چالش‌های درونی سلفیه در تنقیح مبانی کلامی‌‌و عقیدتی با محوریت پدیده تکفیر و جوانب آن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 عضوهیئت علمی دانشگاه شیراز

2 عضو هیات علمی دانشگاه امام حسین(ع))

چکیده

تفسیر خاص از مفهوم تکفیر و توسعة مصادیق آن، از علل عمدة مشی افراط گرایانه سلفیة جهادی به شمار می‌‌رود.  باید تصریح نمود مبانی جریان مذکور در حوزة تنقیح مفهوم تکفیر، تضاد‌هایی عمده با آراء بزرگان جریان سلفی‌گری داشته و به واقع سبب بروز چالشی درونی در نظام کلامی‌ ‌و عقیدتی مکتب سلفیه شده است.  اعتقاد به جزئیت عمل جوارحی در تحقق مفهوم‌ ایمان از سوی تکفیری‌ها عاملی اساسی در تلقی کفر عملی به عنوان کفر اعتقادی منجر به تکفیر است که در نهایت به تکفیر تارک نماز و یا مانع زکات بدون قید استحلال قلبی می‌‌انجامد. ‌ این در حالی است که در نگاه ابن‌تیمیه و البانی به عنوان دو تن استوانه‌های فکری سلفیه، صرفاً جزئیت تصدیق قلبی- و نه عمل جوارحی- در تحقق اصل‌ ایمان لحاظ می‌‌گردد.  به علاوه تکفیری‌ها منتسب به جریان سلفیه در تضادی آشکار با آراء برخی ائمه سلف ضمن مردود خواندن معذور بودن به جاهلان در مسائل شرک اکبر (در نگاه‌ایشان مباحثی چون استغاثه، توسل و. . .  مصادیق شرک اکبر هستند) مانیفست خشونت طلبانه خود را تکمیل نموده‌اند.  تفسیر ناصواب از مفهوم حاکمیت الهی و عدم تمایز میان تکفیر معین و مطلق در تضاد با رأی قاطبة منتسبان به جریان سلفیه قرار داشته و از عوامل مهم در بسط دامنه تکفیر به شمار می‌‌رود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Salafiyyah’s Internal Challenges in devising Theological and Ideological Foundations with a Focus on the Phenomenon of Excommunication (Takfir)

نویسندگان [English]

  • hamid imandar 1
  • hossin zafari 2
1 Faculty member of Shiraz University
2 Faculty member of Imam Hossein University (AS))
چکیده [English]

The specific interpretation of the concept of excommunication (Takfir) and the designation of its applications are the major sources of the extremist Jihadist Salafism. It should be emphasized that the bases of the mentioned flaw in the context of defining excommunication are in contradiction with the views of Salafi authorities. In fact, this contradiction has created an internal challenge in the theological and ideological system of the school of Salafism. The Takfiri Salafists’ belief in the details of practice for the realization of faith is an essential factor in the exaltation of practical disbelief which leads to excommunication of those who,for example, abandon the daily prayers or Zakat as disbelievers without considering their heart judgment. This is in direct contrast with the views of Ibn Taymiyyah and Al-Bani, the two important Salafi intellectual authorities, who put emphasis on the heart’s approval as the realization of faith, not the body organs’ acts. Moreover, consistent with their refutation of the views expressed by some of the movement Imams, the Takfiri Salafists refuse to confirm the principle of ignorance in relation to issues of major Shirk such as supplication. This has completed their violent manifesto. The false interpretation of the notion of divine sovereignty and the lack of distinction between absolute and definitive Takfir are in contradiction with the views of the majority and is the major source of the expansion of the applications of Takfir.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Salafism
  • Takfir
  • faith
  • disbelief
  • internal challenges

مراجع

  1. آل خضیر ،محمد بن محمود، ال ایمان عند السلف و علاقته بالعمل، الریاض،الطبعه الثالثه، مکتبه
  2. الرشد، 2009.
  3. آل فراج، ابی یوسف، العذر بالجهل تحت المجهر الشرعی، الریاض، دار الکتاب و السنه، 1994.
  4. آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دار الکتب العلمیه ،1415ق.
  5. ______، غایه الامانی فی الرد علی النبهانی، الریاض، مکتبه الرشد، 1422ق.
  6. ابن‌تیمیه، احمد بن عبد الحلیم، تفسیر شیخ الاسلام ابن‌تیمیه، الریاض، دار ابن الجوزی، 1432ق.
  7. ______، الجواب الصحیح لمن بدل دین المسیح، بیروت، دار العاصمه، 1419ق.
  8. ______، مجموع الفتاوی،تحقیق عبد الرحمن بن محمد العاصمی، مکتبه ابن‌تیمیه، الطبعه
  9. الثانیه، بی‌تا.
  10. ______، منهاج السنه النبویه، دار ابن‌تیمیه، 1406 ق.
  11. ابن‌حزم الاندلسی، ابو محمد، الدرة فیما یجب اعتقاده، مکـة المکرمـة، مکتبـة التراث، بی‌تا.
  12. ______، الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، بیروت، دار صادر، 1317ق.
  13. ابن‌قدامه، موفق الدین، المغنی، بیروت، دار عالم الکتب، 1997.
  14. ابن‌قیم، محمد بن ابی بکر، طریق الهجرتین و باب السعادتین، جده، مجمع الفقه الاسلامی،
  15. ق.
  16. ابن‌کثیر دمشقى، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم(ابن‌کثیر)، بیروت‏، دار الکتب العلمیـة،
  17. ‏1419ق.
  18. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب ، 15جلد، چ3، بیروت، دار الفکر للطباعـة و النشر و
  19. التوزیع، 1414ق.
  20. اشعری، ابوالحسن، اللمع فی الرد علی اهل الزیغ و البدع، قاهره، مطبعه المصر، 1955.
  21. الالبانی، ناصر الدین، حکم تارک الصلاه،دارالجلالین، الریاض،1992.
  22. ______، سلسلـة الأحادیث الصحیحـة و شیء من فقهها و فوائدها، بیروت، مکتبه المعارف،
  23. ق.
  24. ______، شرح العقیده الطحاویه، بیروت، المکتب الاسلامی‌‌، 1984.
  25. ______، العقیده الطحاویه،شرح و تعلیق، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
  26. ______، فتنه التکفیر، الریاض، دارالوطن، 1417ق.
  27. الامیر، ابو‌هاشم (المولف)، من جهود العلامه الالبانی فی نصح جماعه التکفیر، بیروت، موسسه
  28. الریان، 2011.
  29. باقلانی البصری، ابی‌بکر بن الطیب، الانصاف فیما یجب اعتقاده و لا یجوز الجهل به، قاهره، مکتبه
  30. الازهریه للتراث، 1421ق.
  31. بن‌باز، مجموع فتاوی، محقق: محمد بن سعد شویعر، دار القاسم،1420ق.
  32. بن‌قاسم، عبدالرحمن، الدرر السنیه فی الاجوبه النجدیه، 1417ق.
  33. تفتازانی، سعدالدین، شرح المقاصد، بیروت، عالم الکتب، بی‌جا، بی‌تا .
  34. پاکتچی، احمد؛ حسین هوشنگی، بنیاد گرایی و سلفیه، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، 1390.
  35. پل‌میشل و خال دوران، اسامه بن لادن و تروریسم جهانی، ترجمة حامد وطن‌خواه، تهران، نشر
  36. کاروان، بی‌تا.
  37. الجزایری، ابوحاتم الحجج السلفیة علی رکنیه العمل فی ال ایمان، بی‌جا، بی‌تا.
  38. الحوالی، سفر بن عبدالرحمن، ظاهرة الإرجاء فی الفکر الإسلامی، رساله الدکتوراه جامعـة أم
  39. القرى،کلیـة الشریعـة والدراسات الإسلامیـة، قسم الدراسات العلیا الشرعیـة، فرع العقیدة،
  40. ق.
  41. الخضیر، علی‌بن خضیر، الرساله المتممه لکلام ائمه الدعوه فی مسئلة الجهل فی الشرک الاکبر
  42. لقصیم.
  43. خوجه، لطف الله، حد الکفر و التکفیر، بی‌جا، جامعه ام القری، بی‌تا .
  44. الدویش، احمد، فتاوی اللجنه الدائمه للبحوث العلمیه و الافتاء، دارالموید،ریاض، اداره البحوث
  45. العلمیه و الافتاء، 1424ق.
  46. الراشد، ابوالعلا، العذر بالجهل و اثره علی احکام الاعتقاد عند اهل السنه و الجماعه، الریاض،
  47. مکتبه الرشد، 2008.
  48. ______، ضوابط تکفیر المعین، الریاض، مکتبه الرشد، 2004.
  49. السعیدان، ولید بن راشد، قاعده التکفیر، بی‌جا، بی‌تا.
  50. سلیم، عمرو عبد المنعم، المنهج السلفی عند الشیخ ناصر الدین الالبانی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
  51. الشبل،علی بن عبد العزیز، الایمان عند السلف و مخالفیهم، شبکه الالوکه، مطبوع علی الانترنت،
  52. بی‌جا، بی‌تا.
  53. شقره،محمد، حقیقـة الایمان عند الشیخ الالبانی، بی‌جا، مطبوع علی الانترنت، بی‌تا.
  54. الشنیبر، خالد، العذر بالجهل فی مسئلة التکفیر، رساله الماجستیر، بی‌جا، بی‌تا.
  55. شهرستانی، ابی‌الفتح محمد بن عبد الکریم، الملل و النحل، بیروت، دارالمعرفه، 1933.
  56. الصنعانی،محمد بن اسماعیل، تطهیر الاعتقاد عن ادران الالحاد، دماج، مکتبه الامام الوداعی،
  57. فرید، احمد، العذر بالجهل و الرد علی فتنه التکفیر، جیزه، مصر، مکتبه التوعیه الاسلامیه،2002.
  58. طحاوی، ابوجعفر، متن العقیده الطحاویه، بیروت، دارابن‌حزم، 1416ق.
  59. الفوزان، صالح، شرح رساله الدلائل فی حکم موالات اهل الاشراک، بی‌جا، بی‌تا.
  60. قطب، سید بن ابراهیم شاذلی ،فى ظلال القرآن‏، چ17، ‏دارالشروق‏، بیروت- قاهره‏،‏1412ق.
  61. الکتانی الحسنی، الشریف، مباحث فی العذر بالجهل و قیام الحجه، بی‌جا، بی‌تا.
  62. العثیمین،محمد بن صالح، مجموع فتاوی و رسائل، الریاض، دارالوطن، 1413ق.
  63. العرینی، محمد بن ناصر، التحذیر من التسرع فی التکفیر، الطبعه الثالثه، بی‌جا، بی‌نا، 1436ق.
  64. العمیری، سلطان بن عبد الرحمن، اشکالیه الاعذار بالجهل فی البحث العقدی، بیروت، مرکز نماء
  65. للبحوث و الدراسات، 2002.
  66. ماتریدی، ابومنصور، التوحید، دارصادر، بیروت، بی‌تا.
  67. المبرد، معاذ،کلیات القانون و الحکم بغیر ما انزل الله، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
  68. مختار، محمد، مساله العذر بالجهل فی مسائل العقیده،دراسه نظریه تاصیلیه، بی‌جا، بی‌تا.
  69. مخلف، ابی‌مریم، العذر بالجهل فی اصل الدین، بی‌جا، بی‌تا.
  70. المشعبی، عبدالمجید، منهج ابن‌تیمیه فی مساله التکفیر، الریاض، مکتبه اضواء السلف، 1997.
  71. معاشر، احمد، الجهل بمسائل الاعتقاد و حکمه، الریاض، دارالوطن، بی‌تا.
  72. مفتاح، احمدرضا، "رابطه‌ ایمان و عمل در شیعه"، مجلة هفت آسمان، شمارة41، بهار 88.
  73. وصالی مزین، یوسف، عرب‌های افغان، مؤسسة مطالعات‌ اندیشه سازان نور، تهران، بی‌نا، بی‌تا.
  74. الهضیبی، حسن، دعاة و لا قضاة، مصر، موقع مصر اولا، بی‌تا.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار