به سبب شهرتِ تضاد‌اندیشه‌های کلامی‌‌ابن‌تیمیه با دیگر فرقه‌های اسلامی ‌‌و به‌ویژه شیعیان اثنی عشری، با نگاه تقریب و‌ ایجاد زمینة وحدت و‌ترویج تفکر صواب و رفع‌اندیشه‌های باطل در فضایی خالی از تعصب نابجا، با روش تطبیقی به مقایسة چندین موضوع، با محوریت روایات رسیده از ام سلمه(س) -که مورد احترام فریقین است- پرداخته و بدین نتیجه دست یافتیم که؛ نظر ابن‌تیمیه، با شیعیان اثنی عشری؛ الف. در برخی موارد کاملاً موافق:(1. جواز گریه بر میت؛ 2. جواز زیارت قبور؛ 3. جواز سلام و دعا بر مردگان و تأثیرپذیری آنان از زندگان)؛ ب. و در برخی موارد موافقت نسبی:(1. ابن‌تیمیه، مسئلة توسل و جواز آن را منوط به زمان حیات شخص مورد توسل می‌‌داند ولی شیعه اعم از زمان حیات و ممات آن‌را جایز می‌داند، 2. ابن‌تیمیه بنا بر قولی مسئلة تبرک را فقط در مورد کعبه قبول دارد، ولی شیعه مسئلة تبرک را در تمام آثار انبیای الهی و صالحان و اماکن مقدسه می‌‌پذیرد)؛ ج. و تنها در برخی مسائل اختلاف نظر وجود دارد: (1. تعیین مصداق اهل بیت رسول خدا(ص)؛ 2. وجود فضائل خاص بر اهل بیت(ع)، مانند مسئلة عصمت و برتری آنان بر دیگران؛ 3. وجود علم غیب بر انبیاء و اولیاء الهی؛ 4. برپایی مجالس عزا بر اموات؛ 5. نوحه سرایی؛ 6. شدّ رحال) و ‌این اختلاف را، بیشتر باید در مواردی چون اختلاف در منابع روائی ‌این دو مکتب جستجو کرد.                 
.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Theological Thought of Ibn Teymeyyah with Those of Orthodox Shi’ites on the Basis of Um-al-Salameh's Narrations from the Holy Prophet of Islam

نویسندگان [English]

  • aliasgar banihasan 1
  • mohammadmahdi babapour 2
  • naser rafei 3
1 PhD student of Shahid Beheshti University
2 Faculty member of Shahid Beheshti University
3 Member of the faculty of the Mustafa International Society
چکیده [English]

Due to the prominence of the opposition of Ibn teymeyh's thoughts with other Islamic sects especially Orthodox Shia and by a consideration of religious sects approximation, creating unity, and removing incorrect thoughts in an unbiased way, we have tried to study several issues comparatively based on the traditions descended from Om-al-Salameh (supported by both sects).  The conclusion is that Ibn Teymeyyah’s views, in some cases, are consistent with those of Orthodox Shia as follows: (1) the legitimacy of crying over the dead; (2) the legitimacy of pilgrimage; (3) the legitimacy of greeting and praying for the dead and the effect of the living on the dead. In some cases there is partial consistency as follows: (1) based on Ibn Teymeyyah’s views, invocation is limited to the life period; (2) he limits consecration to Kaaba only. There are some differences as well: (1) he limits the application of households members to the holy prophet; (2) he also limits the application of the special virtues such as chastity and superiority to the prophet; (3) he limits the application of foreknowledge to divine prophets; (4) he bans mourning for the dead; (5) he bans dirge; (6) he does not approve preparation for pilgrimage. The differences can be attributed to the different narrative sources of the two schools of thoughts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Teymeyyah
  • Vahhabi
  • Om-al-Salameh
  • prophet of Islam
  • Shia

مراجع

  1. قرآن کریم
  2. آلوسی، سید محمود، تفسیر روح المعانی، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق.
  3. ابن‌اثیر، عزالدین ابوالحسن علی بن محمد جزری، اسد الغابه فی معرفـة الصحابه، بیروت،
  4. دارالفکر، 1409ق.
  5. ______، الکامل فی التاریخ،‌ترجمة ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی، تهران، مؤسسة مطبوعاتی
  6. علمی، 1371.
  7. ابن‌تیمیه، احمدبن تیمیه حرانی، اقتضاء الصراط المستقیم، محقق، العقل، ناصر عبد الکریم،
  8. چ7، بیروت، دار عالم الکتب، 1419ق.
  9. ______، زیارة القبور و الاستیجاد بالقبور، ریاض، دارالصحابه، بی‌تا.
  10. ______، منهاج السنه، تصحیح محمد رشاد، مدینه النشر، بی‌تا.
  11. ابن حجر عسقلانی، شهاب الدین، الإصایه فی تمییز الصحابه، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق.
  12. ابن سعد، ابوعبدالله محمد بن سعد،‌هاشمی، الطبقات الکبری، ‌ترجمة محمود مهدوی دامغانی،
  13. تهران، انتشارات فرهنگ و‌اندیشه، 1374.
  14. ابن‌عبدالبر قرطبی، ابوعمر یوسف بن عبدالله، استیعاب فی معرفـة الأصحاب، تصحیح علی محمد
  15. البجاوی، بیروت، دارالجلیل، 1412ق.
  16. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1408ق.
  17. ابن‌هشام، أبی محمد عبدالملک، سیرة النبویه(ص)، تعلیق و شرح محمد محی الدین، قاهره، مطبعه
  18. حجازی، 1382ق.
  19. احمد بن حنبل، مسند حنبل، بیروت، دار صادر، 1313ق.
  20. ______، فتح المجید، بیروت، دارالعلم، 1405ق.
  21. بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی،
  22. بیروت، دارالفکر، 1417ق.
  23. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، بیروت، دارالفکر، 1401ق.
  24. بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة، مترجم محمود مهدوی دامغانی، تهران، انتشارات علمی‌‌و
  25. فرهنگی، 1361.
  26. تونه‌ای، مجتبی، فرهنگنامة حج، قم، مشهور، قم، 1390.
  27. ثعلبی نیشابوری، احمد بن ابراهیم، تفسیر الکشف و البیان، بیروت، دارالحیاء، التراث العربی،
  28. ق.
  29. حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق یوسف مرعشی، بیروت، دارالمعرفه،
  30. ق.
  31. حرّ عاملی، محمد بن الحسن، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، تهران، کتاب
  32. فروشی اسلامیّه، 1403ق.
  33. جمع من المؤلفین، البدع و المحدثات و ما لا اصل له، جمع و اعداد حمود بن عبدالله المصر،
  34. چ2، ریاض، دار ابن خزیمه، 1419ق.
  35. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، چ7، بیروت، موسسة الرساله، 1410ق.
  36. رازی، فخرالدین، محمد بن عمر، تفسیر مفاتیح الغیب، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1381ق.
  37. راغب، حسین بن محمد، معجم مفردات الفاظ قرآن، تصحیح ابراهیم شمس الدین، بیروت،
  38. دارالکتب العلمیة، 1425ق.
  39. راوندی، قطب الدین، الخرائج و ااجرائح، قم، مؤسسة الإمام المهدی، 1409ق.
  40. سجستانی، سلیمان بن‌اشعث، سنن أبی داوود، سیّد محمد اللحام، بیروت، دارالفکر،1410ق.
  41. سیوطی، جلال الدین عبدالرحمان بن ابی بکر، درّالمنثور، بیروت، دار احیاء التراث العربی،
  42. ق.
  43. الشحود، علی بن نایف، احکام المرتد عند شیخ الاسلام ابن‌تیمیه، قاهره، دارالتراث، بی‌تا.
  44. صالحی شامی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیرالعباد، تصحیح علی محمد
  45. معوّض و شیخ عادل احمد عبدالموجود، بیروت، دارالکتب العلمیّه، 1414ق.
  46. صدقی زهاوی جمیل، الفجر الصادق، مصر، نشر واعظ، 1323ق.
  47. صدوق، محمّد بن علی بن حسین بابویه قمی، معانی الاخبار، مصحح علی اکبر غفاری، تهران،
  48. دارالکتب الاسلامیّه، 1377.
  49. طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ‌ترجمة سید محمد باقر موسوی همدانی، چ23، قم،
  50. دفتر انتشارات اسلامی، 1386.
  51. طبرسی، أبومنصور احمد بن علی بن أبیطالب، الإحتجاج، دارالکتب الإسلامیّه، مترجم بهراد
  52. جعفری، چ4، تهران، بی‌نا،1390.
  53. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان،‌ ترجمة حسین نوری و دکتر مفتح، تهران، فراهانی،
  54. طوسی، محمّد بن حسن، التبیان فی تفسیرالقرآن، مصحح احمد قصیر العاملی، بیروت، داراحیاء
  55. التراث العربی، بی‌تا.
  56. ______، امالی، ‌ترجمة صادق حسن زاده،‌ قم، اندیشه ‌هادی، 1388.
  57. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، تحقیق دکتر مهدی مخزومی‌‌و دکتر ابراهیم السامرایی، تصحیح
  58. اسعد طیّب، قم، اسوه، 1414ق.
  59. قندوزی حنفی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع الموده لذوی القربی، تهران، اسوه، 1416ق.
  60. محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعـة، تهران، دارالکتب الإسلامیّه، 1369.
  61. مجلسی، محمد باقر، بحارالآنوار، چ2، تهران، دارالکتب الإسلامیّه، 1363.
  62. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، چ26، تهران، دارالکتب الاسلامیّه، 1386.
  63. نیشابوری، مسلم‌بن‌حجّاج، صحیح مسلم، مصحح اسماعیل بن احمد طرابلسی، بیروت، دارالطباعه
  64. العامره، 1329ق.
  65. واقدی، محمد بن عمر، المغازی،‌ ترجمة محمود مهدوی دامغانی، چ2، تهران، مرکز نشر
  66. دانشگاهی، 1369.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار